Του Αθανάσιου Έλλις
Ο πρόεδρος της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής Γερουσίας, Ρόμπερτ Μενέντεζ, με συνέντευξή του στην «Κ» διαμηνύει την ανάγκη συνέχισης και εμβάθυνσης της πολυεπίπεδης συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ, από την άμυνα και την ασφάλεια μέχρι και τους τομείς των αναδυόμενων τεχνολογιών, της ψηφιακής οικονομίας, της ανάπτυξης λιμένων και της εμπορικής ναυτιλίας. Το μήνυμα απευθύνεται και στο εσωτερικό των δύο χωρών, καθώς και οι δύο βρίσκονται σε πορεία εκλογών, η μεν Αμερική με τις ενδιάμεσες του Νοεμβρίου για τη Γερουσία και τη Βουλή, και η Ελλάδα με τις βουλευτικές εκλογές που, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, θα διεξαχθούν την ερχόμενη άνοιξη.
Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής του Νιου Τζέρσεϊ υπογραμμίζει τον γεωστρατηγικό ρόλο της Αλεξανδρούπολης, την οποία επισκέφθηκε πριν από λίγες ημέρες και στο πλαίσιο αυτό αναδεικνύει τη σημασία της αυξανόμενης αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην πόλη.
– Εάν η Τουρκία όντως εξετάζει το ενδεχόμενο αγοράς επιπλέον S-400, θα επηρεάσει αυτό την προοπτική πώλησης F-16 στην Αγκυρα;
– Ανησυχώ βαθύτατα για τις πληροφορίες ότι η Τουρκία εξετάζει το ενδεχόμενο αγοράς πρόσθετου ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400, κάτι που θα αποτελούσε άλλη μια ξεκάθαρη παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων που επιβάλλει ο CAATSA (Νόμος για την αντιμετώπιση των αντιπάλων της Αμερικής μέσω κυρώσεων). Από τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Ελλάδας έως την καθυστέρηση της διαδικασίας ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, ελπίζω ειλικρινά ότι η Τουρκία θα αλλάξει πορεία και θα σταθεί στο ύψος των ευθυνών της απέναντι στη Συμμαχία, όντας ο εποικοδομητικός εταίρος στην περιοχή που όλοι ελπίζουμε ότι μπορεί να είναι. Μέχρι τότε, δεν μπορώ να υποστηρίξω την πώληση ή τη μεταφορά αμερικανικών μαχητικών F-16 στην Τουρκία.
– Πώς αξιολογείτε τη συμπεριφορά του προέδρου Ερντογάν στην περιοχή;
– Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την πορεία της Τουρκίας υπό τον Ερντογάν. Σήμερα, η δημοκρατική διαδικασία στην Τουρκία έχει υπονομευθεί σημαντικά, η θρησκευτική ελευθερία δέχεται συνεχείς πιέσεις, έχουμε δει αδικαιολόγητες συλλήψεις υπαλλήλων της αμερικανικής πρεσβείας, επίπεδα ρεκόρ επιθέσεων σε ανεξάρτητους δημοσιογράφους και πλήρη καταστολή των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ελευθερίας του λόγου. Η τελευταία στρατιωτική δραστηριότητα αυτή την εβδομάδα στη Συρία είναι μια ακόμη απόδειξη ότι ο Ερντογάν απλούστατα δεν δρα ως ένας υπεύθυνος παράγοντας στην παγκόσμια σκηνή. Καθώς η Ρωσία συνεχίζει τη βίαιη και παράνομη εισβολή στην Ουκρανία, η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει την ευθύνη και την ευκαιρία να επιδείξει απερίφραστα τη δέσμευσή της στο ΝΑΤΟ και τις κοινές αρχές και αξίες που χαρακτηρίζουν αυτή τη σημαντική εταιρική σχέση.
Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης έχει τεράστιες δυνατότητες τόσο για την ελληνοαμερικανική όσο και για την περιφερειακή συνεργασία.
– Η Αλεξανδρούπολη εξελίσσεται ταχύτατα σε στρατηγικό κόμβο, τόσο στον στρατιωτικό όσο και στον ενεργειακό τομέα.
