Του Παύλου Νεοφύτου
Λίγες ώρες προτού η Κύπρος κατακεραυνωθεί στο Ευρωκοινοβούλιο για τις αναφορές του δημοσιογραφικού οργανισμού ICIJ, που κάνει λόγο για εμπλοκή κυπριακών εταιριών του τομέα υπηρεσιών στη διακίνηση κεφαλαίων Ρώσων ολιγαρχών, στη Λευκωσία, και συγκεκριμένα στη Βουλή των Αντιπροσώπων, οι εκπρόσωποι των θεσμών της Κυπριακής Δημοκρατίας περιχαράκωναν το γόητρό τους. Στη συζήτηση στην Επιτροπή Νομικών της Βουλής, την Τετάρτη (22/11), επανερχόταν σαν ένα «λάιτ μοτίφ», όπως από την πλευρά της υπουργού Δικαιοσύνης, Άννας Κουκκίδη-Προκοπίου, αλλά και από τον γενικό διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών, Γιώργο Παντελή, η αναφορά πως τα περισσότερα στοιχεία από τα πρόσφατα δημοσιεύματα των Cyprus Confidential δεν συνιστούν κάτι καινούριο, αλλά τυγχάνουν ήδη διερεύνησης από τις αρχές. «Οι δημοσιογραφικές πηγές ελάχιστα δεδομένα έφεραν υπόψιν μας», είπε σε κάποια στιγμή εμφατικά η κα Προκοπίου.
Το αποτέλεσμα ήταν ορισμένοι από τους παρευρισκομένους, αρχής γενομένης από τον πρόεδρο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Μιχάλη Βορκά, να αντιδράσουν έντονα. «Συζητούμε το θέμα και η εντύπωση που δημιουργείται είναι ότι δεν είναι σοβαρό πρόβλημα. Μα γιατί τότε είμαστε εδώ;» διερωτήθηκε, ενώ από τους βουλευτές, ο Ανδρέας Πασιουρτίδης του ΑΚΕΛ εξέφρασε την άποψη ότι «τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις, διότι αν προλαβαίναμε εμείς τις εξελίξεις, δεν θα μας έβγαζαν στη δημοσιότητα».
Ενοχλήθηκε ο Ηροδότου
Ιδιαίτερα ενοχλημένος με αναφορές που έπεσαν στην αντίληψή του, ότι δεν λειτουργούν οι θεσμοί στη χώρα, παρουσιάστηκε ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου, κάνοντας έκκληση να μη γίνονται γενικεύσεις. Ως «άνθρωπος των αριθμών» -φροντίζοντας να τονίσει στο τέλος, ότι ο ίδιος δε μίλησε με γενικές αναφορές, αλλά με συγκεκριμένους αριθμούς- παράθεσε αριθμητικά δεδομένα, με σκοπό, όπως σημείωσε, να δώσει την καθαρή εικόνα, ότι υπάρχει εποπτικός έλεγχος από την Κεντρική Τράπεζα. Συγκεκριμένα, ανάφερε πως τα τελευταία πέντε χρόνια ο τραπεζικός τομέας τερμάτισε τις σχέσεις που είχε με 42.728 εταιρείες «κέλυφος», κλείνοντας 125.782 λογαριασμούς. Επίσης, είπε, πως τα τελευταία πέντε χρόνια το προσωπικό για τη διερεύνηση των υποθέσεων παραβίασης των κυρώσεων και την καταπολέμηση του μαύρου χρήματος έχει αυξηθεί κατά 50%, και πως έχουν επιβληθεί πρόστιμα ύψους 10 εκατομμυρίων ευρώ σε 13 υποθέσεις που διερευνήθηκαν. Ερωτηθείς, εάν εισέπραξαν τα πρόστιμα, ο κ. Ηροδότου απάντησε ότι τα εισέπραξαν όλα, εκτός από μία περίπτωση, διότι πρόκειται για τράπεζα που βρίσκεται σε στάδιο εκκαθάρισης και περιμένουν ενέργειες του διαχειριστή. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας έριξε θετική ψήφο στην προσπάθεια της κυβέρνησης να δημιουργηθεί μία ενιαία εποπτική αρχή.
