Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Διαμαρτυρόμενος για τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν τα τελευταία 24ωρα κατά ρωσικών εταιρειών και Ρώσων επιχειρηματιών, ο (γεννημένος στην Ουκρανία) Ρώσος δισεκατομμυριούχος Μιχαήλ Φρίντμαν δήλωσε σήμερα πως ό,τι και αν συμβεί στον ίδιο (από άποψη κυρώσεων), δεν πρόκειται να έχει καμία επίδραση πάνω στις πολιτικές αποφάσεις της Μόσχας.
Ο 57χρονος Φρίντμαν, που βρίσκεται εδώ και χρόνια ψηλά στη λίστα με τους πλουσιότερους Ρώσους, αναγνωρίζει μεν πως οι δυτικές κυρώσεις πρόκειται να «κάνουν μεγάλη ζημιά» στη ρωσική οικονομία, η οποία όμως θα συνεχίσει να λειτουργεί με κάποιον τρόπο, όπως σπεύδει ο ίδιος να διευκρινίσει.
Σημειώνεται πάντως πως, ακριβώς λόγω αυτών των κυρώσεων, ο Μιχαήλ Φρίντμαν αναγκάστηκε ήδη να παραιτηθεί από το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας τηλεπικοινωνιών VEON τα κεντρικά γραφεία της οποίας βρίσκονται στην Ολλανδία.
Αν και «παραιτηθείς», ο δισεκατομμυριούχος Ρώσος παρουσιάζεται ωστόσο, παράλληλα, να αμφισβητεί το εάν και κατά πόσο αυτές οι οικονομικές κυρώσεις της Δύσης θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται αυτήν την περίοδο στη Μόσχα.
Ερωτώμενος εάν πρόκειται να υπάρξουν αντιδράσεις εντός της Ρωσίας κατά των επιλογών που έχει κάνει ο Πούτιν, ο Μ. Φρίντμαν απάντησε «δεν γνωρίζω», σύμφωνα με το Reuters.
Μπορούν οι Ρώσοι ολιγάρχες να πιέσουν τον Πούτιν;
Οι Δυτικοί βέβαια από την πλευρά τους έχουν διαφορετική άποψη ή τουλάχιστον διαφορετικές βλέψεις.
Κατά μια άποψη, πιέζουν πλέον ολοένα και περισσότερο τους Ρώσους ολιγάρχες προκειμένου οι τελευταίοι να αρχίζουν να πιέζουν με τη σειρά τους και από την πλευρά τους το περιβάλλον του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
«Οι (σ.σ. Ρώσοι) ολιγάρχες αρχίζουν να γκρινιάζουν», σημειώνει σε δημοσίευμά της η Wall Street Journal.
«Οι Ρώσοι ολιγάρχες αρχίζουν να αντιδρούν καθώς ο Πούτιν οδηγεί την οικονομία στο χείλος της καταστροφής», υπερθεματίζει από την πλευρά του το – επίσης αμερικανικό, όπως και η Wall Street Journal – Vanity Fair.
Στο ίδιο πνεύμα και η Washington Post, εκτιμά πως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία «ανοίγει αμυδρές, αλλά αδιανόητες μέχρι πρότινος, ρωγμές μεταξύ Πούτιν και Ρώσων ολιγαρχών».
Με δεδομένο βέβαια πως όλα τα παραπάνω δημοσιεύματα είναι αμερικανικά, διερωτάται κανείς εύλογα εάν το μήνυμα που εκείνα εκπέμπουν αποτελεί απλώς ευσεβή πόθο της Δύσης ή αντικειμενική πραγματικότητα.
Η ρωσική οικονομία σε ελεύθερη πτώση
Σημειώνεται πάντως πως ακόμη και οι Δυτικοί αναλυτές στη συντριπτική τους πλειονότητα αναγνωρίζουν αυτό που δήλωσε σήμερα ο Μιχαήλ Φρίντμαν: ότι δηλαδή τα όποια πλήγματα σε βάρος των Ρώσων ολιγαρχών δεν πρόκειται να έχουν σημαντική επίδραση πάνω στις (γεω)πολιτικές αποφάσεις του Κρεμλίνου, τουλάχιστον όχι άμεσα και όχι σε βαθμό τόσο έντονο ώστε να δρομολογήσει αλλαγή πλεύσης από την πλευρά της Μόσχας.
«Η ρωσική οικονομία βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση αλλά μάλλον κι αυτό δεν θα είναι αρκετό για να σταματήσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν», σημειώνει το Vanity Fair, ενώ και η Washington Post αναγνωρίζει πως είναι ακόμη νωρίς για να μιλήσουμε για ένα «κύμα εναντίωσης των ολιγαρχών» κατά του Πούτιν.
Ακόμη και έτσι ωστόσο, δημόσιες εκδηλώσεις ανησυχίας ή δυσφορίας που πριν από εβδομάδες θα φάνταζαν αδιανόητες πλέον κάνουν την εμφάνισή τους με αυξανόμενη μάλιστα συχνότητα.
Ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος Ολεγκ Ντεριπάσκα για παράδειγμα, βγήκε ανοιχτά τα περασμένα 24ωρα και, μέσω των social media, άφησε εμμέσως αιχμές κατά του Πούτιν, ζητώντας να προχωρήσουν οι ειρηνευτικές συνομιλίες το συντομότερο δυνατό στην Ουκρανία ενώ παράλληλα ζήτησε να προωθηθούν και αλλαγές δομικού χαρακτήρα στην ρωσική οικονομία που θα έπρεπε, όπως ο ίδιος ο Ντεριπάσκα υποστηρίζει, να απομακρυνθεί από τον κρατικό καπιταλισμό.
Τη δυσφορία για τις τελευταίες εξελίξεις στην Ουκρανία εξέφρασε όμως και ο Μιχαήλ Φρίντμαν (της κοινοπραξίας Alfa Group: Alfa-Bank, LetterOne, X5 κ.ά.) που, όπως προαναφέρθηκε, έχει γεννηθεί στην Ουκρανία και πλέον φιγουράρει ψηλά στη λίστα των δυτικών (ευρωπαϊκών και αμερικανικών) κυρώσεων.
Αμφότεροι οι Ντεριπάσκα και Φρίντμαν παρουσιάστηκαν να τοποθετούνται δημοσίως υπέρ της ειρήνης χωρίς αστερίσκους και προϋποθέσεις, υιοθετώντας μια στάση που προφανώς αποκλίνει από το τρέχον κεντρικό αφήγημα του Κρεμλίνου.
Ο Μιχαήλ Φρίντμαν διεμήνυσε μάλιστα, προς υπεράσπισή του, ότι «δεν έχει καλλιεργήσει ισχυρούς δεσμούς» με το περιβάλλον του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν όπως τον κατηγορεί η ΕΕ.
Όταν ερωτήθηκε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο Λονδίνο γιατί δεν τολμά να ασκήσει πιο έντονη κριτική στο Κρεμλίνο, ο ίδιος παρουσιάζεται πάντως να δήλωσε, σύμφωνα με τους Financial Times, πως «εάν κάνει οποιαδήποτε πολιτική δήλωση η οποία δεν είναι αποδεκτή πίσω στη Ρωσία, αυτό θα έχει έπειτα πολύ σαφείς επιπτώσεις για την εταιρεία του, τους πελάτες της, τους πιστωτές της και τους μετόχους της».
«Δεν έχω το δικαίωμα να πιέσω αυτήν την κατάσταση», συνέχισε ο Φρίντμαν, με τους FT να υπογραμμίζουν από την πλευρά τους ότι ένας από τους πλουσιότερους επιχειρηματίες σήμερα όχι μόνο στη Ρωσία αλλά και στο Ηνωμένο Βασίλειο (νούμερο 11 στη λίστα με τους πιο πλούσιους του Ηνωμένου Βασιλείου, σύμφωνα με τους Sunday Times) δεν τολμά να μιλήσει κατά του Πούτιν επειδή φοβάται τα αντίποινα που ίσως ακολουθήσουν όχι μόνο σε βάρος του ιδίου αλλά και των συνεργατών του.
Κατά του πολέμου πήρε όμως θέση, απευθύνοντας μάλιστα σχετική δημόσια έκκληση προς τον ίδιο τον πρόεδρο Πούτιν, και ένας άλλος Ρώσος δισεκατομμυριούχος, ο ιδιοκτήτης-εκδότης των βρετανικών εφημερίων Independent και Evening Standard, Εβγκένι Λεμπέντεφ.
President Putin, please stop this war. https://t.co/9mLgBY2jWo
— Evgeny Lebedev (@mrevgenylebedev) February 28, 2022
«Πρόεδρε Πούτιν, σε παρακαλώ σταμάτα αυτόν τον πόλεμο», ήταν το μήνυμα που έστειλε ο Λεμπέντεφ απευθυνόμενος προσωπικά στον ίδιο τον Ρώσο ηγέτη μέσα από το πρωτοσέλιδο της Evening Standard τη Δευτέρα, 28 Φεβρουαρίου, ενώ τις προηγούμενες ημέρες, τόσο ο Independent όσο και η Evening Standard είχαν επικρίνει τον Πούτιν που «φέρνει τον τρόμο στο Κίεβο».
Ακόμη και η 24χρονη Λίζα (Ελιζαβέτα) Πεσκόβα, η κόρη δηλαδή του εκπροσώπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, φέρεται να ανέβασε στον προσωπικό της λογαριασμό στο Instagram τις περασμένες ημέρες ένα μαύρο φόντο με την φράση «No to war!» («Όχι στον πόλεμο»). Η συγκεκριμένη ανάρτηση στην πορεία κατέβηκε και πλέον δεν φαίνεται να υπάρχει. Εν τω μεταξύ ωστόσο, είχε ήδη προλάβει να γίνει θέμα στα δυτικά μίντια.
