Γιατί οι χελώνες ξεγελούν τον χρόνο

Το γήρας φυγείν αδύνατον. Οσες βιταμίνες και αν πάρουμε, το δέρμα χαλαρώνει, τα οστά μαλακώνουν και οι κλειδώσεις γίνονται δύσκαμπτες. Οι χελώνες, αντιθέτως, γερνούν με ιδιαίτερη χάρη. Παρά το ρυτιδιασμένο δέρμα τους και τα άνευ οδόντων ούλα τους, είδη όπως οι γιγαντιαίες χελώνες των Γκαλαπάγκος παραμένουν αλώβητα στο πέρασμα του χρόνου.

Προκειμένου να αποκαλύψουν τα μυστικά της μακροζωίας τους, δύο ομάδες ερευνητών τις μελέτησαν ενδελεχώς και δημοσίευσαν τα συμπεράσματά τους στο περιοδικό Science. Προηγούμενες γεροντολογικές έρευνες είχαν εκπονηθεί σε θερμόαιμα ζώα, όπως τα θηλαστικά και τα πτηνά, παρότι τα ψυχρόαιμα ζώα (αμφίβια, ψάρια και ερπετά) σπάνε τα ρεκόρ μακροζωίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τζόναθαν, μια χελώνα στις Σεϋχέλλες, γιόρτασε πρόσφατα τα 190ά γενέθλιά του.

Η πρώτη μελέτη εκπονήθηκε σε 77 είδη ερπετών και αμφιβίων, μεταξύ των οποίων οι δράκοι του Κομόντο και οι βάτραχοι των δένδρων. Οι επιστήμονες ανέλυσαν στοιχεία σχετικά με την επίδραση ορισμένων χαρακτηριστικών τους, όπως ο μεταβολισμός, στη γήρανση και στη μακροζωία. Η Μπεθ Ράικε, εξελικτική βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Northeastern του Ιλινόι, η οποία υπογράφει την έρευνα, επισημαίνει ότι τα ψυχρόαιμα ζώα, που εξαρτούν τη θερμοκρασία τους από το περιβάλλον, είναι καλύτερα εξοπλισμένα για τη διαχείριση της φθοράς που προκαλεί η γήρανση από ό,τι τα θερμόαιμα. Ο ρυθμός γήρανσης ήταν ιδιαίτερα βραδύς στους κροκόδειλους και στις σαλαμάνδρες. Το μόνο είδος, όμως, που παρέμενε αναλλοίωτο παρά το πέρασμα του χρόνου ήταν οι χελώνες.

Η δεύτερη ομάδα εξέτασε τη γήρανση σε 52 είδη χελωνών που ζούσαν αιχμάλωτες σε ζωολογικούς κήπους και ενυδρεία. Διαπιστώθηκε ότι το 75% των ειδών εμφάνιζε ελάχιστες ή και καμία ένδειξη γήρατος, ενώ στο 80% ο ρυθμός γήρανσης ήταν πολύ βραδύτερος από εκείνον του σύγχρονου ανθρώπου. Η δρ Ρίτα ντα Σίλβα, πληθυσμιακή βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας, που υπογράφει την έρευνα, επισημαίνει ότι ακόμη και οι χελώνες που ζουν ελεύθερες, χωρίς ελεγχόμενη διατροφή και προστασία, γηράσκουν με υπερβολική βραδύτητα. Bέβαια, ούτε οι χελώνες έχουν κατακτήσει την αιώνια νεότητα. Οπως εξηγεί ο δρ Καλέμπ Φιντς, γεροντολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας και ερευνητής της ανθρώπινης γήρανσης, και αυτές εμφανίζουν σημάδια γήρανσης, όπως καταρράκτης, αδυναμία και καρδιακά προβλήματα. Οι ερευνητές, ωστόσο, είναι βέβαιοι ότι μέσα τους κρύβουν το μυστικό της επιβράδυνσης των γηρατειών και της μακροζωίας.

H δρ Ντα Σίλβα εκτιμά πως, όταν η επιστημονική κοινότητα μελετήσει ενδελεχώς την εξέλιξη της γήρανσης στις χελώνες, θα βρει το σημείο σύνδεσής της με την ανθρώπινη υγεία και τα γηρατειά. Ισως, με αυτές τις γνώσεις, στο απώτερο μέλλον οι ερευνητές να καταφέρουν να δημιουργήσουν το «ελιξίριο της μακροζωίας» και για το δικό μας είδος. Μέχρι τότε, το μοναδικό που μπορεί να μας εγγυηθεί πολλά και καλά χρόνια ζωής είναι η τήρηση των επιστημονικών συστάσεων για καλή διατροφή και άσκηση.