Δεσμεύτηκαν λογαριασμοί
Ενώπιον πιέσεων, ο Γενικός Εισαγγελέας αρκέστηκε να αναφέρει ότι είναι διψήφιος ο αριθμός των καταγγελιών (εντός και εκτός Κύπρου), που έχουν φτάσει στη Νομική Υπηρεσία για παραβίαση των κυρώσεων, χωρίς να υπεισέρθει σε περαιτέρω λεπτομέρειες. Όπως ανάφερε, έχει συσταθεί μια ομάδα εντός της Αστυνομίας για αυτές τις καταγγελίες και λόγω της αύξησης των καταγγελιών αυτών, αυξήθηκαν τα μέλη της ομάδας. Η υπουργός Δικαιοσύνης ανάφερε ότι η ερευνητική ομάδα της Αστυνομίας ενισχύθηκε από το περασμένο Καλοκαίρι και πρόσθεσε πως θα γίνει περαιτέρω ενίσχυση της με άλλους 4 ανακριτές. Ο αρχηγός της Αστυνομίας, Στέλιος Παπαθεοδώρου, σημείωσε πως κάποια τραπεζικά ιδρύματα έχουν ήδη δεσμεύσει λογαριασμούς ατόμων που διερευνά η Αστυνομία.
Η καθυστέρηση στη διερεύνηση υποθέσεων και η απάντηση του Γ. Σαββίδη
Στη συνεδρίαση στηλιτεύτηκε το γεγονός ότι δεν προχωρά η διερεύνηση τέτοιων υποθέσεων και δεν έχει οδηγηθεί κανένας μέχρι στιγμής ενώπιον της δικαιοσύνης. Χαρακτηριστική ήταν κατά τη συνεδρίαση η ερώτηση του κ. Βορκά «τι απέγινε η καταγγελία, στην οποία προέβη ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος για έναν από τους ολιγάρχες και από το 2023 ερευνά η Αστυνομία». Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Πασιουρτίδης, τόνισε ότι «υπάρχει αδυναμία να κλείσουν υποθέσεις και να πάνε στο Δικαστήριο, και αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιοι κάνουν πλάτες σε κάποιον, μπορεί να μας λείπει και η τεχνογνωσία να το κάνουμε και να πρέπει να το παραδεχτούμε». Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού, απευθυνόμενος προς τον Γενικό Εισαγγελέα ισχυρίστηκε ότι ο ίδιος, αν αποποιείτο της βουλευτικής του ιδιότητας, σε διάστημα ενός μήνα θα μπορούσε να εντοπίσει ποιος λειτουργός χειρίστηκε μία περίπτωση Ρώσου ολιγάρχη στον Έφορο Εταιρειών και ποιος λειτουργός στην Κεντρική Τράπεζα.
Η εξήγηση που έδωσε ο Γενικός Εισαγγελέας είναι ότι η διερεύνηση των κυρώσεων, γενικά του οικονομικού εγκλήματος, δεν είναι μία εύκολη υπόθεση. «Δεν μπορούν να οδηγούνται υποθέσεις στα δικαστήρια χωρίς ενδελεχή έρευνα», απάντησε στον κ. Δαμιανού, καταλογίζοντάς του πρόθεση να υπεραπλουστεύσει τη διαδικασία διερεύνησης τέτοιων υποθέσεων. Εξάλλου ο κ. Σαββίδης σημείωσε ότι, σύμφωνα με ενημέρωση που έχει, μέχρι πρόσφατα σε καμία χώρα δεν είχαν εξασφαλιστεί καταδίκες για παραβίαση των κυρώσεων, ωστόσο είπε ότι με τα στοιχεία τα οποία βλέπει, θεωρεί ότι για κάποιες υποθέσεις υπάρχει ενδεχόμενο να μπορούν να στοιχειοθετηθούν, σε βαθμό που να οδηγηθούν στα δικαστήρια.
