Του Γιάννη Ιωάννου
Πέραν της πλήρους επικοινωνίας ως προς την πρόταση της Λευκωσίας για ευρωπαϊκή αρωγή στο ζήτημα του σπασίματος του αδιεξόδου στις συνομιλίες του Κυπριακού, η δεύτερη ημέρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ξεδιπλώνει την διπλωματική προσπάθεια του Προέδρου Χριστοδουλίδη για στήριξη της πρωτοβουλίας του από το Παρίσι και το Βερολίνο. Ο ΠτΔ είδε αργά το βράδυ της Πέμπτης τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς ενώ την τελευταία ημέρα της συνόδου είχε κατ’ ιδίαν συνάντηση και με τον Γάλλο Πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν.
Καταλυτική η στήριξη
Καλά ενημερωμένες πηγές ανέφεραν πως τόσο η συνάντηση με τον Γερμανό καγκελάριο όσο και αυτή με τον Γάλλο Πρόεδρο έγιναν σε εξαιρετικό κλίμα. Ο λεγόμενος «γαλλογερμανικός άξονας» αποτελεί για την Λευκωσία καταλυτικό παράγοντα για να ευοδωθεί η προσπάθεια του διορισμού, από την ΕΕ, μιας προσωπικότητας που θα μπορούσε -υπό τον ΟΗΕ- να συμβάλλει στην επανέναρξη των συνομιλιών και, επί τούτου, η στήριξη κρίνεται ως ιδιαίτερης πολιτικής σημασίας. Βερολίνο και Παρίσι δείχνουν να αντιλαμβάνονται -πάντα σε προσεκτικό τόνο- τις ισορροπίες του Κυπριακού, το αδιέξοδο μετά από έξι χρόνια απουσίας διαλόγου καθώς και τις νέες πραγματικότητες που πιθανόν να προκύψουν για την ευρωτουρκική σχέση μετά τις 14 Μαΐου -ημέρα εκλογών στη Τουρκία. Επιπλέον, τόσο το Βερολίνο όσο και το Παρίσι, ως γνωστόν, διατηρούν πλέγμα εμπλεκομένων συμφερόντων με την Τουρκία σε πολλαπλούς τομείς που εκτείνονται από τις οικονομικές κι εμπορικές σχέσεις μέχρι το ΝΑΤΟ, το μεταναστευτικό και την ενέργεια. Βερολίνο και Παρίσι αναμένεται εντός των επομένων εβδομάδων να αποστείλουν και πρόσκληση προς τον ΠτΔ για επίσημη επίσκεψη.
Οι προϋποθέσεις
Μετά από ένα τριήμερο ενεργητικής διπλωματίας για την Λευκωσία στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του περιθωρίου του, τα δεδομένα που προκύπτουν ως προς την δυναμική της εμπλοκής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμα της επανεκκίνησης των συνομιλιών του Κυπριακού δείχνουν προς την κατεύθυνση συγκεκριμένων προϋποθέσεων:
• Ως προς το χρονικό ορίζοντα της 14ης Μαΐου που ιδίως για τις Βρυξέλλες αποτελεί σημαντικό ορόσημο ως προς την πολιτική κατάσταση στη Τουρκία μετά τις εκλογές και πως θα οριστεί -σταδιακά- η ευρωτουρκική σχέση της επόμενης ημέρας, αναλόγως και του ποιος θα εκλεγεί
• Αναφορικά με την συνεργασία ΟΗΕ-ΕΕ στο επίπεδο της ευρωπαϊκής διαμεσολάβησης. Ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρεζ ήταν ενήμερος για την πρόταση της Λευκωσίας λόγω και της επίσκεψης ΝτιΚάρλο στη Κύπρο αλλά φαίνεται πως σταθμίζει, ως ιεραρχικά σημαντικότερο, το ενδεχόμενο ενός διορισμού ειδικού απεσταλμένου στο Κυπριακό. Εξέλιξη που αναμένουν και οι Βρυξέλλες και οι σημαντικές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και
• Σε σχέση με την Τουρκία και τον τουρκοκυπριακό παράγοντα δεδομένου ότι τόσο η Άγκυρα όσο και η -υπό τον Τατάρ- τουρκοκυπριακή ηγεσία, θεωρούν την εμπλοκή της ΕΕ στη διαδικασία του Κυπριακού μέσω διαμεσολαβητή ως ενέργεια που ευνοεί την ελληνοκυπριακή πλευρά κι ως εκ τούτου «μονομερή». Επί τούτου, η εκτίμηση μεταξύ κύκλων που γνωρίζουν είναι πως ο διορισμός μιας ευρωπαϊκής προσωπικότητας σε ρόλο διαμεσολάβησης θα καταστεί δυνατός μόνο εφόσον ο ΓΓ του ΟΗΕ ή ο ειδικός του απεσταλμένος, τους επόμενους μήνες, συμφωνήσει για κάτι τέτοιο με τον Ε/κ και Τ/κ ηγέτη. Συνεπώς υπάρχει μια «διαπραγμάτευση εντός της προσπάθειας για επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων» η οποία δεν είναι δεδομένη όσο θετικά κι αν διέπεται η ΕΕ ως προς την πρόταση που παρουσίασε χθες ο ΠτΔ ενώπιον των «27»
Κρίσιμοι μήνες εμπρός
Η εξίσωση για την ευρωπαϊκή εμπλοκή στο Κυπριακό παραμένει δύσκολη και ως εκ τούτου οι επόμενοι μήνες κρίνονται ως ύψιστης σημασίας για το αν έως το τέλος του χρόνου θα υπάρξει κινητικότητα στο Κυπριακό. Τόσο οι τουρκικές εκλογές όσο και οι ισορροπίες «νηνεμίας» ή εντάσεων στο τρίγωνο Ελλάδας-Τουρκίας-Κύπρου αποτελούν σοβαρές ενδείξεις για το πως θα κινηθούν τα πράγματα για την συνέχεια καθώς και ο κρίσιμος, διπλωματικά, χρόνος του Σεπτεμβρίου όπου στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη το Κυπριακό θα τεθεί ως προς τις κρίσιμες παραμέτρους του. Οι τελευταίες αφορούν και στο ζήτημα του διορισμού ειδικού απεσταλμένου, και στο αν ο ίδιος ο ΓΓ κρίνει πως υπάρχει πρόσφορο έδαφος για επανεκκίνηση των συνομιλιών -πτυχή που θα ξεκλειδώσει και την ευρωπαϊκή εμπλοκή μέσω διαμεσολαβητή. Συνομιλίες πάντως στο τραπέζι μεταξύ Ε/κ και Τ/κ πλευράς δεν αναμένονται, ακόμη και στο πιο αισιόδοξο σενάριο, νωρίτερα του πρώτου εξαμήνου του 2024 με τις εξελίξεις και στη τουρκοκυπριακή κοινότητα να αποτελούν ξεχωριστό πεδίο ενδιαφέροντος στο οποίο η Λευκωσία πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της αλλά και να εμπλέξει δημιουργικά και με ενεργητική στάση ως προς την ίδια την κοινότητα.
