Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η άμβλωση στην Κύπρο νομιμοποιήθηκε πλήρως τον Μάρτιο του 2018 και μπορεί να πραγματοποιηθεί κατόπιν αιτήματος μέχρι τη 12η εβδομάδα της κύησης και μέχρι την 19η εβδομάδα σε περιπτώσεις βιασμού, ωστόσο ακόμα στη χώρα υπάρχουν δυσκολίες, αφού η νομοθεσία δεν εφαρμόζεται και ούτε υπάρχει έλεγχος εφαρμογής της, όπως λέει στην «Κ» η δρ Χριστίνα Καϊλή, κοινωνιολόγος, ερευνήτρια στο Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου, η οποία επισημαίνει: «Δεν παρέχεται δωρεάν άμβλωση στα κρατικά νοσοκομεία μέσω του ΓεΣΥ πάρα μόνο εάν η γυναίκα βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο. Ταυτόχρονα, το ΓεΣΥ δεν παρέχει δωρεάν σύγχρονες μεθόδους αντισύλληψης» και λέει πως η έλλειψη έγκυρων στοιχείων για τον αριθμό των αμβλώσεων αντικατοπτρίζει τη γενικότερη πραγματικότητα στην Κύπρο τονίζοντας χαρακτηριστικά: «χωρίς επίσημα στοιχεία και αριθμούς πώς θα έχουμε πραγματική εικόνα για τις αμβλώσεις, για το αν οι γυναίκες έχουν πρόσβαση στο δικαίωμα, και τις ανάγκες που υπάρχουν σε ατομικό, συλλογικό και θεσμικό επίπεδο;».
–Είναι επαρκή τα νομικά εργαλεία της χώρας, στην Κύπρο, έπαψε να είναι ποινικό αδίκημα από το 2018, ώστε να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των γυναικών;
–Η νομική κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ύψιστης σημασίας αλλά δεν είναι αρκετό από μόνο του, αν δεν υπάρχουν δημόσιες πολιτικές οι οποίες να εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε αυτά τα δικαιώματα. Η αποποινικοποίηση των αμβλώσεων λοιπόν, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και υγεία στην Κύπρο. Όμως υπάρχουν τέσσερις σοβαρές προκλήσεις: Πρώτον, η νομοθεσία δεν εφαρμόζεται και ούτε υπάρχει έλεγχος εφαρμογής της: δηλαδή, δεν παρέχεται δωρεάν άμβλωση στα κρατικά νοσοκομεία μέσω του ΓεΣΥ πάρα μόνο εάν η γυναίκα βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο. Ταυτόχρονα, το ΓεΣΥ δεν παρέχει δωρεάν σύγχρονες μεθόδους αντισύλληψης. Έτσι, συνήθως οι αμβλώσεις γίνονται σε ιδιωτικά ιατρεία (για όσες μπορούν να επωμιστούν το κόστος) ή αλλιώς σε μη ασφαλείς μεθόδους διακοπής εγκυμοσύνης. Αυτό οδηγεί στη δεύτερη πρόκληση που είναι η έλλειψη δεδομένων: λόγω του ότι οι εκτρώσεις γίνονταν κάτω από παράνομη και μυστική διαδικασία σε ιδιώτες γιατρούς δεν υπάρχουν στοιχεία για τις αμβλώσεις. Τρίτον, αφορά το κόστος που επωμίζονται οι γυναίκες που ζητούν άμβλωση από ιδιώτες γιατρούς με το κόστος να κυμαίνεται από 800-1000 ευρώ. Τέλος, οι γυναίκες δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους. Πώς θα τα υπερασπιστούν, όταν τους τα στερήσουν; Η πρόσβαση στην πληροφόρηση για όλες και όλους αποτελεί πάγια διεκδίκηση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
–Διατρέχουμε παρόμοιους κινδύνους οπισθοδρόμησης, όπως στις ΗΠΑ;
–Αν αναλογιστούμε ότι οι ΗΠΑ είναι η πιο προηγμένη δημοκρατία στον κόσμο, η αποστέρηση του πιο βασικού δημοκρατικού δικαιώματος των γυναικών μάς δείχνει την κρίση που περνάει η δημοκρατία παγκοσμίως. Μας δείχνει ότι ο συντηρητισμός ζει και βασιλεύει ειδικά σε περιόδους κρίσεων στη δημοσία υγεία, την οικονομία, την πολιτική και φυσικά την ειρήνη. Και ας σκεφτούμε, επίσης, ποιες δυνάμεις στηρίζουν οικονομικά, ηθικά και κοινωνικο-πολιτικά τις ομάδες κατά της ισότητας των φύλων και όσων αντιτίθενται στο δικαίωμα στην επιλογή ανά τον κόσμο, μεταξύ άλλων και στην Ευρώπη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να αποτρέψει παρόμοια προβλήματα την εβδομάδα που μας πέρασε διαμηνύει τη διαφύλαξη του δικαιώματος σε ασφαλή και νόμιμη άμβλωση. Κάλεσε επίσης στο συγκεκριμένο ψήφισμα όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να αποποινικοποιήσουν την άμβλωση και να άρουν και να καταπολεμήσουν τους νομικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς και πρακτικούς περιορισμούς που εξακολουθούν να παρεμποδίζουν την πρόσβαση. Συγκεκριμένα το ΕΚ θα προχωρήσει σε συμπερίληψη του δικαιώματος στην άμβλωση στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Ταυτόχρονα διαμηνύει ότι: 1) Το Αμερικανικό Κογκρέσο θα πρέπει να προστατεύσει το δικαίωμα στην άμβλωση σε ομοσπονδιακό επίπεδο, 2) οι χώρες της Ε.Ε. πρέπει να εγγυηθούν την πρόσβαση σε ασφαλείς, νόμιμες και δωρεάν υπηρεσίες άμβλωσης και 3) Απαραίτητη η πολιτική στήριξη για τους ακτιβιστές και τους παρόχους υπηρεσιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας. Αυτό αποτελεί πολύ σημαντική συλλογική διεκδίκηση μέρος της οποίας είναι και η Κύπρος ως κράτος μέλος και την οποία πρέπει στηρίζουν τόσο οι ευρωβουλευτές μας όσο και οι βουλευτές/τριες μας. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την προσωπική του ασφάλεια.
