Του Γιάννη Ιωάννου
Διήμερη, επίσημη, επίσκεψη πραγματοποιεί ο Πρόεδρος της Ιταλίας, Σέργκιο Ματαρέλα στην Κύπρο. Με αφορμή την επέτειο της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση η επίσκεψη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κι ως ιστορική δεδομένου πως ο κ. Ματαρέλα είναι ο πρώτος Ιταλός Πρόεδρος που επισκέπτεται τη Κύπρο από ιδρύσεώς της -δεδομένου πως και η Ιταλία υπήρξε εκ των πρώτων πέντε χωρών που αναγνώρισαν την Κυπριακή Δημοκρατία αμέσως μετά την ανακήρυξή της, το 1960. Το 2021 Ρώμη και Λευκωσία γιόρτασαν 60 χρόνια διπλωματικών σχέσεων, με τον πρέσβη Πίετρο Σολάρι να είναι εκ των πρώτων δυτικών διπλωματών που κατέφθασε στη Κύπρο. Το 1962, επίσης, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος είχε πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στη Ρώμη όπου είχε γίνει δεκτός από τον Πρόεδρο της Ιταλίας, Αντόνιο Σένι ενώ ο Γιώργος Βασιλείου είναι ο μοναδικός Πρόεδρος που όχι μόνο είχε επισκεφθεί την Ρώμη το 1988 αλλά είχε υποδεχτεί, το 1990, τον Ιταλό πρωθυπουργό Τζούλιο Ανδρεότι στη Λευκωσία.
Ο Ιταλός δημοφιλής πολιτικός, μετά και την έλευση του Γερμανού Προέδρου προ εβδομάδων, αναμένεται να έχει πολλαπλές συναντήσεις στη Κύπρο και συνοδεύεται από πολυμελή αντιπροσωπεία ενώ και η Λευκωσία θέλει -σε μια κρίσιμη συγκυρία για το Κυπριακό- να αποστείλει πολιτικό σινιάλο συμβολισμών από την παρουσία τόσο υψηλόβαθμων αξιωματούχων (σ.σ. με συμβολικό ωστόσο ρόλο στη λήψη πολιτικών αποφάσεων) στη Κύπρο.
Άριστες διμερείς σχέσεις
Κύπρος και Ιταλία διατηρούν άριστες διμερείς σχέσεις με ισχυρό πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό αποτύπωμα -δεδομένων και των ιστορικών συνδέσεων της νήσου με τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και την Δημοκρατία της Βενετίας (697-1797). Επιπλέον η Ιταλία, εκ των ιδρυτικών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει και ισχυρή παρουσία στη Κύπρο με την εμπλοκή της εταιρείας-κολοσσού ΕΝΙ (σ.σ. ανήκει κατά 30.33% στο ιταλικό δημόσιο) στα επτά από τα δώδεκα θαλλασοτεμάχια της κυπριακής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ).
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Κύπρο, ο Σέργκιο Ματαρέλα θα έχει πολλές συναντήσεις και θα επισκεφθεί την παλιά πόλη της Λευκωσίας (στα μεσαιωνικά ενετικά τείχη) καθώς και την Πάφο όπου υπάρχουν ψηφιδωτά της ρωμαϊκής περιόδου. Πέραν της στήριξης -με στάση αρχών- διαχρονικά της Ιταλίας στη Κύπρο για το Κυπριακό οι τρεις άξονες των διμερών σχέσεων Ιταλίας-Κύπρου εδράζονται και σε
- Την προοπτική της ενεργειακής συνεργασίας στην ανατολική Μεσόγειο, δεδομένης της παρουσίας της ΕΝΙ στην περιοχή (Αίγυπτος) αλλά και επί της κυπριακής ΑΟΖ -πεδίο με τεράστιες προοπτικές λόγω των ανακαλύψεων κοιτασμάτων από την ιταλική εταιρεία
- Την κοινή κατανόηση του προσφυγικού-μεταναστευτικού, με την Ιταλία να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο εντός της ΕΕ στον τρόπο που συνδιαμορφώνεται η πολιτική στο εν λόγω πεδίο, γεμάτο προκλήσεις τα τελευταία χρόνια και για τη Κύπρο και
- Το Κυπριακό, δεδομένων και των άριστων σχέσεων Ιταλίας-Τουρκίας (σ.σ. η Ιταλία είναι ο τέταρτος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας σε απόλυτα οικονομικά μεγέθη)
Ματαρέλα: Θεμελιώδους σημασίας για την ισορροπία στη Μεσόγειο η λύση στο Κυπριακό
Η λύση του Κυπριακού είναι θεμελιώδους σημασίας για την ισορροπία στη Μεσόγειο, τόνισε ο Ιταλός Πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα σε δηλώσεις στο Προεδρικό μετά την κατ’ ιδίαν συνάντησή του με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε από πλευράς του ότι συζητήθηκε και το Κυπριακό και τα ευρωτουρκικά θέματα, εκφράζοντας στον Ιταλό Πρόεδρο την ετοιμότητά του να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών προς επίλυση του Κυπριακού, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου.
