Του Απόστολου Τομαρά
Τα προβλήματα που προκύπτουν στην εφοδιαστική ενεργειακή αλυσίδα της γηραιάς Ηπείρου ένεκα των κυρώσεων στην Ρωσία, βάζουν στο τραπέζι τις ενεργειακές δυνατότητες και της Ανατολικής Μεσογείου. Θέμα που βρέθηκε στην ατζέντα της πρόσφατης συνόδου των Υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. Οι αναφορές που συμπεριλήφθηκαν στο τελικό κείμενο των συμπερασμάτων της συνόδου, καταμαρτυρούν το ενδιαφέρον που υπάρχει αλλά και την κατεύθυνση που έχει δοθεί προκειμένου οι ευρωπαϊκές αγορές να απεξαρτηθούν από τις ρωσικές πηγές ενέργειας. Η προσοχή της Ε.Ε. πέφτει προς την πλευρά των ποσοτήτων ΦΑ της περιοχής, αλλά και ενεργειακών έργων όπως τα ηλεκτρικά καλώδια που μπορούν να συμβάλουν στις αυξημένες ανάγκες που υπάρχουν. Τη σημασία αξιοποίησης των ενεργειακών αποθεμάτων των κρατών μελών, περιλαμβανομένων των αποθεμάτων φυσικού αερίου της Κύπρου ανέδειξε κατά την διάρκεια της συνόδου η κυπριακή πλευρά. Στο πλαίσιο αυτό, τονίσθηκαν οι προσπάθειες της Κύπρου για δημιουργία συνεργιών με την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, για αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, κάτι που μπορεί να συμβάλει στην προσπάθεια απεξάρτησης της Ε.Ε. από το ρωσικό ΦΑ.
Το ζητούμενο για Ε.Ε.
Η προσοχή της Ε.Ε. για τις όποιες ενεργειακές δυνατότητες της περιοχής εκδηλώθηκε πολύ πριν την πρόσφατη σύνοδο. Σε επίπεδο Κομισιόν, η Επίτροπος Ενέργειας σε τηλεδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε με την κυπριακή πλευρά ζήτησε επιπρόσθετη πληροφόρηση για τις ενεργειακές προοπτικές. Τα στοιχεία που ετοιμάσθηκαν από το Υπουργείο Ενέργειας και απεστάλησαν στις Βρυξέλλες, δίνουν απαντήσεις στα ερωτήματα που τέθηκαν από πλευράς Κομισιόν. Πρώτον, για το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεύτερον το στάδιο αξιοποίησης επιβεβαιωμένων κοιτασμάτων, τρίτον ποιο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η Κύπρος στις κοινές υποδομές με Ισραήλ και Αίγυπτο, τέταρτον με ποιο τρόπο η Κύπρος, ως μέλος της Ε.Ε. και με συμμετοχή στα τριμερή σχήματα συνεργασίας, μπορεί να διαδραματίσει συντονιστικό και διαμεσολαβητικό ρόλο και τέλος ποιες ποσότητες μπορεί να καλύψει η ευρύτερη περιοχή.
Οι προοπτικές
Το ενδιαφέρον, όπως αυτό εκδηλώνεται και ένεκα των περιστάσεων, πέρα από τα γεωπολιτικά και οικονομικά οφέλη, πιστεύεται πως θα τρέξει περισσότερο έργα και διαδικασίες αξιοποίησης ενεργειακών πόρων της περιοχής. Λαμβάνοντας υπόψη το στάδιο υλοποίησης που βρίσκονται, το ευρωπαϊκό ενδιαφέρον αναμένεται να έχει θετικές επιδράσεις στα δυο ηλεκτρικά καλώδια που θα ξεκινούν από την περιοχή και θα καταλήγουν στον ευρωπαϊκό χερσαίο χώρο μέσω της Ελλάδας. Πρόκειται για τον EuroAsia Interconnector και τον EuroAfrica Interconnector, ηλεκτρικά καλώδια που θα περνούν από την Κύπρο και θα καταλήγουν στην Ελλάδα προκειμένου να ενωθούν στο ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτροδότησης.