–Υπάρχουν έστω και ανεπίσημα στοιχεία για τον αριθμό των αμβλώσεων που έχουν γίνει στη χώρα; Πού βοηθάει η ύπαρξη στοιχείων;
–Όχι, δεν υπάρχουν έγκυρα στοιχεία για τον αριθμό των αμβλώσεων. Αυτό αντικατοπτρίζει τη γενικότερη πραγματικότητα στην Κύπρο έλλειψης ή και ανεπαρκούς συλλογής στοιχείων και δεδομένων (τόσο ποσοτικών όσο και ποιοτικών) – πέρα από τις αμβλώσεις, για τις καισαρικές, τις μορφές βίας κατά των γυναικών και πολλά άλλα κοινωνικά προβλήματα. Χωρίς επίσημα στοιχεία και αριθμούς πώς θα έχουμε πραγματική εικόνα για τις αμβλώσεις, για το αν οι γυναίκες έχουν πρόσβαση στο δικαίωμα, και τις ανάγκες που υπάρχουν σε ατομικό, συλλογικό και θεσμικό επίπεδο; Οι δημόσιες πολιτικές γενικότερα, και στην προκείμενη για την υγεία, για να είναι επαρκείς πρέπει να έχουν στο επίκεντρό τους τον άνθρωπο και τις πιο περιθωριοποιημένες ομάδες. Διαφορετικά οι κάτοικοι της χώρας δεν έχουν ενημέρωση και υπηρεσίες που σώζουν ζωές. Με άλλα λόγια χωρίς ελευθερία, ασφάλεια, και αυτονομία του σώματος, δεν υπάρχει δημοκρατία.
–Υπάρχουν θεσμοθετημένες διαδικασίες παραπομπής και πρόσβασης σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας; Ποιες είναι αυτές;
–Το κράτος πρέπει να θεσμοθετήσει τις ανάλογες διαδικασίες παραπομπής και να εγγυηθεί την πρόσβαση σε ασφαλείς, νόμιμες και δωρεάν υπηρεσίες άμβλωσης, σε υπηρεσίες προγεννητικής και μητρικής υγειονομικής περίθαλψης, σε οικογενειακό προγραμματισμό, σε φιλικές προς τους νέους υπηρεσίες, καθώς και στην πρόληψη, τη θεραπεία και τη στήριξη του HIV, χωρίς διακρίσεις, όπως αναφέρεται εξάλλου και στο πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επιπλέον, όλες οι νομοθεσίες αλλά και τα ανάλογα στατιστικά δεδομένα για τα θέματα αυτά πρέπει να ανακοινώνονται κάθε χρόνο, να είναι διαθέσιμα διαδικτυακά σε όλες τις επίσημες γλώσσες του κράτους. Τέλος, οι έχοντες την εξουσία και όλοι οι θεσμοί του κράτους πρέπει να ενισχύσουν την πολιτική στήριξη προς τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, υπερασπιστές/τριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης που εργάζονται για την προώθηση της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και των συναφών δικαιωμάτων (SRHR).
Η Γραμμή 1455
Η Γραμμή 1455 του Κυπριακού Συνδέσμου Οικογενειακού Προγραμματισμού είναι δωρεάν και προσφέρει πληροφόρηση και στήριξη στο κοινό για θέματα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας. Η σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και δικαιώματα είναι ουσιαστικής σημασίας για την επίτευξη της ισότητας των φύλων. Συνοπτικά πρέπει να διασφαλιστούν: α) Η πρόσβαση σε ασφαλή άμβλωση στο πλαίσιο του ΓεΣΥ να διασφαλίζεται όχι μόνο σε περιπτώσεις σοβαρού ιατρικού λόγου, αλλά όπως ορίζεται σήμερα από το νόμο - μέχρι τη 12η βδομάδα και 19η εβδομάδα – κατ’ επιλογή της γυναίκας. β) Η πρόσβαση σε δωρεάν μεθόδους αντισύλληψης μέσω του ΓεΣΥ. γ) Να χρηματοδοτηθούν προγράμματα πρόληψης, ευαισθητοποίησης /ενημέρωσης σε ολόκληρο τον πληθυσμό. δ) Η θεσμοθέτηση της περιεκτικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο αναλυτικό πρόγραμμα όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης για όλες τις ηλικίες (αρχίζοντας από την προδημοτική) και να υιοθετηθούν μηχανισμοί ελέγχου και αξιολόγησης για την εφαρμογή της. Είναι τεκμηριωμένο ότι σε χώρες όπου εφαρμόζεται η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση μειώνονται τα ποσοστά αμβλώσεων. Παρά τις αξιόλογες προσπάθειες των ΜΚΟ και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, η εφαρμογή της ΠΣΔ είναι ανεπαρκής, ενώ τα ίδια τα παιδιά και οι νέοι/ες μας δηλώνουν την ανάγκη εδώ και δεκαετίες. Μόνο έτσι καλλιεργείται η ενεργώς πολιτότητα και καλλιεργούμε συνειδήσεις που διεκδικούν και υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Έντυπη Έκδοση