Liza Peskova, the daughter of Putin's spokesman, has posted this "No to war" message on her Instagram stories pic.twitter.com/vHlu029OIO
— Francis Scarr (@francska1) February 25, 2022
Όταν η κόρη του Πεσκόφ ποστάρει τέτοια μηνύματα, τότε «ξέρεις πως υπάρχουν ρήγματα» και διαφωνίες, αναφέρει από την πλευρά του στην Washington Post ο άλλοτε αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ντάνιελ Φράιντ, ο οποίος μάλιστα αξιολογεί ως δηλωτική διαφωνιών και την εικόνα που εξέπεμψε η ρωσική ηγεσία μέσα από τις φωτογραφίες που έδωσε στη δημοσιότητα τη Δευτέρα από τη συνάντηση που είχε ο Πούτιν με το οικονομικό του επιτελείο στο Κρεμλίνο.
Σημειωτέων πως μέσα σε μάλλον αρνητικό (ή τουλάχιστον όχι ιδιαίτερα εποικοδομητικό) κλίμα λέγεται πως πραγματοποιήθηκε και η συνάντηση που είχε την περασμένη εβδομάδα ο Πούτιν με Ρώσους επιχειρηματίες στο Κρεμλίνο, όπως υποστηρίζει ο αναποκριτής των Financial Times στη Μόσχα, Μαξ Σέντον, επικαλούμενος ως πηγή ανθρώπους που βρίσκονταν στην εν λόγω συνάντηση.
Πολλά από τα παιδιά αυτών των αξιωματούχων είχαν συνηθίσει να ζουν πολυτελώς σε μεγάλες πόλεις της Δύσης, πράγμα που στο μέλλον – εάν παραμείνουν τα ρήγματα λόγω Ουκρανίας – ίσως να μην μπορούν να συνεχίσουν να κάνουν, προς μεγάλη προφανώς δική τους απογοήτευση, σημειώνουν αμερικανικές πηγές.
Roman Abramovich’s daughter on Instagram: “Putin wants a war with Ukraine” pic.twitter.com/4jBdk4Loxe
— Oscar Rickett (@oscarrickettnow) February 25, 2022
Για τα βρετανικά μίντια ωστόσο (Independent, Telegraph κ.ά.) από την άλλη πλευρά, είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον το γεγονός πως η εγγονή του Μπόρις Γέλτσιν, Μαρία Γιουμάσεβα, εθεάθη να παίρνει μέρος σε αντιπολεμική διαδήλωση στο Λονδίνο. Σε ανάλογο πνεύμα, ο Ρώσος ποδοσφαιριστής Φεντόρ Σμολόφ, αρραβωνιαστικός της Γιουμάσεβα, θα εξέφραζε κι εκείνος δημόσια την αντίθεσή του στον πόλεμο, με ανάρτησή του στο Instagram.
Αντιπολεμικό μήνυμα λέγεται, ωστόσο, πως ανέβασε στον λογαριασμό της στο Instagram και η κόρη του δισεκατομμυριούχου Ρώσου Ρομάν Αμπράμοβιτς, Σοφία, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι δεν είναι η Ρωσία που θέλει έναν πόλεμο με την Ουκρανία αλλά ο ίδιος ο Πούτιν.
Σημειωτέων ότι η κόρη του Αμπράμοβιτς, που έχει περάσει μέρος της ζωής της στο Λονδίνο, είχε υποστηρίξει προ ημερών και κάτι άλλο: ότι «το μεγαλύτερο και πιο επιτυχημένο ψέμα της προπαγάνδας του Κρεμλίνου είναι ότι οι περισσότεροι Ρώσοι στέκονται στο πλευρό του Πούτιν».
«Κρύβουν» γιοτ και τζετ
Ο πατήρ Αμπράμοβιτς έχει πάντως από την πλευρά του τρέξει τις τελευταίες ημέρες να προλάβει να θωρακιστεί έναντι των κυρώσεων που έρχονται, ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται. Πως; Στέλνοντας το ιδιωτικό του τζετ (ένα Boeing 787) από το Μόντε Κάρλο στη Μόσχα και παραδίδοντας τον έλεγχο (όχι την ιδιοκτησία) της ομάδας Chelsea σε άλλους…
Δεν είναι, όμως, μόνο ο Αμπράμοβιτς που φέρεται να παίρνει τα μέτρα του ενόψει των κυρώσεων.
Το αμερικανικό δίκτυο CNBC, επικαλούμενο στοιχεία από τον ιστοχώρο Marine Traffic, υποστηρίζει ότι σε ανάλογες κινήσεις προχώρησαν τα περασμένα 24ωρα και τουλάχιστον άλλοι δύο Ρώσοι ολιγάρχες, μεταξύ αυτών ο Βαγκίτ Αλεκπέροφ της Lukoil που φέρεται να μετακινεί αυτές τις ημέρες το γιοτ του, Galactica Super Nova, από τη Βαρκελώνη στο Μαυροβούνιο, και ο Όλεγκ Ντεριπάσκα που στέλνει το δικό του γιοτ με το όνομα Clio στις Μαλδίβες.