Φυσικό Αέριο
Για το ΦΑ ζήτημα που καίει άμεσα τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης, ένεκα των κραδασμών που προκαλούνται στην εφοδιαστική αλυσίδα από τις απαιτήσεις της Μόσχας για τον τρόπο αποπληρωμής των συμβολαίων, η προσοχή στρέφεται περισσότερο προς την πλευρά του Ισραήλ που έχει ξεκινήσει την παραγωγή ΦΑ αλλά και της Αιγύπτου και των εκεί τερματικών εγκαταστάσεων επεξεργασίας ΦΑ. Εν προκειμένω ο ρόλος της Κύπρου, όπως προκύπτει και από τις επιπρόσθετες διευκρινήσεις που έχουν ζητηθεί από την Κομισιόν, είναι αυτός του ενδιάμεσου κρίκου. Ένεκα και της συμμετοχής σε όλα τα τριμερή περιφερειακά σχήματα συνεργασίας, η Κύπρος μπορεί να έχει ουσιαστικό ρόλο προκειμένου ποσότητες ΦΑ από την Ανατολική Μεσόγειο να καταλήξουν στις ευρωπαϊκές αγορές. Σύμφωνα με τεχνοκρατικές εκτιμήσεις η ευρύτερη περιοχή μπορεί να καλύψει το 25% των αναγκών της Γηραιάς Ηπείρου οι οποίες μέχρι σήμερα καλύπτονται από ρωσικές πηγές.
Κοινός βηματισμός
Στα ευρύτερα ζητήματα που έχουν προκύψει από την αξίωση της Μόσχας για τον τρόπο πληρωμής συμβολαίων προμήθειας ΦΑ και πετρελαίου, η πρόσφατη σύνοδος δεν φαίνεται να κατέληξε σε οριστικές αποφάσεις. Πληροφορίες από τις Βρυξέλλες αναφέρουν πως για τα συμβόλαια ΦΑ η Ε.Ε. και ειδικότερα οι χώρες της κεντρικής Ευρώπης κινούνται στη λογική των γκρίζων ζωνών προκειμένου να πραγματοποιούνται παραγγελίες χωρίς να δίνεται η αίσθηση ότι η Ε.Ε. υποκύπτει στις ρωσικές απαιτήσεις για πληρωμή σε ρούβλια. Για τα συμβόλαια που αφορούν το πετρέλαιο, οι ευρωπαίοι Υπουργοί Ενέργειας φαίνεται να συγκλίνουν προς την σταδιακή απεξάρτηση, θέση με την οποία φαίνεται να συμφωνεί και η Γερμανία. Ωστόσο από τη γενική κατεύθυνση δεν φαίνεται να υπάρχει, επί του παρόντος, συγκεκριμένος οδικός χάρτης.
Έρχεται παράταση σε μειωμένο ΦΠΑ
Η απουσία χρήσης ΦΑ από την Κύπρο αλλά και η μηδενική εξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο βάζουν την Κύπρο σε καλύτερη θέση σε σύγκριση με τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Οι ανάγκες της εσωτερικής αγοράς για υγρά καύσιμα καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό από την Ελλάδα και το Ισραήλ, χώρες οι οποίες δεν έχουν μεγάλο βαθμό έκθεσης στη ρωσική αγορά πετρελαίου. Ωστόσο, η κρίση που έχει ξεσπάσει και συνεχίζεται επηρεάζει την λιανική αγορά υγρών καυσίμων αλλά και τα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας, η παραγωγή της οποίας στηρίζεται στο μαζούτ. Οι αυξήσεις που καταγράφονται στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου προκαλούν νέες ανατιμήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα με την κυβέρνηση να αναζητεί τρόπους μείωσης των επιπτώσεων στους καταναλωτές. Στο κυβερνητικό επιτελείο εξετάζεται η επέκταση του μέτρου μείωσης του ΦΠΑ, ζήτημα που θα ξεκαθαρίσει το επόμενο διάστημα. Επίσης η κυβέρνηση με νομοσχέδιο που βρίσκεται ενώπιον της Βουλής προχωρά σε διαφοροποίηση των τελών των ΑΠΕ. Συγκεκριμένα στο νομοσχέδιο που έχει ετοιμασθεί προτείνεται το τέλος των ΑΠΕ από 0,5 ευρώ να μειωθεί στο 0,1 ευρώ ανά κιλοβατώρα.
