Πιέζει τη Λευκωσία ο Ερντογάν

Το πως επέστρεψε ο Ερντογάν από το διπλωματικό μπρα-ντε-φερ Τουρκίας-Δύσης, με φόντο την Σύνοδο του ΝΑΤΟ της Μαδρίτης, έχει ήδη αποστασιοποιηθεί χρονικά από την ίδια την διαδικασία εισόδου της Σουηδίας και την Φινλανδίας στη Συμμαχία. Φανερώνει έτσι την μεγάλη εικόνα της νέας συναλλακτικής σχέσης της Τουρκίας με ΝΑΤΟ και ΕΕ, σε μια περίοδο που οι εκλογές στη χώρα εργαλειοποιούν αυτό το πλέγμα. Ο Τούρκος Πρόεδρος κράτησε τους υψηλούς τόνους στα ελληνοτουρκικά για.. ουρά της συνάντησής του με τον Αμερικανό ομόλογό του Μπάιντεν, έδωσε και πήρε αναφορικά με τις προσλήψεις ασφάλειας της Άγκυρας σε σχέση με την ατλαντική πορεία των δύο σκανδιναβικών χωρών και το επόμενο χρονικό διάστημα κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό το τι πρέπει να αναμένεται στην ανατολική πλευρά της Μεσογείου σε σχέση με τις τουρκικές κινήσεις: Αφενός, γιατί ο Ιούλιος παραμένει υψηλά συμβολικός για την Τουρκία στη περίπτωση της Κύπρου αλλά -κι εσωτερικά- λόγω της επετείου του πραξικοπήματος του 2016 κι αφετέρου γιατί ο χρονισμός στη περίπτωση των μηνυμάτων, που καταφτάνουν στο Κυπριακό, δημιουργεί μια δυστοπική εικόνα για την συνέχεια των εξελίξεων.

Πιέζει τη Λευκωσία

Η μερίδα των ευρωατλαντικών κερδών του Ερντογάν μετά την Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη δεν εντάσσεται μόνο στα πλαίσια της συγκυρίας που το Ουκρανικό φέρει διεθνώς αλλά έχει και περιφερειακή διάσταση: Η Τουρκία θα μπορούσε στη πτυχή που αφορά τις δεσμεύσεις Σουηδίας και Φινλανδίας για στήριξη προς την πλευρά της στην εμπλοκή της στη PESCO να δημιουργήσει ζητήματα ως προς το εργαλείο αυτό της ΕΕ και την συμμετοχή της ΚΔ. Η τελευταία εξάλλου στα πλαίσια της PESCO συμμετέχει σε δράσεις και προγράμματα με συγκεκριμένα οφέλη λόγω της μη συμμετοχής της στο ΝΑΤΟ αλλά κι αναφορικά με την άμυνά της (πτυχή εξοπλιστικών). Μετά την Μαδρίτη συνεπώς, η Τουρκία δημιουργεί ένα ισχυρό «διαπραγματευτικό προηγούμενο» κατορθώνοντας να συνοψίσει, σε σχέση με τη Κύπρο:

• To χαρτί της «ενίσχυσης του μπλοκαρίσματος» της μελλοντικής ένταξης της ΚΔ στο ΝΑΤΟ -εντός ή εκτός λύσης- αξιοποιώντας έτσι όλη την saga με τις δύο σκανδιναβικές χώρες στη πιο κρίσιμη μάλιστα, διεθνώς, συγκυρία διεύρυνσης της Συμμαχίας ή ως προς το ΝΑΤΟ ως σύστημα κατάργησης εγγυήσεων στο Κυπριακό.

• Την «κληρονομιά» του άλυτου Κυπριακού ως μια πτυχή, εντός PESCO, στην οποία οι πιέσεις της Τουρκίας θα υπενθυμίζουν προς τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες την προβληματική αυτή διάσταση και

• Την «αποσύνδεση» του Κυπριακού από την μεγάλη εικόνα της ανατολικής Μεσογείου, με την Τουρκία να επιτυγχάνει στη Μαδρίτη να μην κρίνεται για το θέμα των νέων τετελεσμένων επί του Κυπριακού. Η ένταση στο Αιγαίο και η διάσταση του Συριακού αποτελούν, αυτή την στιγμή, τα μόνα δύο θέματα που δοκιμάζουν την αντοχή της συνοχής της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ -εν μέσω πολέμου με την Ρωσία- και των αμερικανοτουρκικών σχέσεων -μετά την φάση που εισήλθαν μετά το 2016.

H φώτο του ηγέτη του υπερεθνικιστικού κόμματος MHP, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, και εταίρου του Ερντογάν στην εξουσία με το Αιγαίο «διχοτομημένο» στις γραμμές της «Γαλάζιας Πατρίδας» (Mavi Vatan) έγινε viral στο Twitter και προκάλεσε αντιδράσεις στην Ελλάδα. Ο Μπαχτσελί συναντήθηκε με πτέρυγα της οργάνωσης των «Γκρίζων Λύκων» που του ασκούσε κριτική εδώ και μήνες για μετριοπαθή στάση στα εθνικά θέματα. Επισφράγιση της διαχείρισης της κρίσης στο εσωτερικό του «Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης» ήταν η ανάρτηση της εν λόγω φώτο -διάσταση που υπενθυμίζει πως ο εθνικισμός επιδρά στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό στην Τουρκία.

