Kathimerini.gr
Της Αλεξάνδρας Σκαράκη
«Πρόσφατα παρακολούθησα ξανά ολόκληρο το “Breaking Bad” και δεν μου αρέσει πλέον ο Γουόλτερ Γουάιτ», δηλώνει σε ένα από τα τελευταία τεύχη του περιοδικού The New Yorker ο δημιουργός της τηλεοπτικής αυτής σειράς, Βινς Γκίλιγκαν.
Από τότε που προβλήθηκε το «Breaking Bad» για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2008 στο αμερικανικό δίκτυο AMC, η σειρά εξελίχθηκε σε μια από τις πιο εμβληματικές παραγωγές-φαινόμενο στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα. Το κοινό γνώρισε τον ταπεινό καθηγητή χημείας Γουόλτερ «Γουόλτ» Γουάιτ (Μπράιαν Κράνστον) και τον νεαρό βοηθό του –πρώην μαθητή του στο σχολείο και νυν τζάνκι– στην παρασκευή και διακίνηση μεθαμφεταμίνης Τζέσι Πίνκμαν (Ααρον Πολ) και ακολούθησε για πέντε χρόνια την παράνομη πορεία τους στην Αλμπουκέρκη του Νέου Μεξικού.
Ο Γουάιτ μεταμορφώνεται «οβιδιακά» από νομιμόφρων, καταπιεσμένος οικογενειάρχης και καθηγητής λυκείου σε κανονικό εγκληματία. Εδώ έγκειται και ο τίτλος, «Breaking Bad»: η ριζική, ανατρεπτική μεταμόρφωση ενός ανθρώπου ο οποίος, βασισμένος στην πιο δημιουργική, ταλαντούχα πτυχή του (είναι ευφυής χημικός που θα μπορούσε να είχε γίνει και πλούσιος επιχειρηματίας, αλλά έκανε πίσω για προσωπικούς λόγους – εξ ου και το απωθημένο) στα πενήντα του μεταμορφώνεται σε ναρκέμπορο ο οποίος μάλιστα σε πολλά σημεία γίνεται αδίστακτος και βίαιος. Η μεταμόρφωσή του προκύπτει όταν νοσεί με καρκίνο του πνεύμονα και το πρώτο κίνητρο για να μπει στην παραγωγή (και το εμπόριο) ναρκωτικών είναι η εξασφάλιση της οικογένειάς του. Είναι όμως μόνον αυτό το κίνητρό του; Ή είναι κάτι βαθύτερο, σκοτεινότερο;
Ο υπαινιγμός στη σειρά είναι σαφής: η σκοτεινή πλευρά ήταν ήδη εκεί, στον Γουόλτερ, και αναζητούσε την κατάλληλη ευκαιρία για να βγει προς τα έξω. «Αν ήταν ένας καλύτερος άνθρωπος θα μπορούσε να “καταπιεί” την περηφάνια του και θα άρπαζε την ευκαιρία να θεραπεύσει τον καρκίνο με τα χρήματα που του πρόσφεραν οι φίλοι του», λέει τώρα ο Γκίλιγκαν στο The New Yorker, τονίζοντας: «Φεύγει από τη ζωή με τους δικούς του όρους, αλλά αφήνει πίσω του την καταστροφή. Επικεντρώνομαι σε αυτή την πτυχή της πλοκής περισσότερο από ό,τι έκανα στο παρελθόν».
Ετσι λοιπόν, η γοητεία που ασκεί ο «αντιήρωας» Γουόλτ στον Γκίλιγκαν ξεθωριάζει. «Γιατί ήταν τόσο υπέροχος αυτός ο τύπος; Στην πραγματικότητα ήταν ένας ψευδοηθικολόγος με υπερτροφικό εγώ. Πάντα θεωρούσε τον εαυτό του θύμα και παραπονιόταν ότι οι άνθρωποι δεν εκτίμησαν τις ικανότητές του όπως του άξιζε. Και τελικά, διερωτάσαι γιατί λάτρεψες αυτό το άτομο».
Τα ερημικά τοπία της Αλμπουκέρκης, με τον υπόκοσμό της σε άμεση διασύνδεση με τα μεξικανικά σύνορα, παραπέμπει σε σύγχρονη Αγρια Δύση. «Εάν ζούσε κανείς κάπου που δεν υπήρχε οργάνωση, νόμος και τάξη θα είχε καθήκον να επιβάλει μια καλύτερη κατάσταση», λέει ο Γκίλιγκαν στην ίδια συνέντευξη. «Στα παλιά γουέστερν του Τζον Γουέιν που μου αρέσουν, ο Ντιουκ είναι ο “καλός” τύπος που επιβάλλει τον νόμο και την τάξη σε μια άνομη χώρα. Αυτό όμως θα μπορούσε επίσης να το κάνει και ένας “κακός” τύπος, που θα παρουσίαζε ίσως μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Οπως και να ‘χει, η ιδέα ενός βασικού ήρωα που επιβάλλει την τάξη με τον τρόπο που αυτός την εννοεί, είναι για μένα συναρπαστική».