– Από καιρό υποστηρίζω την ανάγκη μεγαλύτερης ενεργειακής αλληλεξάρτησης και συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας, των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων περιφερειακών εταίρων. Το σχήμα 3+1 έχει αποδειχθεί μια κομβική εταιρική σχέση για την περιφερειακή και ενεργειακή ασφάλεια, το οποίο πιστεύω ότι πρέπει να συνεχίσουμε να επεκτείνουμε. Ανυπομονώ να δρομολογήσω την κοινοβουλευτική σύνθεση 3+1 και να υλοποιηθεί η νομοθεσία που έχω συντάξει, ζητώντας τη δημιουργία ενός νέου ενεργειακού κέντρου. Ημουν ιδιαίτερα χαρούμενος που επισκέφθηκα την Αλεξανδρούπολη αυτή την εβδομάδα και είδα τις τεράστιες δυνατότητες που έχει το λιμάνι τόσο για την ελληνοαμερικανική όσο και για την περιφερειακή συνεργασία. Ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Βουλγαρίας είναι επίσης ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός για τη διασφάλιση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης και ελπίζω ότι μπορούμε να υποστηρίξουμε τις προσπάθειες για την ανάπτυξη αυτής της σύνδεσης και την ένταξη περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών, ειδικά όσον αφορά τα Δυτικά Βαλκάνια. Εντυπωσιάστηκα επίσης από τις στρατιωτικές αναβαθμίσεις που έχουν πραγματοποιήσει η Ελλάδα και οι ΗΠΑ για την ενίσχυση της χωρητικότητας του λιμανιού. Δεδομένης της γεωστρατηγικής του θέσης, πιστεύω ότι μπορούμε να κάνουμε πολλά περισσότερα εδώ για να συνεργαστούμε στο μέτωπο της ασφάλειας, καθώς εξακολουθούμε να αναγνωρίζουμε τη σημασία της Μεσογείου για τη συνολική ασφάλεια.
– Οι προοπτικές των σχέσεων ΗΠΑ – Ελλάδας το επόμενο διάστημα;
– Οι εμπορικοί δεσμοί και η ισχυρή οικονομική σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας συνεχίζουν να ωφελούν και τα δύο έθνη μας. Πρέπει να συνεχίσουμε να διευρύνουμε τη συνεργασία μας στις αναδυόμενες τεχνολογίες, στην ψηφιακή οικονομία και σε όλες τις πτυχές της ναυτιλιακής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης λιμένων και της εμπορικής ναυτιλίας. Η νομοθεσία που συνέταξα και πέρασα από τη Γερουσία –ο νόμος περί σύμπραξης για την ασφάλεια και την ενέργεια στην Ανατολική Μεσόγειο– ενέκρινε ένα νέο ενεργειακό κέντρο που θα συμβάλει στην επιτάχυνση της μετάβασης της περιοχής προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ομοίως, το Κογκρέσο ενέκρινε επίσης τον νόμο μου για την αμυντική και διακοινοβουλευτική εταιρική σχέση ΗΠΑ – Ελλάδας, έναν νόμο που ενισχύει σημαντικά την αμερικανική υποστήριξη για τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού στρατού και προωθεί την αυξημένη πολυμερή δέσμευση μεταξύ της Κύπρου, της Ελλάδας, του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Οι ένοπλες δυνάμεις μας –και οι ένοπλες δυνάμεις των εταίρων μας– πρέπει να είναι συμβατές με τις τελευταίες τακτικές και τις τεχνολογίες αιχμής του μέλλοντος. Και είμαι υπερήφανος που ηγήθηκα της ψήφισης της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με την Ελλάδα πέρυσι, η οποία εμβάθυνε τη συνεργασία μας. Η Ελλάδα και οι ΗΠΑ έχουν μια σχέση που έχει τις ρίζες της στις κοινές δημοκρατικές αξίες μας, τις οποίες οι ιδρυτές ηγέτες των εθνών μας υιοθέτησαν την παραμονή της ανεξαρτησίας των δύο χωρών μας. Εναπόκειται σε εμάς να πάρουμε τη σκυτάλη και να αναλάβουμε με τη σειρά μας την ευθύνη ως διαχειριστές μιας πολύτιμης κληρονομιάς.
– Η άποψή σας για τις υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά, όπως και κάποιες κινήσεις της Τουρκίας για έρευνες φυσικού αερίου;
– Η Τουρκία πρέπει να σταματήσει τις προκλήσεις και τις εισβολές της στα ελληνικά χωρικά ύδατα και στον ελληνικό εναέριο χώρο. Τελεία και παύλα.