Μετά την κατ’ ιδίαν συνάντηση και τις διευρυμένες συνομιλίες μεταξύ του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, και του Προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, ακολούθησαν δηλώσεις στον Τύπο.
O κ. Ματαρέλα, μιλώντας μέσω διερμηνέα, έκανε λόγο για θλιβερή επέτειο της συμπλήρωσης 50 ετών από την τουρκική εισβολή, λέγοντας ότι «πρέπει επιτέλους να λυθεί το Κυπριακό, που είναι θεμελιώδους σημασίας για την ισορροπία στην Μεσόγειο, όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά για όλες τις μεσογειακές χώρες και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)».
Τόνισε τη στήριξη της χώρας του σε λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας σύμφωνης με τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Παράλληλα, χαιρέτισε την κάθοδο της προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, που έχει, όπως είπε, «δύσκολο έργο μπροστά της».
Πρόσθεσε ότι την Τρίτη θα επισκεφθεί την αποστολή των Ηνωμένων Εθνών και τη Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους, σημειώνοντας ότι «είναι απτή μαρτυρία της τραγωδίας, που απαιτούν να επιλυθεί (το Κυπριακό), μετά από 50 χρόνια, με θετικό τρόπο».
Είπε ακόμη ότι συζητήθηκε και το θέμα της Μέσης Ανατολής, με τον Ιταλό Πρόεδρο να εκφράζει την εκτίμησή του για τη διαθεσιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας να είναι βάση αποστολής ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας.
«Συμμερίζομαι την ανάγκη να υπάρξει κατάπαυση του πυρός, να επιλυθεί (το Μεσανατολικό) χωρίς τον κίνδυνο διεύρυνσης αυτής της σύρραξης και περαιτέρω εντάσεις στην περιοχή που ελλοχεύουν την έκρηξη άλλων προβλημάτων», είπε. Εξέφρασε την ανησυχία του για τα τεκταινόμενα στη Μέση Ανατολή κυρίως σε ό,τι αφορά την ελευθερία της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα.
«Συνεργαζόμαστε έντονα και με την Κύπρο και με την ΕΕ στους τομείς της ενέργειας και της άμυνας», είπε ο Πρόεδρος Ματαρέλα, προσθέτοντας ότι την Τρίτη θα επισκεφθεί τη φρεγάτα «Μπεργαμίνι», που ναυλοχεί στη Λεμεσό.
Πρόσθεσε ότι με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη συζητήθηκε και η πολιτιστική συνεργασία στον τομέα της αρχαιολογίας, λέγοντας ότι «είμαι ιδιαίτερα ευτυχής που αύριο στην Πάφο θα επισκεφθώ τα ψηφιδωτά της Οικίας του Διονύσου».
Ανέφερε ακόμη ότι πέρασαν 20 χρόνια από την ένταξη της Κύπρου στην ευρωπαϊκή οικογένεια χαρακτηρίζοντάς το ως «σημαντικότατο ιστορικό σταθμό, όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά για την Ένωση». Δήλωσε ότι «η ολοκλήρωση για την Ευρώπη είναι διαρκής θησαυρός για τον ρόλο της Ευρώπης σε διεθνές επίπεδο».
Είπε ακόμη ότι συζήτησε με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η ΕΕ για τη διεύρυνση κρατών, κάνοντας αναφορές στην Ουκρανία, στη Μολδαβία, στη Γεωργία και στα έργα και τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται «για να είμαστε περισσότερο πρωταγωνιστικοί και να επηρεάζουμε το διεθνές γίγνεσθαι».
Μιλώντας για το μεταναστευτικό, ο Πρόεδρος Ματαρέλα είπε ότι «έχουμε τον χρόνο και τη δυνατότητα ως ΕΕ να αναλάβουμε ως κοινό χρέος και να το μετατρέψουμε από μια άναρχη κατάσταση και εκμετάλλευσης των δουλεμπόρων σε μια συντεταγμένη άφιξη στην Ευρώπη σύμφωνα με τις ανάγκες των χωρών υποδοχής, νομίμως όμως». Δήλωσε ότι είναι επείγον να «καθορίσουμε μια νέα συνθήκη και το θέμα του ασύλου είναι κατεπείγον να το καθορίσουμε σύντομα και να το θέσουμε σε ισχύ – και είναι εξίσου σημαντικό όπως είπε και ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης – να καταφύγουμε σε συμφωνίες με τις χώρες προέλευσης των μεταναστευτικών ροών και να συνεργαστούμε για τη βελτίωση εκεί των συνθηκών διαβίωσης. Εγώ, ως Ιταλός, αναφέρω το σχέδιο ‘Ματέι’», είπε.
