Κωστής Π. Παπαδιόχος
Μία ακόμη απόδειξη ότι η Αγκυρα παραμένει αμετακίνητη σε θέσεις που αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο αποτελεί η ένταση που προκάλεσε στην περιοχή της Κάσου. Η παρ’ ολίγον κρίση ήταν η σοβαρότερη από τον Φεβρουάριο του 2023, όταν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις άρχισαν να εισέρχονται σε τροχιά εξομάλυνσης. Μάλιστα, όπως αναγνωρίζεται από την Αθήνα, είχε χαρακτηριστικά που προσομοιάζουν στα γεγονότα με το «Ορούτς Ρέις», που το 2020 οδήγησαν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στο κόκκινο.
Ως μόνο «θετικό», λοιπόν, των τελευταίων εξελίξεων καταγράφεται πως με στόχο την αποκλιμάκωση λειτούργησαν αποτελεσματικά οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ Αθήνας – Αγκυρας, που πρωτίστως «προσωποποιούνται» στους Γιώργο Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν. Οι δύο υπουργοί Εξωτερικών έχουν αξιοποιήσει το πράσινο φως από τους Κυρ. Μητσοτάκη και Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να συνομιλούν όταν το κλίμα στις διμερείς σχέσεις επιβαρύνεται: μόνο τους τελευταίους μήνες, οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών φέρονται να έχουν ενεργοποιηθεί μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας σε διάφορα επίπεδα των ΥΠΕΞ τουλάχιστον τρεις ακόμη φορές – για θέματα, βεβαίως, σαφώς μικρότερου ειδικού βάρους: την περίοδο κατά την οποία η Αγκυρα προχώρησε στη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί, όταν από την τουρκική πλευρά εμφανίσθηκε η Ελλάδα ως πιθανός πολεμικός στόχος λόγω της υποτιθέμενης εμπλοκής της στη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή και για τα θαλάσσια πάρκα.
Σε κάθε περίπτωση, μετά την ένταση με επίκεντρο την Κάσο και τις πλήρως ανελαστικές θέσεις του Τ. Ερντογάν για το Κυπριακό, όπως κατεγράφησαν στη φιέστα για την 50ή επέτειο της εισβολής, αποτελεί ερώτημα η περαιτέρω πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων όσο παραμένει σε εκκρεμότητα η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Πάντως, με τα υφιστάμενα δεδομένα δεν τίθεται ζήτημα μη πραγματοποίησης της προγραμματισμένης για τον Σεπτέμβριο συνάντησης των Κυρ. Μητσοτάκη και Τ. Ερντογάν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Επίσης, δεν αποκλείεται κάποια νέα κινητικότητα περί το Κυπριακό, ακόμη και σχετικά άμεσα. Το γεγονός ότι ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντ. Γκουτέρες έχει εντάξει το Κυπριακό στην «ατζέντα» του, σε συνδυασμό με το ότι η προεκλογική περίοδος στις ΗΠΑ εκείνο το διάστημα θα κορυφώνεται, ίσως δημιουργήσει παράθυρο ευκαιρίας για συνάντηση των Ν. Χριστοδουλίδη και Ερσίν Τατάρ εντός του Οκτωβρίου. Στόχος, να καταγραφούν οι εκατέρωθεν θέσεις και, εάν υπάρξει περιθώριο, οι συζητήσεις να αναβαθμιστούν στο πλαίσιο μιας πιθανής πενταμερούς.
Ο Δούκας και τα γκάλοπ
Με ένα κατηγορηματικό «όχι» στην προοπτική της προεκλογικής συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ ή της διαμόρφωσης, ενόψει εθνικών εκλογών, συμμαχικού σχήματος με υποψήφιο πρωθυπουργό τον Αλ. Τσίπρα, και ένα ηχηρό «ναι» στη διεύρυνση του ΠΑΣΟΚ, περιλαμβανομένης της επιστροφής στελεχών του που τα τελευταία χρόνια μετακινήθηκαν προς τον ΣΥΡΙΖΑ, θα δώσει τη μάχη για την ηγεσία ο Χ. Δούκας. Ο δήμαρχος Αθηναίων, παρά τις όποιες εσωκομματικές αντιδράσεις, θεωρεί μια τακτική «ανοικτών θυρών» για πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ που «δεν έχουν χλευάσει ή λοιδορήσει» το κόμμα –η Θεοδώρα Τζάκρη «δεν είναι ευπρόσδεκτη», σημειώνεται ως χαρακτηριστικό παράδειγμα