Του Γιάννη Ιωάννου
Στον απόηχο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο Γενικός Γραμματέας, Αντόνιο Γκουτέρες, δείχνει να έχει σχηματοποιήσει στο μυαλό του την κατάσταση, επί του εδάφους, ως προς τον ενδεχόμενο διορισμού ενός ειδικού απεσταλμένου στο Κυπριακό -ως απαραίτητου βήματος προς την κατεύθυνση άρσης του αδιεξόδου των συνομιλιών. Ο κ. Γκουτέρες είδε το περασμένο Σάββατο τόσο τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ερσίν Τατάρ όσο τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, μετά την ακύρωση της συνάντησής του με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ερντογάν και δείχνει πως τους επόμενους μήνες θα κινηθεί προς την κατεύθυνση διορισμού ενός ειδικού απεσταλμένου -εξέλιξη που πρακτικά σηματοδοτεί την έλευση ενός τέτοιου διπλωμάτη στη Κύπρο στις αρχές του νέου έτους.
Στη παρούσα φάση και παρά την αρνητική στάση που διατηρεί ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ τόσο ως προς το ενδεχόμενο πραγματοποίησης μιας τριμερούς με τους δύο ηγέτες και τον Γενικό Γραμματέα όσο και σε σχέση με την απόρριψη, εκ μέρους του, του διορισμού ειδικού απεσταλμένου, ο κ. Γκουτέρες δείχνει να «παρακάμπτει» τον Τουρκοκύπριο ηγέτη και να διαβουλεύεται απευθείας με την Άγκυρα μέσω του Χακάν Φιντάν που έχει αναλάβει, διπλωματικά, τον φάκελο «Κυπριακό». Κι από την πλευρά της Τουρκίας φαίνεται να υπάρχει επανεξέταση, υπό προϋποθέσεις, για να δώσει πράσινο φως στον διορισμό ενός ειδικού απεσταλμένου. Πατώντας τόσο στη συνάντηση της Γενεύης του 2021 (άτυπη Πενταμερής) όσο και στις αντικειμενικές δυσκολίες των εκ διαμέτρου αντίθετων, αφετηριακά, θέσεων (σ.σ. συνέχιση συνομιλιών από εκεί που έμειναν το 2017 VS αποδοχής κυριαρχικής ισότητας ως προαπαιτούμενου για συνομιλίες) ο κ. Γκουτέρες επιχειρεί «τετραγωνισμό κύκλου» στη βάση:
- Αποδοχής εκ μέρους της Τουρκίας (άρα και κατ’ επέκταση από τον Τατάρ) διορισμού ενός ειδικού απεσταλμένου.
- Σταδιακή κινητικότητα στο Κυπριακό, αρχικά για να διαφανεί αν ένας τέτοιος διαμεσολαβητής μπορεί να οδηγήσει σε κάποιου είδους άρση του αδιεξόδου δεδομένου ότι και το κλίμα σε ελληνοτουρκικά, ευρωτουρκικά και τις σχέσεις Άγκυρας-Δύσης διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα έντασης.
Παζαρεύει η Τουρκία
Παρά την δημόσια ρητορική του κ. Ερντογάν που παρέμεινε άτεγκτος στο ζήτημα της αναγνώρισης της λεγόμενης ΤΔΒΚ και του «τέλους της ομοσπονδίας», η Άγκυρα δείχνει να παζαρεύει το ζήτημα του διορισμού ειδικού απεσταλμένου με την γνωστή συναλλακτική της τακτική ρίχνοντας στο τραπέζι τόσο την πρόοδο στις ευρωτουρκικές σχέσεις όπως και ζητήματα σε σχέση με τους όρους εντολής ενός τέτοιου διαμεσολαβητή εκ μέρους του ΟΗΕ καθώς και τους χρόνους παραμονής του στη Κύπρο. Αυτό φαίνεται να τεκμαίρεται κι από τα πολιτικά σινιάλα που απέστειλε ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, προς τον κ. Γκουτέρες.
Τι να αναμένουμε
Πηγές με εμπειρία στις εξελίξεις του Κυπριακού ανέφεραν στην «Κ» πως μια πιθανή πρόοδος στα ελληνοτουρκικά μετά την ανακοίνωση, μάλιστα, διαφόρων απτών συμφωνημένων μέτρων στο Ανώτατο Συμβούλιο Ελλάδας-Τουρκίας, στις 7 Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη, θα μπορούσε να λειτουργήσει ευεργετικά σε σχέση και με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 14/15 Δεκεμβρίου -μια εβδομάδα μετά, με τις Βρυξέλλες να έχουν κάτι ανακοινώσιμο για τις σχέσεις τους με την Τουρκία ως προς τις ενταξιακές της διαπραγματεύσεις. Μια τέτοια εξέλιξη δίνει περισσότερο περιθώριο για να κινηθεί ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ για να «κλειδώσει» τον διορισμό ενός ειδικού απεσταλμένου -με την έγκριση της Τουρκίας και παρά τυχόν αντιρρήσεις της τουρκοκυπριακής ηγεσίας.
Το εγχείρημα παραμένει, σε κάθε περίπτωση, δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο και μένει, φυσικά, αν επιβεβαιωθεί να φανεί και πως θα δουλέψει πρακτικά: α. σε σχέση με τους όρους εντολής του («προσωπικός», «ειδικός απεσταλμένος», «αντιπρόσωπος του ΓΓ») β. το πρόσωπο per se και γ. αναφορικά με το αν θα έχει χρονικό όριο παραμονής. Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί πως αν τελικά διοριστεί ειδικός απεσταλμένος του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό αυτός ή αυτή θα είναι το 19ο πρόσωπο που περνά, σε σχετικό ρόλο, μετά το 1964 και το 10ο μετά την δεκαετία του 2000 που σημαδεύτηκε από τις κορυφώσεις του Κυπριακού το 2004 (σχέδιο Ανάν) και το 2017 (συνομιλίες Κρανς Μοντανά).