Αναφέρθηκε ακόμη στους βαθύτατους δεσμούς των δύο χωρών, λέγοντας ότι «το γεγονός ότι ανήκουμε στην ΕΕ, μαζί, έχουμε δεσμούς κοινών αξιών που μας κρατούν σε πλήρη συντονισμό στο θέμα της ειρήνης και του σεβασμού του διεθνούς δικαίου».
Δήλωσε ακόμη ότι συζητήθηκε το τι συμβαίνει στην Ουκρανία εδώ και δύο χρόνια και σημείωσε ότι η ΕΕ πράττει ορθά με το να κρατά τη δέσμευσή της σε ό,τι αφορά την στήριξη της Ουκρανίας. Επεσήμανε τη σημασία του σεβασμού στην κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα κάθε κράτους.
O Πρόεδρος της Ιταλίας ευχαρίστησε τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη «για τη θερμότατη υποδοχή σε εμένα και στην αντιπροσωπεία που με συνοδεύει», σημειώνοντας ότι αποδέχτηκε με μεγάλη χαρά την πρόσκληση για επίσκεψη στην Κύπρο.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε από πλευράς του ότι συζητήθηκε και το Κυπριακό και τα ευρωτουρκικά θέματα εκφράζοντας στον Ιταλό Πρόεδρο την ετοιμότητά του να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών προς επίλυση του Κυπριακού, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. «Ένας άλλος τομέας που η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο, λαμβάνοντας υπόψη και τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της, αλλά και την ανάγκη περαιτέρω σύσφιξης των σχέσεων της Τουρκίας με την ΕΕ», είπε.
Πρόσθεσε ότι συζητήθηκε επίσης και το μεταναστευτικό, «μια τεράστια πρόκληση για τις δύο χώρες» και υπογράμμισε τις ιταλικές πρωτοβουλίες στο συγκεκριμένο θέμα, λέγοντας ότι «συμφωνούμε με την ιταλική προσέγγιση αντιμετώπισης των γενεσιουργών αιτιών του φαινομένου, αλλά και της ανάγκης συλλογικής δράσης από πλευράς ΕΕ, αλλά και της σημασίας να αρχίσουμε να συζητούμε εντός της ΕΕ για κάποια θέματα που μέχρι σήμερα και για πολλά χρόνια, δυστυχώς, δεν συζητούμε, όπως, για παράδειγμα, το θέμα της Συρίας».
Σημείωσε ότι Κύπρος και Ιταλία συνεργάζονται επίσης στο πλαίσιο των 9 Μεσογειακών κρατών-μελών της ΕΕ, αλλά και για το θέμα της μετανάστευσης στο πλαίσιο των 5 μεσογειακών κρατών-μελών ειδικότερα.
«Σήμερα με τον Ιταλό Πρόεδρο είχαμε μια πολύ παραγωγική συνάντηση, όπου συζητήσαμε, ανάμεσα σε άλλα, τις διμερείς μας σχέσεις», είπε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης προσθέτοντας ότι «οι χώρες μας συνεργάζονται στενά διμερώς, αλλά και στο πλαίσιο της ΕΕ - και χαίρομαι ιδιαίτερα που η επίσκεψη του Προέδρου Ματαρέλα συμπίπτει και με την 20η επέτειο της ένταξής μας στην ΕΕ, που για μας αποτελεί τη σημαντικότερη επιτυχία για τη χώρα μας».
«Δώσαμε έμφαση σε τομείς, όπου η συνεργασία μας είναι πολύ στενή, όπως για παράδειγμα η ενέργεια, όπου η ιταλική ΕΝΙ δραστηριοποιείται σε μεγάλο αριθμό τεμαχίων εντός της κυπριακής ΑΟΖ και πρόσφατα μάλιστα είχαμε τη θετική ολοκλήρωση της γεωτρητικής αξιολόγησης στο κοίτασμα ‘Κρόνος 2΄», είπε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης σημειώνοντας ότι συζητήθηκαν τρόποι περαιτέρω ενίσχυσης της συνεργασίας σε θέματα άμυνας και ασφάλειας, αλλά και πολιτισμού.
Υπενθύμισε ότι ως προς την άμυνα υπάρχει ήδη στενή συνεργασία με κοινές ασκήσεις και εκπαιδεύσεις, και με άλλα μεσογειακά κράτη, όπως η Ελλάδα και η Γαλλία και επεσήμανε ότι «υπάρχει ετήσια πολύ σημαντική άσκηση για την ανάγκη διασφάλισης συνθηκών ασφάλειας και συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο».
