Εγκρίθηκε πλάνο για αντιμετώπιση της ανομβρίας και της λειψυδρίας

Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε σήμερα το Πρόγραμμα Δράσης για αντιμετώπιση της ανομβρίας και της λειψυδρίας που εκπόνησε το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ).

Σκοπός του Προγράμματος Δράσης, είναι η:

1. επιτάχυνση της πλήρους κάλυψης των υδρευτικών αναγκών από τα Κυβερνητικά Συστήματα Υδατοπρομήθειας,
2. αύξηση της ασφάλειας παροχής και αξιοπιστίας των υποδομών ύδατος, μέσα από την υλοποίηση νέων και την αναβάθμιση υφιστάμενων υδατικών έργων,
3. ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας, διασφαλίζοντας όσο το δυνατόν περισσότερες ποσότητες νερού για σκοπούς άρδευσης, και
4. ενδυνάμωση της διακυβέρνησης στον τομέα διαχείρισης υδάτων και λυμάτων,
5. η χρήση ΑΠΕ στις μονάδες αφαλάτωσης.

Για την επίτευξη των στόχων, το Πρόγραμμα Δράσης περιλαμβάνει 28 στοχευμένες Δράσεις εκ των οποίων οι 7 είναι άμεσες, οι 8 είναι μεσοπρόθεσμες και οι 13 είναι μακροπρόθεσμες. Επιπλέον, υπενθυμίζεται ότι τον Απρίλιο 2024 εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων με 93 έργα εκτιμώμενης αξίας πέραν τους 1 δις ευρώ.

Οι άμεσες και μεσοπρόθεσμες δράσεις έχουν ως στόχο να αντιμετωπίσουν την επερχόμενη κρίση λειψυδρίας κατά τα έτη 2025-2026 και αναμένεται να ενισχύσουν το υδατικό ισοζύγιο με πέραν των 15 εκ. κυβ. μέτρων ετησίως ή 15% της συνολικής ποσότητας νερού που παραχωρήθηκε από το ΤΑΥ το 2023 για σκοπούς ύδρευσης Παγκύπρια.

Οι Άμεσες Δράσεις που βρίσκονται υπό υλοποίηση και αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του 2025, αφορούν, ανάμεσα σε άλλα:

1. Αξιοποίηση 4 γεωτρήσεων για αρδευτικούς σκοπούς.
2. Βελτίωση της υδατοπρομήθειας κοινοτήτων με αξιοποίηση 20 γεωτρήσεων και επιδιόρθωση ή κατασκευή νέων υποδομών όπως υδατοδεξαμενές.
3. Αύξηση της παραγωγής πόσιμου νερού από την Μονάδα Αφαλάτωσης Δεκέλειας (έχει ήδη υλοποιηθεί).
4. Εκστρατείες διαφώτισης για μείωση της σπατάλης νερού στα νοικοκυριά καθώς η εμπλοκή των πολιτών κρίνεται κρίσιμη για την επιτυχή μείωση της σπατάλης.
5. Βελτίωση των Αρδευτικών Τμημάτων με διπλασιασμό του διαθέσιμου προϋπολογισμού.
6. Μείωση απωλειών δικτύου ύδρευσης και σπατάλης.
7. Εγκατάσταση Κινητών Μονάδων Αφαλάτωσης.

Μέχρι στιγμής έχουν χωροθετηθεί 4 μονάδες αφαλάτωσης και γίνεται προσπάθεια να εξευρεθούν και άλλες περιοχές για την εγκατάσταση κινητών μονάδων αφαλάτωσης. Με βάση εκτιμήσεις του ΤΑΥ το κόστος τους υπολογίζεται στα €66,4 εκ. Σημειώνεται ότι οι μονάδες αυτές θα λειτουργήσουν και θα παραμείνουν μόνιμα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Σε ό,τι αφορά τις Μεσοπρόθεσμες Δράσεις αυτές έχουν ορίζοντα υλοποίησης και ολοκλήρωσης το 2025 και 2026 και αποσκοπούν στην συμπίεση της ζήτησης και την αύξηση των διαθέσιμων ποσοτήτων νερού τόσο για άρδευση όσο και για ύδρευση. Συγκεκριμένα, οι Μεσοπρόθεσμες Δράσεις, ανάμεσα σε άλλα, περιλαμβάνουν:

