Του Απόστολου Κουρουπάκη
Το επιχείρημα πως το Βαρώσι είναι βακουφική περιουσία δεν μπορεί να σταθεί και η συντήρησή του, εξυπηρετεί μόνο πολιτικές σκοπιμότητες. Αυτό σημειώνουν στην «Κ» ο δικηγόρος Μουράτ Μετίν Χακκί, και ο αρχαιολόγος και ιστορικός ερευνητής Τουντζέρ Μπαγισκάν, αλλά και ο νομικός Αχιλλέας Δημητριάδης.
Ο αρχαιολόγος και ερευνητής Τουντζέρ Μπαγισκάν υποστηρίζει, βάσει εγγράφων που δημοσίευσε σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, πως οι ισχυρισμοί του διευθυντή του ΕΒΚΑΦ Ιμπραχίμ Μπεντέρ πως το Βαρώσι είναι περιουσία τριών οθωμανικών βακουφικών ιδρυμάτων δεν ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Συγκεκριμένα, ο κ. Μπαγισκάν, όπως μας είπε, τα δύο έγγραφα του 1975, από το Αρχείο του ΕΒΚΑΦ αποδεικνύουν πως το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του βακουφιού του Αμπντουλάχ Πασά στο Βαρώσι ρευστοποιήθηκε με αμοιβαία συμφωνία, και τα χρήματα εστάλησαν στον τελευταίο διαχειριστή (mutevelli) του βακουφιού, τον Μεχμέτ Ρεμζί Μπέι, κάτοικο τότε στην Κωνσταντινούπολη. Πιο συγκεκριμένα οι επιστολές που αντηλλάγησαν μεταξύ του τότε διευθυντή του ΕΒΚΑΦ Ναϊλ Ασάφ και του τότε «υπουργού άμυνας» και «αντιπροέδρου» του τ/κ «ομοσπονδιακού κράτους» (KTFD), Οσμάν Ορέκ σε σχέση με «τις περιουσίες του Ιδρύματος Αμπντουλάχ Πασά στο Βαρώσι» αναφέρουν τα σχετικά με τη ρευστοποίηση που έγινε το 1933, αξίας 18.467 κυπριακών λιρών, με το ίδρυμα να κλείνει οριστικά το 1935 και έκτοτε ουδένα περιουσιακό στοιχείο κατείχε.
Την περίοδο 1933-35 το βακούφι έλαβε περί τις 18.000 λίρες Κύπρου ως αποζημίωση για τη ρευστοποίησή του, που σύμφωνα με υπολογισμούς μου ήταν ίσο με 140 κιλά χρυσού».
Την ίδια άποψη έχει και ο Τ/κ δικηγόρος Μουράτ Μετίν Χακκί, ο οποίος ανέφερε στην «Κ» πως θα ήταν καλύτερο αντί για περιουσία να λέγαμε ιδιοκτησιακά, συμφέροντα και μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις, όπως είναι αυτή του βακουφιού του Αμπντουλάχ πασά το σημαντικό δεν ήταν η ελεύθερη ιδιοκτησία, αλλά το δικαίωμα που προέρχεται από σουλτανική περιουσία, που ανήκε δηλαδή στον σουλτάνο ή στο κράτος. Την περίοδο 1933-35 το βακούφι έλαβε περί τις 18.000 λίρες Κύπρου ως αποζημίωση για τη ρευστοποίησή του, που σύμφωνα με υπολογισμούς μου ήταν ίσο με 140 κιλά χρυσού». Εδώ έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί πως για το 1935 το ΕΦΚΑΒ έλαβε από την αποικιακή κυβέρνηση το ποσό των 10.490.6.7 λιρών, «διά τους μετατραπέντας τίτλους δεκάτης υπό το όνομα Απτουλλά Πασά», σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Ελευθερία» 16.4.1936. Αργότερα, συμπληρώνει ο κ. Χακκί, το 1944, οι ένοικοι βακουφικών τύπου «idjareteinli» έλαβαν το δικαίωμα να αποκτήσουν την ιδιοκτησία, σε ευθυγράμμιση με τις νομοθετικές μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ Ατατούρκ, του 1935, που υπάρχει στο κεφάλαιο 225 των Νόμων της Κύπρου (Chapter 225 of the Laws of Cyprus). Ο κ. Χακκί, ερωτώμενος γιατί επιμένουν κάποιοι σε αυτό το αφήγημα, είπε πως αυτό ίσως είναι μια προσπάθεια παρακώλυσης της εύρυθμης λειτουργίας της Επιτροπής Ακίνητης Περιουσίας, αφού φοβούνται αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα, ιδιαίτερα αν η «τουρκοποίηση» των Βαρωσίων επιταχύνει, με τα Βαρώσια να είναι από τα λίγα διαπραγματευτικά χαρτιά που έχουν οι Τ/κ. «Κατά κάποιον τρόπο προσπαθούν να κρατήσουν τα πράγματα σε μία ισορροπία... Η εξαφάνιση των Βαρωσίων θα σημάνει και την οριστική διχοτόμηση», υποστηρίζει ο κ. Χακκί.
Είναι σημαντικό να τονιστεί, είπε ο κ. Δημητριάδης, πως το ΕΒΚΑΦ δεν θα σταματήσει μόνο στο Βαρώσι, «στο τέλος θα μας πουν πως όλη η κατεχόμενη περιοχή ήταν δική τους!
Τι έγινε το 1,5 εκατ.
Ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης μιλώντας στην «Κ» επανέλαβε πως η αποικιοκρατική κυβέρνηση έδωσε στους Τ/κ 1,5 εκατ. στερλίνες, ένα τεράστιο για την εποχή ποσό. Μάλιστα, οι 500.000 μπήκαν στον προσωπικό λογαριασμό Κουτσούκ – Ντενκτάς για τις επείγουσες δήθεν ανάγκες της τ/κ κοινότητας και ανέφερε πως «θ’ άξιζε τον κόπο δημοσιογραφικά κάποιος να ερευνήσει και να μάθει τι έκαναν αυτό το 1,5 εκατομμύριο οι Τ/κ, διότι οι Άγγλοι τους το έδωσαν προς πλήρη και τελική εξόφληση όλων των απαιτήσεων που είχαν από τη διαχείριση των περιουσιών τους και σε αυτό περιλαμβάνεται και το ΕΦΚΑΒ» και συμπληρώνει ο κ. Δημητριάδης πως μέρος των χρημάτων χρησιμοποιήθηκαν για να κτιστεί το ξενοδοχείο Saray, πάνω σε περιουσία του ΕΒΚΑΦ, «τα άλλα χρήματα έκτοτε δεν ξέρει κανείς πού πήγαν».
Είναι σημαντικό να τονιστεί, είπε ο κ. Δημητριάδης, πως το ΕΒΚΑΦ δεν θα σταματήσει μόνο στο Βαρώσι, «στο τέλος θα μας πουν πως όλη η κατεχόμενη περιοχή ήταν δική τους! Μην ξεχνάτε, επίσης, ότι είναι το ΕΒΚΑΦ που δώρισε στην τουρκική κυβέρνηση γη παραθαλάσσια για τον ναύσταθμο στην κατεχόμενη Αμμόχωστο!».
Στο ερώτημά μας γιατί το ΕΦΚΑΒ επανέρχεται στο εν λόγω αφήγημα λέει πως αυτό χρησιμοποιείται ξεκάθαρα για ν’ αποστερηθούν οι Βαρωσιώτες τις περιουσίες τους: «Πρέπει να καταρριφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για να υπάρχει προηγούμενο, το οποίο να δεσμεύει και την Επιτροπή και τα δικαστήρια της υποτελούς τοπικής διοίκησης. Δεν είναι η πρώτη φορά που το βλέπουμε, αυτό είχε αρχίσει το 2005, είχε ξεκινήσει μια προσπάθεια από το 2005, στην υπόθεση Ξενίδη-Αρέστη. Η δεύτερη φορά ήταν στην υπόθεση Λόρδου, το 2012, όπου με εμπεριστατωμένο μνημόνιο προσπάθησε το ΕΦΚΑΒ να μπει στη διαδικασία ως επίδικο μέρος, πάλι με το ίδιο σκεπτικό, ότι του ανήκαν οι περιουσίες στο Βαρώσι, και εκεί απέτυχε.
Τώρα και πάλι γίνεται το ίδιο στην Επιτροπή αρχικά και στο ΕΔΑΔ, στην υπόθεση KV Mediterranean, η οποία είναι και πιλοτική. Εδώ θα αποφασιστεί τελεσίδικα το θέμα, και ελπίζω ότι και την τρίτη φορά θα πετύχουμε το ίδιο θετικό αποτέλεσμα». Η υπόθεση, όπως είπε ο κ. Δημητριάδης, έχει πάρει παράταση για δεύτερη φορά, μέχρι τις 29 Μαρτίου 2022, «ευελπιστώ ότι με την αλλαγή στο υπουργείο Εξωτερικών η κυβέρνηση θα ανατρέξει στα αρχεία της και θα επιβεβαιώσει την ακυρότητα του αφηγήματος ΕΦΚΑΒ». Τέλος, ο κ. Δημητριάδης σημείωσε πως τα προβλήματα με το Βαρώσι είναι μέρος της ανυπαρξίας προόδου στο Κυπριακό και πρέπει το συντομότερο δυνατόν να αρχίσουν ξανά οι διαπραγματεύσεις ούτως ώστε να αποφύγουμε τα βράχια της διχοτόμησης.
Σημαντική η συμβολή της Κ.Δ.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σημειώσω πως με τη συμβολή της Κυπριακής Δημοκρατίας είχαμε εξαιρετικά αποτελέσματα. Από το 2016 στην υπόθεση της Κώμας του Γιαλού η Κ.Δ. εγκατέλειψε την αιτήτρια αβοήθητη στο ΕΔΑΔ, η ίδια συμπεριφορά επαναλήφθηκε στην υπόθεση της Τύμπου, όπου η Δημοκρατία δεν έβαλε παρατηρήσεις προς υποστήριξη δύο αιτητριών και έχουμε και την υπόθεση του Βαρωσιού όπου σε μια υποτονική προσπάθεια η κυβέρνηση υποστήριξε τους αιτητές με δυόμισι σελίδες, ενώ οι αιτητές και η Τουρκία καταχώρησαν παρατηρήσεις δεκάδων σελίδων. Τώρα βρισκόμαστε στη φάση που εξετάζεται η ουσία του θέματος και περιμένουμε από την Κ.Δ. να βάλει τις θέσεις της. Μετά από την κατάθεση των θέσεων της Κ.Δ. θα δοθεί η ευκαιρία στους αιτητές και στην Τουρκία να απαντήσουν και αργότερα αν δεν ακολουθήσει ακρόαση το δικαστήριο θα αποφασίσει. Αυτή η απόφαση θα είναι καθοριστική για τις προσπάθειες του ΕΦΚΑΒ να πουλήσει το γνωστό της αφήγημα.
