Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Ο καναδικός οίκος DBRS Ratings GmbH (Morningstar DBRS) επιβεβαίωσε την Παρασκευή τις μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, κρατώντας την αξιολόγησή του στο BBB (υψηλό), ενώ άφησε σταθερές και τις προοπτικές της οικονομίας. Είναι η πρώτη αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας για το 2024 και από ό,τι αποδεικνύεται, εν μέσω πολέμων και ερωτηματικών για τη στάση των κεντρικών τραπεζών σε σχέση με τα επιτόκια, πιθανόν να είναι και οι άλλοι οίκοι επιφυλακτικοί στις αξιολογήσεις τους, όπως παρουσιάστηκε την Παρασκευή ο DBRS. Σύμφωνα με τον οίκο, η Κύπρος είναι εκτεθειμένη σε καθοδικούς κινδύνους όπως η κλιμάκωση της στρατιωτικής σύγκρουσης στην Ουκρανία και η παρατεταμένη διακοπή του εμπορίου στην Ερυθρά Θάλασσα, λέγοντας πως μια πιθανή υλοποίηση τέτοιων καθοδικών κινδύνων αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τις δημοσιονομικές προοπτικές, καθώς θα επιβάρυνε τα δημόσια έσοδα και θα αύξανε τις πιέσεις στις δαπάνες. Οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας, σύμφωνα με τον DBRS, θα μπορούσαν να υποβαθμιστούν εάν επιδεινωθεί η τροχιά του δημόσιου χρέους πιθανώς λόγω παρατεταμένης περιόδου ασθενούς ανάπτυξης, ή λόγω αυξανόμενων δημοσιονομικών πιέσεων, ή εάν μεγαλώσουν οι τραπεζικές υποχρεώσεις.
Γενικά, όπως έχουν σημειώσει και άλλοι οίκοι στο παρελθόν, οι αξιολογήσεις της Κύπρου εξακολουθούν να περιορίζονται από το μικρό μέγεθος της οικονομίας της που βασίζεται στις υπηρεσίες, γεγονός που την καθιστά ευάλωτη σε εξωτερικούς κραδασμούς. Η Κύπρος αντιμετωπίζει επίσης σημαντικές προκλήσεις λόγω των μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα και του συγκριτικά χαμηλού ακόμη επιπέδου παραγωγικότητας της εργασίας της οικονομίας. Οι σημαντικότεροι κλάδοι είναι το εμπόριο, ο τουρισμός, οι χρηματοοικονομικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες και τα ακίνητα. Επιπλέον, η οικονομική δραστηριότητα στον τομέα των εταιρειών τεχνολογίας (ICT) έχει αυξηθεί απότομα από το 2016, καθώς αρκετές ξένες εταιρείες τεχνολογίας (ICT) μετέφεραν τις δραστηριότητές τους στην Κύπρο, κυρίως ως αποτέλεσμα διαφορετικών μέτρων πολιτικής (π.χ. φορολογικά κίνητρα). Ωστόσο, τα επίπεδα παραγωγικότητας της εργασίας της οικονομίας παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε., παρά την έντονη δυναμική οικονομικής ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τη Eurostat, το επίπεδο του ονομαστικού ΑΕΠ ανά απασχολούμενο στην Κύπρο ανήλθε μόνο στο 87,6% του μέσου όρου της Ε.Ε. των 27 το 2022.
Ισως θα ωφεληθεί
Την ίδια ώρα, έχουν εκκινήσει όλες οι διαδικασίες για να προχωρήσει η Κύπρος σε έκδοση ομολόγου εντός Απριλίου, ορίζοντας σύμβουλο το κράτος. Στην περίπτωση ωστόσο που δεν βγει τον Απρίλιο στις αγορές, η Κύπρος θα έχει δύο ευκαιρίες να αναβαθμιστεί είτε τον Μάιο, είτε τον Ιούνιο από Fitch και Standard and Poor’s –οίκοι που έχουν την Κύπρο σε θετική προοπτική. Από Scope και Moody’s η Κύπρος θα πρέπει να κρατεί «μικρό καλάθι», αφού οι προοπτικές τους είναι σταθερές, όπως άλλωστε ήταν και του DBRS. Με μία αναβάθμιση με έναν από αυτούς τους οίκους, η Κύπρος θα πετύχει ακόμα καλύτερη επίδοση, άρα και θα δανειστεί φθηνότερα.
Όσον αφορά το μέλλον, οι οικονομικές εξελίξεις είναι πιθανόν να παραμείνουν ευνοϊκές, υποστηριζόμενες από την περαιτέρω ανάκαμψη των πραγματικών μισθών και τις ακόμη ισχυρές επενδύσεις.