1. Μείωση των απωλειών δικτύου ύδρευσης και της σπατάλης με αντικατάσταση ή και αναβάθμιση υδρευτικού δικτύου, τοποθέτηση έξυπνων υδρομετρητών κ.ά.
2. Αναθεώρηση της Υδατικής Πολιτικής με στόχο την βέλτιστη διαχείριση του υδατικού ισοζυγίου και τον καλύτερο προγραμματισμό των υδατικών έργων.
3. Αναθεώρηση της Τιμολογιακής Πολιτικής με στόχο τη μείωση της υπερκατανάλωσης.
4. Μείωση των απωλειών στα δίκτυα άρδευσης ως αποτέλεσμα μελέτης που θα υποδείξει τις κυριότερες αδυναμίες των αρδευτικών συστημάτων, γεγονός που θα βοηθήσει στη σωστή στόχευση και προτεραιοποίηση των διορθωτικών παρεμβάσεων.
5. Εγκατάσταση Ολοκληρωμένου Συστήματος Παρακολούθησης και Ελέγχου του δικτύου του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων για βελτιστοποίηση της διαχείρισης και περιορισμό των απωλειών στο κεντρικό δίκτυο (ολοκλήρωση το 2026 αξίας 7εκ ευρώ).
6. Προώθηση ιδιωτικών αφαλατώσεων είτε για άρδευση γεωργικών εκτάσεων (με χρηματοδοτικά κίνητρα μέσω της ΚΑΠ), είτε για σκοπούς ύδρευσης σε ξενοδοχειακές μονάδες. Μέχρι σήμερα οι ξενοδοχειακές μονάδες είχαν το δικαίωμα για αφαλατώσεις για σκοπούς άρδευσης.

Ανάμεσα στις Μακροπρόθεσμες δράσεις οι οποίες ολοκληρώνονται έως το 2030, περιλαμβάνονται:

1. Προώθηση της αναβάθμισης/ επέκτασης των πέντε υφιστάμενων Μόνιμων Μονάδων Αφαλάτωσης (ΜΜΑ) που διαχειρίζεται σήμερα το ΤΑΥ μέχρι και 50% σε σχέση με την αρχική πρόνοια κατασκευής τους, προωθώντας παράλληλα τη δυνατότητα αξιοποίησης ΑΠΕ για κάλυψη μέρους των ενεργειακών τους αναγκών. Μέσω της αναβάθμισης/επέκτασης εκτιμάται ότι το υδατικό ισοζύγιο θα αυξηθεί από 10 εκ. έως 40 εκ. κυβ. μέτρα ετησίως.
2. Κατασκευή 2 επιπρόσθετων Μόνιμων Μονάδων Αφαλάτωσης (ΜΜΑ), με στόχο η Κύπρος να έχει τουλάχιστον 7 ΜΜΑ, επίσης με προώθηση χρήσης ΑΠΕ για κάλυψη ενεργειακών αναγκών.

Πέραν των όσων ανέφερα, καθιερώνεται ως υποχρεωτική η συσχέτιση των χορηγήσεων στο Σχέδιο Βελτίωσης των γεωργών μέσω του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ, με την εφαρμογή μέτρων ορθολογικής χρήσης και εξοικονόμησης νερού κάτι το οποίο αποτελεί και πρόνοια της Στρατηγικής για την Ανάπτυξη του Πρωτογενούς Τομέα που εγκρίθηκε πρόσφατα από το ΥΣ.

Την ίδια στιγμή προωθείται η επέκταση της αξιοποίησης ανακτημένου νερού σε περιοχές που σήμερα αρδεύονται με νερό από τα Φράγματα, με αξιοποίηση νέων υποδομών όπως το Φράγμα Τερσεφάνου.

Οφείλω να ευχαριστήσω προσωπικά τον Υπουργό Εσωτερικών και την ομάδα του που μετά τις εισηγήσεις του ΤΑΥ προχώρησαν σε απλοποιήσεις στις διαδικασίες αδειοδότησης και αξιολόγησης τόσο των νέων ΜΜΑ όσο και των έργων που είναι ενταγμένα είτε θα ενταχθούν στο Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων. Την ίδια στιγμή, θα ήθελα να ευχαριστήσω το ΤΑΥ, το οποίο με αφοσίωση ολοκλήρωσε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα το Πρόγραμμα Δράσης, το οποίο μαζί με το Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο αποτελούν τους οδοδείκτες μας για τη Μεταρρύθμιση του Τομέα Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων. Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε την αύξηση της ανθεκτικότητας της Κύπρου στην κλιματική αλλαγή και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων με όρους αειφορίας.

