Εδώ και δεκαετίες, τα εντυπωσιακά κυψελοειδή μοτίβα στις ερήμους αλατιού, όπως στη Badwater Basin στην Κοιλάδα του Θανάτου στην Καλιφόρνια και τη Salar de Uyuni στη Βολιβία, προκαλούν απορία σε τουρίστες, εμπνέουν ταινίες επιστημονικής φαντασίας, αλλά και κινητοποιούν τους επιστήμονες που θεωρούν πως επιτέλους βρήκαν τη λύση στο φυσικό αυτό μυστήριο.
«Το φανταστικό τοπίο απαιτεί μια εξήγηση» σημειώνει ο Λούκας Γκέρινγκ, αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής στο πανεπιστήμιο Nottingham Trent, προσθέτοντας: «Αυτό που δείξαμε είναι ότι υπάρχει μια απλή, εύλογη εξήγηση, πλην κρυμμένη κάτω από το έδαφος».
Have you ever wondered how these fascinating hexagonal patterns in salt deserts emerge? Wonder no more – we think we found a very convincing explanation. PRX found so too and just published our paper on the matter. A https://t.co/sFMZYETETa
— Dr. Jana Lasser (@janalasser) March 1, 2023
1/ pic.twitter.com/efzS5qVATj
Σύμφωνα, λοιπόν, με έρευνα που δημοσιεύτηκε προ ημερών στην επιστημονική επιθεώρηση Physical Review X, η απάντηση βρίσκεται βρίσκεται στα υπόγεια ύδατα κάτω από τον φλοιό αλατιού.
Στην έρευνα, οι ερευνητές περιγράφουν πώς τα στρώματα υδάτων με υψηλές και λιγότερο υψηλές συγκεντρώσεις άλατος κυκλοφορούν πάνω-κάτω σε ρεύματα σε σχήμα κυκλικό, που συμπιέζονται μεταξύ τους οριζόντια για να σχηματίσουν το κανονικό μοτίβο.
Αρχικά, οι επιστήμονες υποστήριζαν πως οι ρωγμές και τα ρήγματα σχηματίζονται καθώς η επιφάνεια αλατιού διαστέλλεται και στεγνώνει, λυγίζει και θρυμματίζεται κάτω από την πίεση.
Ωστόσο, τώρα, σημειώνουν πως στις προηγούμενες προσπάθειες κατανόησης του χαρακτηριστικού αυτού τοπίου δεν λάμβαναν υπ’όψιν το ομοιόμορφο μέγεθος των εξαγώνων, τα οποία έχουν πάντα διάμετρο 1 έως 2 μέτρα, σε όποιο σημείο του κόσμου κι αν βρίσκονται.
Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει την ευρέως αποδεκτή ιδέα πως τα γεωμετρικά μοτίβα σχηματίζονται από έναν μηχανισμό που έχει τις ρίζες του στη βασική θερμοδυναμική. «Τα μοτίβα της επιφάνειας αντικατοπτρίζουν την αργή μετακίνηση του αλμυρού νερού μέσα στο έδαφος.
To θεαματικό, πλην μυστηριώδες μέχρι πρότινος, μοτίβο της επιφάνειας αλατιού στην έρημο Badwater Basin της Καλιφόρνια – Πηγή: Flickr
Οι έρημοι αλατιού δεν είναι τόποι πλήρους και απόλυτης ξηρασίας, όπως φαίνονται. Κάτω από την επιφάνεια αλατιού βρίσκεται ένα στρώμα ενός εξαιρετικά αλμυρού νερού, τόσο ρηχά ώστε μπορεί κάποιος να το φτάσει σκάβοντας με το χέρι του. Το νερό εξατμίζεται τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες, αφήνοντας πίσω μόνο ένα «μανδύα» από αλάτι, μέρος του οποίου διαλύεται στο επόμενο στρώμα νερού.
Το στρώμα αυτό είναι πιο πυκνό απ’ό,τι το από κάτω του και το αλατόνερο βυθίζεται σε ένα δακτύλιο με πιο φρέσκο, λιγότερο πυκνό νερό που ανεβαίνει για να το αντικαταστήσει. Το νερό εξατμίζεται και αφήνει ένα υπόλειμμα αλατιού, το οποίο διαλύεται και πάλι στο ανώτερο στρώμα νερού, με τον κύκλο αυτό να επαναλαμβάνεται.
Η έρευνα για τις αλμυρές ερήμους εστιάζει είτε σε αυτά τα υπόγεια ρεύματα είτε στο φλοιό. Η νέα έρευνα υποστηρίζει πως τα δύο αυτά χαρακτηριστικά αλληλεπιδρούν και «συνεργάζονται» το ένα το άλλο για να σχηματίσουν το μωσαϊκό αυτό. Η «κρούστα» αλατιού αναπτύσσεται γρηγορότερα γύρω από τις γωνίες κάθε πολυγώνου διότι εκεί έρχεται σε επαφή με αλμυρότερο νερό απ’ό,τι στη μέση των εξαγώνων.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το έργο τους αυτό είχε κινητήριο μοχλό κυρίως την περιέργεια. «Η φύση μας παρουσιάζει έναν προφανή και συναρπαστικό γρίφο που ερεθίζει την περιέργειά μας και έτσι μας προκαλεί να τον λύσουμε – ακόμη και χωρίς να υπάρχει άμεση δυνατότητα περαιτέρω εφαρμογής» σημειώνει η επικεφαλής της έρευνας Γιάνα Λάσερ, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο Τεχνολογίας της Αυστρίας.
Πηγή: LiveScience