«Γιατί είναι δύσκολη η διερεύνηση των παραβιάσεων των κυρώσεων; Διότι δημιουργούνται τεράστια, πολυσύνθετα πλέγματα εταιρειών, στα οποία είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσεις την προσπάθεια κάποιου να διαφοροποιήσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς μιας εταιρείας. Δηλαδή μπορεί κάποιοι σύμβουλοι να βρίσκονται στην Κύπρο, μπορεί κάποιος ιδιοκτήτης να βρίσκεται σε μία χώρα άλλη, αλλά είναι τόσο σύνθετο το πλέγμα του εταιρικού σχηματισμού που χρησιμοποιείται, μπορεί να έχει κάποιος ένα καταπίστευμα στο Λίχτενσταϊν, μπορεί να έχει μία έδρα στα Νησιά Κέιμαν. Αντιλαμβάνεστε, ότι η εξασφάλιση της αναγκαίας πληροφόρησης από χώρες γίνεται μόνο με τη δυνατότητα της παροχής συνεχούς συνεργασίας, η οποία είναι μία χρονοβόρα διαδικασία, και εκεί σίγουρα παρατηρούνται κάποιες δικαιολογημένες καθυστερήσεις του ανακριτικού έργου, και βεβαίως δεν μπορεί να έρθει κοντά μας ολοκληρωμένη υπόθεση, αν δεν συμπληρωθούν όλες αυτές οι πληροφορίες», εξήγησε ο κ. Σαββίδης.
Γιατί δε γνωστοποιείται η εθνικότητα των ξένων ειδικών;
Εκ μέρους της Προεδρίας, ο Χαράλαμπος Χαραλάμπους (διευθυντής του Γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας), σημείωσε πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης έχει ζητήσει ειδικούς από ξένη χώρα οι οποίοι θα συνδράμουν στο έργο της Αστυνομίας, ενώ τόνισε πως η Κυβέρνηση θα προχωρήσει με τη δημιουργία της Ενιαίας Εποπτικής Αρχής. Όταν ρωτήθηκε για ποιον λόγο δεν γίνεται γνωστή η χώρα από την οποία θα έρθουν οι ειδικοί, απάντησε ότι περιμένουν πρώτα να ολοκληρωθούν κάποιες διαδικασίες. Η υπουργός Δικαιοσύνης, Αννα Κουκκίδη-Προκοπίου διαβεβαίωσε πως όλα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας θα διερευνηθούν με χρονικό ορίζοντα και στόχος είναι να ολοκληρωθεί αυτή η διερεύνηση το συντομότερο ώστε να αποκατασταθεί το όνομα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι έλεγχοι από τον ΠΔΣ και τον ΣΕΛΚ
Ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Μιχάλης Βορκάς, ανάφερε πως δεν είναι ορθό να στοχοποιείται ολόκληρος ο δικηγορικός κόσμος, και σημείωσε ότι από το 2022, έγιναν συνολικά 177 έλεγχοι, εκ των οποίων δεκαεπτά για πολιτογραφήσεις. Πρόσθεσε πως το 2023 έγιναν 62 σχετικοί έλεγχοι, έχουν οδηγηθεί ενώπιον του ΠΔΣ κάποιες υποθέσεις, για τις οποίες υπήρχαν καταδίκες και επιβλήθηκαν πρόστιμα 400.000 ευρώ. Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου, Κυριάκος Ιορδάνους, ανέφερε ενώπιον της Επιτροπής πως έχουν ανασταλεί οι άδειες τριών γραφείων και ενός φυσικού προσώπου που ήταν στη λίστα των Βρετανικών Κυρώσεων. Σημείωσε πως ο Σύνδεσμος έχει υποβάλει στην Αστυνομία, δέκα περιπτώσεις για περαιτέρω διερεύνηση, και επεσήμανε πως μέσα από την εργασία που έχει προβεί πριν βγουν τα δημοσιεύματα, παρέπεμψε στους αρμόδιους εκείνα που έκρινε ότι έπρεπε να ελεγχθούν. Κατά τη διάρκεια του 2022 ο Σύνδεσμος των Λογιστών προέβη σε 150 ελέγχους, ενώ για το πρώτο 9μηνο του 2023 προέβη σε 113 έλεγχοι.