Τέλος, θυμίζω ότι πέραν από τα πιο πάνω, έως τις 29 Νοεμβρίου είναι ανοικτό το μικρό επενδυτικό με προϋπολογισμό 10 εκατομμυρίων ευρώ, που ανάμεσα στις επιλέξιμες δράσεις είναι και η χρηματοδότηση έξυπνων συστημάτων άρδευσης και ιδιωτικών αφαλατώσεων για σκοπούς άρδευσης. Επίσης, μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου τα αρδευτικά τμήματα ή Σύνδεσμοι και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορούν να αντλήσουν χρηματοδότηση για τοποθέτηση ΑΠΕ για άντληση νερού μέσα από ειδικό σχέδιο που εξαγγείλαμε με προϋπολογισμό €500χιλ.

Στόχος η αύξηση ανθεκτικότητας Κύπρου στην κλιματική αλλαγή, είπε η Μ. Παναγιώτου

Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε την αύξηση της ανθεκτικότητας της Κύπρου στην κλιματική αλλαγή και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων με όρους αειφορίας, δήλωσε την Πέμπτη η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου, μετά το Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο ενέκρινε το Πρόγραμμα Δράσης για αντιμετώπιση της ανομβρίας και της λειψυδρίας.

Σύμφωνα με την Υπουργό στις δράσεις περιλαμβάνονται η αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής «με στόχο τη μείωση της υπερκατανάλωσης», η μείωση απωλειών δικτύου ύδρευσης και σπατάλης η εγκατάσταση κινητών μονάδων αφαλάτωσης, και η αύξηση των μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης από πέντε σε εφτά.

Στις δηλώσεις της, η κ. Παναγιώτου, ανέφερε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε το Πρόγραμμα Δράσης για αντιμετώπιση της ανομβρίας και της λειψυδρίας που εκπόνησε το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ).

Σκοπός του Προγράμματος Δράσης, είπε, είναι η επιτάχυνση της πλήρους κάλυψης των υδρευτικών αναγκών από τα Κυβερνητικά Συστήματα Υδατοπρομήθειας, η αύξηση της ασφάλειας παροχής και αξιοπιστίας των υποδομών ύδατος, μέσα από την υλοποίηση νέων και την αναβάθμιση υφιστάμενων υδατικών έργων, η ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας, διασφαλίζοντας όσο το δυνατόν περισσότερες ποσότητες νερού για σκοπούς άρδευσης, η ενδυνάμωση της διακυβέρνησης στον τομέα διαχείρισης υδάτων και λυμάτων, και η χρήση ΑΠΕ στις μονάδες αφαλάτωσης.

Για την επίτευξη των στόχων, πρόσθεσε, το Πρόγραμμα Δράσης περιλαμβάνει 28 στοχευμένες δράσεις εκ των οποίων οι εφτά είναι άμεσες, οι οκτώ μεσοπρόθεσμες και οι 13 μακροπρόθεσμες. Υπενθύμισε επιπλέον, ότι τον Απρίλιο 2024 εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων με 93 έργα εκτιμώμενης αξίας πέραν τους 1 δις ευρώ.

«Οι άμεσες και μεσοπρόθεσμες δράσεις έχουν ως στόχο να αντιμετωπίσουν την επερχόμενη κρίση λειψυδρίας κατά τα έτη 2025-2026 και αναμένεται να ενισχύσουν το υδατικό ισοζύγιο με πέραν των 15 εκ. κυβ. μέτρων ετησίως ή 15% της συνολικής ποσότητας νερού που παραχωρήθηκε από το ΤΑΥ το 2023 για σκοπούς ύδρευσης παγκύπρια», είπε η Υπουργός.

