Του Γιάννη Ιωάννου
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλάζει άρδην τα δεδομένα ως προς την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης υπό το βάρος τόσο της εξάρτησής της από το ρωσικό φυσικό αέριο όσο και ως προς την ενότητα, στο εσωτερικό επίπεδο των κρατών-μελών, σε σχέση με τις επιμέρους ιδιαιτερότητες όπως οι σχέσεις Μόσχας-Βερολίνου. Στην έκτακτη συνάντηση της Τρίτης των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ ο κοινός παρονομαστής συναίνεσης καταλήγει σε σχέδιο έκτακτης ανάγκης όσον αφορά την κατανάλωση φυσικού αερίου, το οποίο καταρτίστηκε με σκοπό να αμβλυνθεί ο αντίκτυπος μιας δυνητικής πλήρους διακοπής του εφοδιασμού των «27» από τη Ρωσία -με την τελευταία να «σινιαλάρει» κάτι τέτοιο όταν χθες μείωσε την προμήθεια αερίου στη Γερμανία μέσω του αγωγού Nord Stream 1 από το 40% στο 20% της δυναμικότητάς του -μέσω του ρωσικού κολοσσού της Gazprom. To σχέδιο προβλέπει οικειοθελή μείωση κατά 15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου από τα κράτη μέλη της ΕΕ κατά την περίοδο από την 1η Αυγούστου 2022 ως την 31η Μαρτίου του 2023 συνθήκη που εκτός των άλλων δείχνει μια προσέγγιση για:
- Εξοικονόμηση καυσίμων και στρατηγική αποθεματοποίησή τους ανάλογα των αναγκών των χωρών για την τρέχουσα χειμερινή περίοδο. Σε εθελοντική μάλιστα βάση ως προς την υποχρέωση εξοικονόμησης ενέργειας με βάσει συγκεκριμένες προϋποθέσεις
- Παραδοχή, έμμεσα, πως η διελκυστίνδα ισχύος μεταξύ Δύσης-Ρωσίας με επίκεντρο την ΕΕ όσον αφορά ζητήματα απεξάρτησης από το φυσικό αέριο της δεύτερης έχει χρονικό βάθος, πράγμα που σηματοδοτεί πως για τους σχεδιασμούς της ΕΕ ο πόλεμος στην Ουκρανία θα διαρκέσει όχι μόνον ως τα τέλη του 2022 αλλά, ίσως, και το πρώτο εξάμηνο του 2023
Για τη Κύπρο αποκτά ενδιαφέρον πως δεν δεσμεύεται όσον αφορά την αποθήκευση ποσοτήτων φυσικού αερίου μιας και το σύστημά της (όπως και της Ιρλανδίας και της Μάλτας) όσον αφορά την διανομή δεν συνδέεται απευθείας με άλλα ευρωπαϊκά κράτη όπως συμβαίνει στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη ή μεταξύ Γαλλίας, Γερμανίας και Κάτω Χωρών.
Πολιτικές προεκτάσεις
Για μήνυμα της Ευρώπης στον Βλαντίμιρ Πούτιν ότι δεν θα καταφέρει να τη χωρίσει έκανε λόγο ο Υπουργός Οικονομικών Υποθέσεων και Προστασίας του Κλίματος της Γερμανίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, προσερχόμενος στο συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας στις Βρυξέλλες. Σημείωσε επίσης ότι «υπάρχουν πολύ συμβιβασμοί στο κείμενο τώρα. Αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργεί η Ευρώπη. Το πρόβλημα που θα μπορούσε να προκύψει είναι ότι οι εξαιρέσεις δημιουργούν πολλή γραφειοκρατία έτσι ώστε να είμαστε πολύ αργοί σε καιρό κρίσης. Αυτός είναι ένας κίνδυνος». Διευκρίνισε ωστόσο ότι «οι ίδιες οι εξαιρέσεις είναι λογικές και μπορούν να εξηγηθούν. Είναι ένα σημαντικό επόμενο βήμα. Δείχνει ότι η Ευρώπη μένει ενωμένη, η Ευρώπη μπορεί να βρει ενότητα στέλνοντας ένα μήνυμα, την ημέρα που οι ροές έχουν μειωθεί ακόμη 20%, στον Πούτιν και τη Ρωσία ότι δε θα μας χωρίσετε. Aυτό είναι το σημαντικό μήνυμα της ημέρας».
Βέβαια η μεγάλη εικόνα μεταξύ του Βερολίνου και των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου δείχνει πως υπάρχει δυσπιστία και επιμέρους ρήγματα ως προς το ζήτημα των εξαιρέσεων -και σημαντικότερα του κόστους τους εντός των οικονομιών των χωρών της ΕΕ επιμέρους, με ευρωπαϊκά ΜΜΕ να εστιάζουν, με μάλλον θετικό τρόπο, στην πρόταση Μητσοτάκη για την δημιουργία ενός μηχανισμού μείωσης της ζήτησης, ο οποίος θα δώσει τα κίνητρα στις βιομηχανίες υψηλής κατανάλωσης ενέργειας να μειώσουν την κατανάλωση τους σε φυσικό αέριο. Πρόταση που συζητήθηκε αλλά και που συνασπίζει κράτη όπως την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιταλία. Το κλειδί για αυτές τις χώρες εξάλλου είναι ο επηρεασμός της τιμής του ρεύματος, με τον Ελλαδίτη πρωθυπουργό να προτείνει ένα πανευρωπαϊκό μοντέλο ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο θα υπολογίζει καλύτερα το πραγματικό κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, αποσυνδέοντας την τιμή του φυσικού αερίου από την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, διασφαλίζοντας έτσι προσιτές τιμές για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Και η ανατολική Μεσόγειος
Στη παρούσα φάση το ζήτημα της διασφάλισης της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ από τα αποθέματα φυσικού αερίου της ανατολικής Μεσογείου επανέρχεται, αμυδρά, στη διεθνή συζήτηση αλλά με τους περιορισμούς που απορρέουν από το κόστος του συστήματος μεταφοράς των ποσοτήτων και τους τελικούς χρόνους παράδοσης αυτών. Η Κύπρος πάντως προχωρεί, σε κάθε περίπτωση, με τους σχεδιασμούς του τεμαχίου «12» («Αφροδίτη») με την αμερικανική Chevron να ετοιμάζει μέχρι τις αρχές του νέου έτους νέα γεώτρηση στο σχετικό κοίτασμα για σκοπούς βελτιστοποίησης -ίσως κι επιτάχυνσης- της εμπορικής του παραγωγής -που ωστόσο δεν αναμένεται να ξεκινήσει πριν το 2025 -χρόνο απομακρυσμένο από την τρέχουσα, εντός ΕΕ, ενεργειακή κρίση.