Μιλώντας για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία από την πρώτη στιγμή ήταν στη σωστή πλευρά της ιστορίας, υπέρ του σεβασμού του διεθνούς δικαίου, της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας όλων των κρατών. Και χαιρετίσαμε το γεγονός ότι σε επίπεδο ΕΕ υπάρχει αυτή η κοινή προσέγγιση».
Είπε ακόμη ότι συζητήθηκαν «οι εξελίξεις στην περιοχή μας, στη Γάζα και στο Ισραήλ, ως χώρες της Μεσογείου γειτνιάζουμε με την περιοχή» και εξέφρασε την ανάγκη για τερματισμό των εχθροπραξιών και την έναρξη μιας πολιτικής διαδικασίας, στη βάση λύσης των δυο κρατών, ως τη μόνη επιλογή για οριστική επίλυση της διένεξης.
«Και σε αυτό το θέμα, με τον Ιταλό Πρόεδρο συμφωνήσαμε για την ανάγκη η ΕΕ να διαδραματίσει πιο πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις, τόσο σε σχέση με τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας όσο και για την έναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας», είπε.
Παράλληλα, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι η πρώτη αυτή επίσκεψη Προέδρου Ιταλίας στην Κύπρο είναι ιστορική, προσθέτοντας ότι «αποτελεί ένδειξη της εκατέρωθεν επιθυμίας για περαιτέρω ενίσχυση των ήδη στενών σχέσεων».
Εξάλλου, σύμφωνα με ανακοίνωση της Προεδρίας, καλωσορίζοντας τον Πρόεδρο Ματαρέλα, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είπε ότι «η πρώτη επίσκεψη Ιταλού Προέδρου στην Κύπρο αποτελεί για μας ιδιαίτερη χαρά. Επισκέπτεστε την Κύπρο σε μια χρονική συγκυρία όπου συμπληρώνονται 20 χρόνια από την ένταξη στη μεγάλη ευρωπαϊκή μας οικογένεια και δυστυχώς 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή και τη συνεχιζόμενη κατοχή».
«Η τιμή μας είναι ακόμη μεγαλύτερη λαμβάνοντας υπόψη ότι είστε ο μακροβιότερος και ο πιο δημοφιλής Ιταλός Πρόεδρος, ένας φιλοευρωπαϊστής, κάποιος που προέρχεται από ένα άλλο μεγάλο νησί της Μεσογείου, τη Σικελία», ανέφερε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης.
«Οι χώρες μας έχουν πολλούς κοινούς δεσμούς, πρώτα από όλα μας ενώνει η Μεσόγειος θάλασσα, έχουμε ιστορικούς, πολιτισμικούς και πολιτικούς δεσμούς ως μέλη της ΕΕ, ως δύο κράτη μέλη που προέρχονται από τη Μεσόγειο και προσβλέπω στις συζητήσεις μας αυτές τις δύο μέρες για το πώς μπορούμε να ενισχύσουμε περισσότερο τις ήδη εξαιρετικές μας σχέσεις», ανέφερε.
Από την πλευρά του ο Προέδρος Ματαρέλα είπε, μεταξύ άλλων, μιλώντας μέσω διερμηνέα, ότι «χαίρομαι που είμαι ο πρώτος Ιταλός Πρόεδρος που επισκέπτεται την Κύπρο ως ένδειξη φιλίας».
«Αναφερθήκατε στις δύο επετείους, τη χαρούμενη επέτειο των 20 ετών, αλλά υπάρχει και η θλιβερή επέτειος των 50 ετών από την τουρκική παράνομη εισβολή και κατοχή (εδάφους) της Κυπριακής Δημοκρατίας», σημείωσε.
Πρόσθεσε ότι οι δεσμοί που συνδέουν τις δύο χώρες είναι στενότατοι, πρόκειται για ιστορικούς δεσμούς, πολιτιστικούς και αμφότερες Κύπρος και Ιταλία ανήκουν στη μεσογειακή οικογένεια και βεβαίως «έχουμε προσήλωση σε κοινές αξίες και αρχές, όπως είναι η ειρήνη, η ελευθερία και ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου».
Απευθυνόμενος προς τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη είπε ότι «με την επίσκεψη σας στη Ρώμη πριν από κάποιους μήνες υπογραμμίσατε αυτή τη σχέση και τους δεσμούς μεταξύ των χωρών μας και ευελπιστώ σε αυτές τις συνομιλίες που θα έχουμε τις δύο αυτές μέρες, σήμερα στη Λευκωσία και αύριο στην Πάφο, να μπορέσουμε να διευρύνουμε και να επεκτείνουμε τις σχέσεις αυτές».