– Πού βρίσκεται σήμερα το Κυπριακό, 48 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή;
– Μισό σχεδόν αιώνα από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, τα τουρκικά στρατεύματα συνεχίζουν να κατέχουν παράνομα το βόρειο τμήμα του νησιού. Αυτό το status quo στην Κύπρο είναι ανεπίτρεπτο. Η τουρκική δραστηριότητα στα Βαρώσια είναι ανεπίτρεπτη και έρχεται σε άμεση αντίθεση με πολλαπλά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Και οι τουρκικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ανεπίτρεπτες. Για τον λόγο αυτό, ο πρόεδρος της Τουρκίας πρέπει να σταματήσει αμέσως τις προκλήσεις του. Είμαι υπερήφανος που έχω ηγηθεί του κυπριακού ζητήματος εδώ στην Ουάσιγκτον, που στεκόμαστε δίπλα στους φίλους και συμμάχους μας στη Λευκωσία. Παραμένουμε προσηλωμένοι στην κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας και στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Καθώς οι Κύπριοι Αμερικανοί ενώνουν τις δυνάμεις τους με τους Κύπριους από όλο τον κόσμο στην προσπάθειά τους να ενώσουν την πατρίδα τους και καθώς επιδιώκουν να εξασφαλίσουν ένα οικονομικά ευημερούν κράτος απαλλαγμένο από την παράνομη κατοχή, θα είμαι δίπλα τους. Σε αυτό το πνεύμα, με την Κύπρο να επιδιώκει να εμβαθύνει τη στρατηγική της εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ, είναι προς το εθνικό μας συμφέρον σε θέματα εθνικής ασφάλειας και οικονομίας να άρουμε τους ξεπερασμένους περιορισμούς στις πωλήσεις όπλων που δεν βοηθούν πλέον τους στόχους ασφαλείας των ΗΠΑ στη Μεσόγειο.
Το διακύβευμα των ενδιάμεσων εκλογών
– Πώς διαγράφεται το σκηνικό για τους Δημοκρατικούς στις ενδιάμεσες εκλογές;
– Ποτέ άλλοτε στις τρεις δεκαετίες μου στο Κογκρέσο δεν είχα ανησυχήσει τόσο πολύ από μια συρροή γεγονότων, που μας φέρνει στα πρόθυρα ενός παγκόσμιου χάους. Από την αντιμετώπιση της COVID-19 έως την αποκατάσταση και ενίσχυση της δημοκρατίας στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, έχουμε ασχοληθεί με την αντιμετώπιση προβλημάτων που καθορίζουν την εποχή μας και αψηφούν τα σύνορα, όπως η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση και ο πληθωρισμός. Σε αυτό το πλαίσιο πιστεύω ότι οι Δημοκρατικοί έχουν πείσει τον αμερικανικό λαό πως είμαστε το κόμμα που αντιπροσωπεύει ένα φωτεινότερο και καλύτερο μέλλον. Μόλις αυτόν τον μήνα οι Δημοκρατικοί κατάφεραν να σπάσουν το αδιέξοδο στην Ουάσιγκτον, ψηφίζοντας τον νόμο ChIPS για σημαντικές επενδύσεις σε Αμερικανούς εργαζομένους και ανταγωνιστικότητα, καθώς και τον ιστορικό νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού του 2022, ο οποίος θα ενισχύσει την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για εκατομμύρια οικογένειες της εργατικής τάξης, ενώ παράλληλα θα πραγματοποιήσει τη μεγαλύτερη επένδυση που έχει γίνει ποτέ από τις ΗΠΑ σε καθαρή ενέργεια. Καθώς συνεχίζουμε να ηγούμαστε της διεθνούς κοινότητας προκειμένου να καταστήσουμε τον Βλαντιμίρ Πούτιν υπεύθυνο για τη βάναυση κακοποίηση του ουκρανικού λαού, ενώ παράλληλα τοποθετούμε τις ΗΠΑ σε καλύτερη θέση έναντι του ανταγωνισμού απέναντι στην Κίνα, πιστεύω ότι οι προσπάθειές μας να μειώσουμε το κόστος για τους εργαζομένους και οι επενδύσεις στην εθνική μας ασφάλεια θα αποδώσουν καρπούς στις κάλπες τον Νοέμβριο.