Μέτριες πιέσεις
Μέτριες δημοσιονομικές πιέσεις –όπως σημειώνει ο DBRS– είναι πιθανόν να προκύψουν από την αναθεώρηση της ΑΤΑ που οδηγεί σε μεγαλύτερη αυτόματη προσαρμογή των μισθών και των συντάξεων του δημόσιου τομέα στον πληθωρισμό, τα ελλείμματα του Κρατικού Οργανισμού Υγείας και από την επέκταση των ευθυνών της ΚΕΔΙΠΕΣ. Υπενθυμίζεται πως, προκειμένου να αποφευχθούν οι κατασχέσεις ευάλωτων νοικοκυριών, η ΚΕΔΙΠΕΣ προγραμματίζεται να προχωρήσει στο Σχέδιο «Ενοίκιο Έναντι Δόσης». Η Morningstar DBRS σημείωσε από πλευράς της την Παρασκευή επί τούτου, πως το δημοσιονομικό κόστος της επέκτασης της ΚΕΔΙΠΕΣ δεν έχει ενσωματωθεί μέχρι στιγμής στις δημοσιονομικές προβλέψεις της κυβέρνησης. Η υλοποίηση των καθοδικών κινδύνων της οικονομίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τις δημοσιονομικές προοπτικές, καθώς η δυναμική της οικονομικής ανάπτυξης είναι πιο αδύναμη από αυτή που θα επιβάρυνε τα δημόσια έσοδα. Γενικά, οι πιθανές μελλοντικές αλλαγές στη διεθνή φορολογία των επιχειρήσεων αποτελούν παράγοντα κινδύνου για τα δημόσια οικονομικά, δεδομένου του σχετικά υψηλού μεριδίου της Κύπρου στα δημοσιονομικά έσοδα που προέρχονται από αυτή την πηγή. Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος των επιχειρήσεων ανήλθαν σε μεγάλο ποσοστό 6,6% του ΑΕΠ το 2022 σε σύγκριση με μέσο όρο 3,4% για τις χώρες του ΟΟΣΑ.
Τα θετικά
Όπως σημειώνουν οι Καναδοί, η σταθερή τάση εξισορροπεί τις ευνοϊκές οικονομικές και δημοσιονομικές εξελίξεις έναντι σημαντικών καθοδικών κινδύνων. Η κυπριακή οικονομία επωφελήθηκε από τη συγκριτικά ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική το περασμένο έτος, με το πραγματικό ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 2,5%, υποβοηθούμενο από την ισχυρή ιδιωτική κατανάλωση και την επενδυτική δραστηριότητα. Αυτές οι ευνοϊκές οικονομικές εξελίξεις ενίσχυσαν τις δημοσιονομικές επιδόσεις και συνέβαλαν στην περαιτέρω μείωση του λόγου του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Το πλεόνασμα του προϋπολογισμού της γενικής κυβέρνησης αυξήθηκε στο 2,9% του ΑΕΠ το 2023 από 2,4% το 2022, καθώς η μεγάλη αύξηση των δημόσιων εσόδων υπεραντιστάθμισε την άνοδο των δαπανών. Το ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε στο 77,4% του ΑΕΠ το 2023 από 85,6% το 2022, λόγω του δημοσιονομικού πλεονάσματος του περασμένου έτους και της υψηλής αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ. Όσον αφορά το μέλλον, οι οικονομικές εξελίξεις είναι πιθανόν να παραμείνουν ευνοϊκές, υποστηριζόμενες από την περαιτέρω ανάκαμψη των πραγματικών μισθών και τις ακόμη ισχυρές επενδύσεις.
Οι αξιολογήσεις BBB (υψηλές) της Κύπρου κατά τον οίκο υποστηρίζονται από το σταθερό πολιτικό περιβάλλον, τις υγιείς δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές της κυβέρνησης τα τελευταία χρόνια και το ευνοϊκό προφίλ του δημόσιου χρέους. Επιπλέον, αν και οι δείκτες διακυβέρνησης έχουν αποδυναμωθεί τα τελευταία χρόνια, η Morningstar DBRS συνεχίζει να θεωρεί την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. ως σημαντική βάση για τη θεσμική ποιότητα. Ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ συνέχισε να μειώνεται το περασμένο έτος. Το ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε στο 77,4% του ΑΕΠ το 2023 από 85,6% το 2022 λόγω του δημοσιονομικού πλεονάσματος του περασμένου έτους και της υψηλής αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ.
«Το πολιτικό περιβάλλον στην Κύπρο είναι σταθερό. Η εκλογή του Νίκου Χριστοδουλίδη ως προέδρου τον Φεβρουάριο του 2023 δεν οδήγησε σε σημαντικές αλλαγές πολιτικής, ιδιαίτερα όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική και τις μεταρρυθμίσεις που ενσωματώνονται στο σχέδιο ανάκαμψης της Κύπρου. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις αποσκοπούν στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος και της δημόσιας διοίκησης, στην καταπολέμηση της διαφθοράς και στην ενίσχυση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης της οικονομίας», κατέληξε στο ριπόρτ του την Παρασκευή.