Η επόμενη μέρα

Ο Ιούλιος έχει σαφώς συμβολικό χαρακτήρα για την Τουρκία λόγω Κύπρου και οι ενδείξεις πως η Λευκωσία θα καταστεί ο «αδύναμος κρίκος» για την τουρκική εξωτερική πολιτική στην ανατολική Μεσόγειο είναι πλέον πέραν από προφανείς. Η μια διάσταση, όπως αναφέρθηκε η «Κ» από τον περασμένο Μάιο, θα είναι η έξοδος του νέου τουρκικού γεωτρύπανου «Αμπντουλχαμίτ» στην ανατολική Μεσόγειο για διενέργεια ερευνών (γεώτρησης). «Το πλοίο μας θα μεταβεί στην πρώτη αποστολή του το πρώτο μισό του Αυγούστου. Συζητούνται 5-6 εναλλακτικές λύσεις για την πρώτη τοποθεσία. Θα κάνουμε υπομονή για άλλο ένα μήνα, ελπίζω. Η τοποθεσία της αποστολής πιθανότατα θα είναι η Μεσόγειος» τόνισε χαρακτηριστικά την περασμένη εβδομάδα ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ, επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά την μερίδα εκείνη της ανάλυσης που φέρει το πλοίο-γεωτρύπανο της ΤΡΑΟ να δραστηριοποιείται σε θαλάσσια περιοχή πέριξ της Κύπρου -ακόμη κι εντός αδειοδοτημένου τεμαχίου στην ΑΟΖ. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο τα ελληνοτουρκικά (Αιγαίο) και η επικείμενη επέμβαση της Τουρκίας στη ΒΔ Συρία θα εκτονώνονταν έναντι μιας γεώτρησης στη Κύπρο χωρίς ωστόσο να φεύγουν από το χάρτη της μεγάλης εικόνας (ειδικά το δεύτερο). Εξάλλου την περίοδο 2018-2020 και παρά τις κινήσεις της Άγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ (σ.σ. έκνομες γεωτρήσεις) δεν υπήρξε ισχυρή κινητοποίηση -σε ευρωπαϊκό επίπεδο- υπέρ της Λευκωσίας.

Ο Ερντογάν στα Κατεχόμενα

Το ανεπίσημο έγγραφο της έκθεσης του ΓΓ του ΟΗΕ για την Ειρηνευτική Δύναμη των ΗΕ στη Κύπρο (περίοδος Δεκεμβρίου 2021-Ιουνίου 2022) συνοψίζει προβληματικές διαστάσεις στο σύνολο σχεδόν του Κυπριακού. Εκφράζει ακόμη κι ανησυχία για επιδείνωση του κλίματος -που το χαρακτηρίζει ήδη δύσκολο πέντε χρόνια μετά το ναυάγιο του Κρανς Μοντανά και την δυστοκία στο να υπάρξει επανέναρξη του διαλόγου. Πως η Τουρκία θα μπορούσε -ιδίως μετά την Μαδρίτη- να κινηθεί στον ορίζοντα κινήσεων που έμπειροι κύκλοι χαρακτηρίζουν στην «Κ» ως «καθοριστικούς» για την πορεία του Κυπριακού; Οι πτυχές εδώ αφορούν σε δύο στοιχεία:

• Στην περαιτέρω ανάπτυξη των κινήσεων της Τουρκίας στο Βαρώσι, αυτό το καλοκαίρι, που σε συνδυασμό με την ύπαρξη γεωτρύπανου στη θάλασσα πέριξ της Κύπρου θα εμπέδωναν την τουρκική στρατηγική για «τετελεσμένα σε ξηρά και θάλασσα». Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», από την κατεχόμενη Λευκωσία ο Ερντογάν στις 20 Ιουλίου θα ανακοινώσει την παράδοση «νέου τμήματος» της περιφραγμένης Αμμοχώστου.

• Στην ίδια την παρουσία του Ερντογάν στη βόρεια, κατεχόμενη, Κύπρο για τις ανάγκες των «εορτασμών» του παράνομου καθεστώτος για την 20η Ιουλίου ως προς το πεδίο της πολιτικής επικοινωνίας: Ειδικά αν ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος ανακοίνωνε κάτι για ενσωμάτωση του γεωγραφικού χώρου των κατεχομένων στη Τουρκία -μιας και το Κυπριακό πάντα τέμνει οριζοντίως μια μερίδα της πολιτικής στο εσωτερικό της Τουρκίας, στη συγκυρία μάλιστα που ο Ερντογάν πιέζεται εκλογικά. Η πιθανή ανακοίνωση πρόθεσης προσάρτησης των κατεχομένων σε αυτό το σημείο θα χρησιμοποιούνταν σαν “bargaining chip” από την Άγκυρα και την τουρκοκυπριακή πλευρά.