Σημείωσε ότι οι άμεσες δράσεις που βρίσκονται υπό υλοποίηση και αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του 2025, αφορούν, ανάμεσα σε άλλα την αξιοποίηση τεσσάρων γεωτρήσεων για αρδευτικούς σκοπούς, τη βελτίωση της υδατοπρομήθειας κοινοτήτων με αξιοποίηση 20 γεωτρήσεων και επιδιόρθωση ή κατασκευή νέων υποδομών όπως υδατοδεξαμενές, και την αύξηση της παραγωγής πόσιμου νερού από την Μονάδα Αφαλάτωσης Δεκέλειας η οποία, όπως σημείωσε, έχει ήδη υλοποιηθεί.

Περιλαμβάνουν ακόμη εκστρατείες διαφώτισης για μείωση της σπατάλης νερού στα νοικοκυριά «καθώς η εμπλοκή των πολιτών κρίνεται κρίσιμη για την επιτυχή μείωση της σπατάλης», είπε, αλλά και βελτίωση των Αρδευτικών Τμημάτων με διπλασιασμό του διαθέσιμου προϋπολογισμού, μείωση απωλειών του δικτύου ύδρευσης και σπατάλης και εγκατάσταση κινητών μονάδων αφαλάτωσης.

Σύμφωνα με την Υπουργό, μέχρι στιγμής έχουν χωροθετηθεί τέσσερις μονάδες αφαλάτωσης «και γίνεται προσπάθεια να εξευρεθούν και άλλες περιοχές για την εγκατάσταση κινητών μονάδων αφαλάτωσης». Με βάση εκτιμήσεις του ΤΑΥ το κόστος τους υπολογίζεται στα €66,4 εκ, είπε, σημειώνοντας ότι οι μονάδες αυτές θα λειτουργήσουν και θα παραμείνουν μόνιμα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

«Σε ό,τι αφορά τις μεσοπρόθεσμες δράσεις, αυτές έχουν ορίζοντα υλοποίησης και ολοκλήρωσης το 2025 και 2026 και αποσκοπούν στην συμπίεση της ζήτησης και την αύξηση των διαθέσιμων ποσοτήτων νερού τόσο για άρδευση όσο και για ύδρευση», είπε.

Συγκεκριμένα, ανέφερε, οι δράσεις ανάμεσα σε άλλα, περιλαμβάνουν τη μείωση των απωλειών δικτύου ύδρευσης και της σπατάλης με αντικατάσταση ή και αναβάθμιση υδρευτικού δικτύου, τοποθέτηση έξυπνων υδρομετρητών κ.ά, την αναθεώρηση της Υδατικής Πολιτικής με στόχο την βέλτιστη διαχείριση του υδατικού ισοζυγίου και τον καλύτερο προγραμματισμό των υδατικών έργων και την αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής «με στόχο τη μείωση της υπερκατανάλωσης».

Αναφέρθηκε ακόμη σε μείωση των απωλειών στα δίκτυα άρδευσης «ως αποτέλεσμα μελέτης που θα υποδείξει τις κυριότερες αδυναμίες των αρδευτικών συστημάτων, γεγονός που θα βοηθήσει στη σωστή στόχευση και προτεραιοποίηση των διορθωτικών παρεμβάσεων».

Οι δράσεις αφορούν και σε εγκατάσταση Ολοκληρωμένου Συστήματος Παρακολούθησης και Ελέγχου του δικτύου του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων για βελτιστοποίηση της διαχείρισης και περιορισμό των απωλειών στο κεντρικό δίκτυο αξίας 7εκ ευρώ και με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2026, σημείωσε.

Η Υπουργός ανέφερε ακόμη την προώθηση ιδιωτικών αφαλατώσεων είτε για άρδευση γεωργικών εκτάσεων - με χρηματοδοτικά κίνητρα μέσω της ΚΑΠ - είτε για σκοπούς ύδρευσης σε ξενοδοχειακές μονάδες. «Μέχρι σήμερα οι ξενοδοχειακές μονάδες είχαν το δικαίωμα για αφαλατώσεις για σκοπούς άρδευσης», σημείωσε.