Ο απατεώνας Τζίμι ΜακΓκιλ
Το σύμπαν του «Breaking Bad» διευρύνθηκε με το spin-off (ή πρίκουελ) «Better Call Saul», που έκανε πρεμιέρα το 2015 και πολύ πρόσφατα ολοκληρώθηκε με την έκτη και τελευταία σεζόν. Η σειρά αυτή γυρνάει τον χρόνο πριν από τα γεγονότα του «Breaking Bad» και μας δείχνει μιαν άλλη σκοτεινή μεταμόρφωση, αυτή του Τζίμι ΜακΓκιλ. Από δικηγοράκος που ασφυκτιά στη σκιά του μεγάλου (και μεγαλοδικηγόρου) αδελφού του, ο Τζίμι αλλάζει μέχρι και όνομα: γίνεται ο Σολ Γκούντμαν, αμοραλιστής, κυνικός δικηγόρος της πλέμπας της Αλμπουκέρκης, αλλά και σχεδόν όλων των ναρκεμπόρων της πολιτείας, για να καταλήξει με ένα ακόμη διαφορετικό όνομα στο φινάλε –και καταζητούμενος πλέον– ως Τζιν Τάκαβιτς.
Οπως ο Γουάιτ είναι έξοχος χημικός (και παρασκευάζει την πιο ποιοτική «μπλε» μεθαμφεταμίνη σε όλο το Νέο Μεξικό), έτσι και ο Σολ είναι γεννημένος δικηγόρος, πλην όμως τον διακατέχει μια ακατανίκητη ροπή (και αυτοσχεδιαστικό ταλέντο) στο να παραβιάζει τον νόμο. Οπως ο Γουάιτ, έτσι και ο Σολ προβαίνει σε απαράδεκτες πρακτικές σκορπώντας, ειδικά στον τελευταίο κύκλο, την καταστροφή.
Οπως εξήγησε ο Γκίλιγκαν, στην τελευταία του σεζόν το «Better Call Saul» άλλαξε πολλά από αυτά που θα βλέπαμε στο «Breaking Bad», δείχνοντας πώς οι παράλληλες αλλά διαφορετικές ζωές των ΜακΓκιλ και Γουάιτ θα «κλείδωναν» μαζί, απλά και μόνο επειδή ο Τζίμι έκανε αυτό που έκανε από πάντα, δηλαδή να μην ακούει κανέναν και να είναι πεισματάρης στον τρόπο που σκέφτεται. Ο Τζίμι ΜακΓκιλ μπορεί να ζούσε μια διαφορετική ζωή πριν γίνει ο Σολ Γκούντμαν, αλλά σίγουρα δεν ήταν ούτε πριν ούτε μετά ένας καλός άνθρωπος.
Στο «Better Call Saul» ο δικηγοράκος Τζίμι ΜακΓκιλ (δεξιά ο Μπομπ Οντενκερκ) αλλάζει μέχρι και όνομα: γίνεται ο Σολ Γκούντμαν, αμοραλιστής, κυνικός δικηγόρος της πλέμπας της Αλμπουκέρκης, αλλά και σχεδόν όλων των ναρκεμπόρων της πολιτείας.
Καλός vs Κακού: ισχύει;
Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τους χαρακτήρες του «Breaking Bad» και του «Better Call Saul» έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. «Οι χαρακτήρες τους δεν είναι τόσο ξεκάθαροι όσο στα κλασικά γουέστερν της δεκαετίας του 1950 ή ακόμη και στα μεταγενέστερα φιλμ του είδους», λέει ο Γκίλιγκαν.
Οντως. Η ανάδειξη του στοιχείου της αντίφασης ως βασικού συστατικού της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης εξιτάρει το κοινό, σε μια εποχή μάλιστα όπου τα σόσιαλ μίντια αναδεικνύουν μονοδιάστατες (και πύρινες) κρίσεις περί καλού και κακού. Αντίθετα, στο σύμπαν του Γκίλιγκαν ο Γουάιτ και ο Γκούντμαν έχουν πάρα πολλές τρυφερές στιγμές, επιδίδονται σε πράξεις καλοσύνης, ενίοτε έχουν αγαθές προθέσεις, η παρέκκλιση όμως παραμονεύει διαρκώς. Στο τελευταίο επεισόδιο του «Breaking Bad», ο Γουάιτ θα το παραδεχθεί (επιτέλους!) στη γυναίκα του: «Το έκανα για μένα».
Από αυτή τη σκοπιά οι δύο «αδελφές» τηλεοπτικές σειρές του Γκίλιγκαν έρχονται σε αντίθεση με το πνεύμα μιας εποχής που μοιάζει να κυριαρχείται (εν πολλοίς) από τον ιεραποστολικό διδακτισμό των κοινωνικών δικτύων. Με άλλα λόγια, η τηλεόραση, εδώ τουλάχιστον, μοιάζει να βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην αληθινή ζωή απ’ ό,τι τα σόσιαλ μίντια τα οποία υποτίθεται ότι «γράφονται» από απλούς, καθημερινούς ανθρώπους…