στην αντίθετη κατεύθυνση–, σε συνδυασμό με την προσέλκυση παραγόντων της Κουμουνδούρου με ανάλογο προφίλ, μονόδρομο για την ανάκαμψη. «Αλλιώς θα μείνουμε στο 13%», αναφέρουν συνεργάτες του, υπενθυμίζοντας πως η Χαριλάου Τρικούπη έχει υποδεχθεί ήδη στελέχη από τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως ο Κ. Χρυσόγονος. Η στρατηγική ανοιγμάτων του Χ. Δούκα θα υπηρετηθεί και από τις προγραμματικές του θέσεις, που θα έχουν σαφές κεντροαριστερό πρόσημο, διαμορφώνοντας διαχωριστικές γραμμές από άλλες υποψηφιότητες, όπως εκείνη της Αννας Διαμαντοπούλου. Παρά το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις εν μέσω θέρους είναι εξαιρετικά επισφαλείς, στο επιτελείο του Χ. Δούκα επικρατεί ικανοποίηση για το γεγονός ότι οι τρέχουσες έρευνες της κοινής γνώμης επιβεβαιώνουν προγενέστερα ευρήματα – της περιόδου αμέσως μετά τη δρομολόγηση των διαδικασιών για την εκλογή προέδρου του ΠΑΣΟΚ: ο Ν. Ανδρουλάκης φέρεται να υπερέχει έναντι του δημάρχου Αθηναίων στη «στενή» εκλογική βάση του ΠΑΣΟΚ, ενώ η εικόνα αντιστρέφεται όσο η δυνητική δεξαμενή των ψηφοφόρων στις 6 και 13 Οκτωβρίου διευρύνεται. Επίσης, πλέον καταγράφεται η παρουσία της Αννας Διαμαντοπούλου, η υποψηφιότητα της οποίας ανακοινώθηκε σε «δεύτερο χρόνο» και φέρεται να αντλεί από διάφορες δεξαμενές, αλλά περισσότερο από εκείνη του Π. Γερουλάνου. Πάντως, στο επιτελείο του δημάρχου Αθηναίων κυριαρχεί η εκτίμηση πως στον πρώτο γύρο κανείς από τους δύο πρώτους υποψηφίους –όποιοι και εάν είναι αυτοί– δεν θα έχει ποσοστό με το «3» μπροστά. Επίσης, αξιολογείται θετικά το γεγονός ότι ο κύριος όγκος των δυνητικών ψηφοφόρων του προέρχεται από τις «δυναμικές ηλικίες» μεταξύ 30 και 60 ετών, στις οποίες η διείσδυση του ΠΑΣΟΚ τα τελευταία χρόνια ήταν μάλλον περιορισμένη.
Πλατφόρμα για συνεργασία
Μπορεί η πολιτική ζωή σταδιακά να οδεύει προς την παραδοσιακή ραστώνη του Αυγούστου, αλλά οι διεργασίες στην Κεντροαριστερά παραμένουν «ενεργές» – και όχι μόνο σε επίπεδο ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ: η πρωτοβουλία για τη συγκρότηση ενός χώρου διαλόγου μεταξύ αριστερών και προοδευτικών δυνάμεων με στόχο τη διαμόρφωση κοινής προγραμματικής πρότασης ενόψει εθνικών εκλογών που προωθούν οι Δ. Τεμπονέρας, Αντ. Κοτσακάς και Χ. Τσιόκας βρίσκεται ήδη στα σκαριά. Στόχος, στα τέλη Σεπτεμβρίου να γίνει η «πρεμιέρα» του εγχειρήματος με τη διοργάνωση εκδήλωσης ανάλογης εκείνης που είχε πραγματοποιηθεί τον περασμένο Φεβρουάριο με τη συμμετοχή των Δ. Τεμπονέρα, Μ. Χριστοδουλάκη και Εφης Αχτσιόγλου, ταράζοντας τα νερά της Κεντροαριστεράς. Είναι προφανές ότι το πάνελ της εκδήλωσης δεν έχει οριστικοποιηθεί, αλλά αναζητούνται πρόσωπα ανάλογου πολιτικού βάρους, ενώ ειδοποιός διαφορά είναι πως θα υπάρχει, παράλληλα, εκπροσώπηση κοινωνικών και συνδικαλιστικών τριτοβάθμιων οργανώσεων. Η εκδήλωση θα αποτελέσει «πιλότο» προκειμένου στη συνέχεια να πραγματοποιηθούν αντίστοιχες σε όλη την περιφέρεια. Το ερώτημα είναι γιατί το εγχείρημα δρομολογείται πριν και όχι μετά το προγραμματισμένο για τον Οκτώβριο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ και την εκλογή προέδρου στο ΠΑΣΟΚ. Η απάντηση που δίδεται είναι πως υπάρχει ένας κόσμος που ιδιωτεύει και δεν τον αφορούν οι διαδικασίες με επίκεντρο τη Χαριλάου Τρικούπη και την Κουμουνδούρου. Πάντως, είναι προφανές πως υφίσταται και ένας ακόμη λόγος. Επισπεύδοντας την πρωτοβουλία τους, οι «τρεις» επιχειρούν να την καταστήσουν μέρος του εσωκομματικού διαλόγου, που τότε θα κορυφώνεται εντός ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ αντίστοιχα.