Ανάμεσα στις μακροπρόθεσμες δράσεις οι οποίες ολοκληρώνονται έως το 2030, είπε, περιλαμβάνονται η προώθηση της αναβάθμισης/ επέκτασης των πέντε υφιστάμενων Μόνιμων Μονάδων Αφαλάτωσης (ΜΜΑ) που διαχειρίζεται σήμερα το ΤΑΥ μέχρι και 50% σε σχέση με την αρχική πρόνοια κατασκευής τους, «προωθώντας παράλληλα τη δυνατότητα αξιοποίησης ΑΠΕ για κάλυψη μέρους των ενεργειακών τους αναγκών». «Μέσω της αναβάθμισης/επέκτασης εκτιμάται ότι το υδατικό ισοζύγιο θα αυξηθεί από 10 εκ. έως 40 εκ. κυβ. μέτρα ετησίως», είπε η Υπουργός.

Οι μακροπρόθεσμες δράσεις περιλαμβάνουν και την κατασκευή δύο επιπρόσθετων ΜΜΑ, «με στόχο η Κύπρος να έχει τουλάχιστον εφτά ΜΜΑ, επίσης με προώθηση χρήσης ΑΠΕ για κάλυψη ενεργειακών αναγκών», ανέφερε.

Η κ. Παναγιώτου είπε ότι πέραν των όσων ανέφερε, «καθιερώνεται ως υποχρεωτική» η συσχέτιση των χορηγήσεων στο Σχέδιο Βελτίωσης των γεωργών μέσω του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ, με την εφαρμογή μέτρων ορθολογικής χρήσης και εξοικονόμησης νερού «κάτι το οποίο αποτελεί και πρόνοια της Στρατηγικής για την Ανάπτυξη του Πρωτογενούς Τομέα που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Υπουργικό Συμβούλιο».

Την ίδια στιγμή, σημείωσε, προωθείται η επέκταση της αξιοποίησης ανακτημένου νερού σε περιοχές που σήμερα αρδεύονται με νερό από τα Φράγματα, με αξιοποίηση νέων υποδομών όπως το Φράγμα Τερσεφάνου.

Κλείνοντας, η Υπουργός ευχαρίστησε τον Υπουργό Εσωτερικών και την ομάδα του «που μετά τις εισηγήσεις του ΤΑΥ προχώρησαν σε απλοποιήσεις στις διαδικασίες αδειοδότησης και αξιολόγησης τόσο των νέων ΜΜΑ όσο και των έργων που είναι ενταγμένα είτε θα ενταχθούν στο Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων».

Ευχαρίστησε επίσης το ΤΑΥ, «το οποίο με αφοσίωση ολοκλήρωσε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα το Πρόγραμμα Δράσης, το οποίο μαζί με το Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο αποτελούν τους οδοδείκτες μας για τη Μεταρρύθμιση του Τομέα Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων».

«Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε την αύξηση της ανθεκτικότητας της Κύπρου στην κλιματική αλλαγή και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων με όρους αειφορίας», ανέφερε η Υπουργός.

Τέλος, υπενθύμισε ότι πέραν από τα πιο πάνω, έως τις 29 Νοεμβρίου είναι ανοικτό το μικρό επενδυτικό με προϋπολογισμό 10 εκατομμυρίων ευρώ, που ανάμεσα στις επιλέξιμες δράσεις είναι και η χρηματοδότηση έξυπνων συστημάτων άρδευσης και ιδιωτικών αφαλατώσεων για σκοπούς άρδευσης.

«Επίσης, μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου τα αρδευτικά τμήματα ή Σύνδεσμοι και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορούν να αντλήσουν χρηματοδότηση για τοποθέτηση ΑΠΕ για άντληση νερού μέσα από ειδικό σχέδιο που εξαγγείλαμε με προϋπολογισμό €500χιλ», είπε.

Σε ερώτηση δημοσιογράφου για την τιμολόγηση κατανάλωσης νερού και αν θα αναμένονται αυξήσεις η Υπουργός είπε «να περιμένουμε την ολοκλήρωση της μελέτης για να καταλήξουμε στην αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής την οποία αξιολογούμε ως ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για τη μείωση της σπατάλης».

Σημείωσε ότι «χρειάζεται αναθεώρηση η τιμολογιακή μας πολιτική για να λειτουργήσει ακόμη πιο αποτρεπτικά η σπατάλη» έχοντας πάντα κατά νου τις ιδιαιτερότητες που έχουν οι επαγγελματίες γεωργοί αλλά και άλλες ιδιαιτερότητες που ενδεχομένως να έχουν νοικοκυριά τα οποία είναι σε συγκεκριμένη κατηγορία.