Μανώλης Κωστίδης
Ο Ταγίπ Ερντογάν διαγράφει και καταργεί όλη την εξωτερική πολιτική που χάραξε τα τελευταία 10 χρόνια και προσπαθεί να προσεγγίσει την Αίγυπτο και τον ηγέτη της Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι. Η πρόσφατη χειραψία των ηγετών της Τουρκίας και της Αιγύπτου στο Κατάρ ήταν στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας. Είχαν προηγηθεί οι κινήσεις προσέγγισης με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με τη Σαουδική Αραβία όπως και με το Ισραήλ, με το οποίο ο ίδιος ο κ. Ερντογάν στο παρελθόν είχε προσωπικά επιλέξει τον δρόμο της σύγκρουσης και της διακοπής των σχέσεων.
Αναλυτές εκτιμούν πως ο Τούρκος πρόεδρος θα πρέπει να κάνει σημαντικές υποχωρήσεις στο ζήτημα της Λιβύης προκειμένου να ικανοποιήσει το Κάιρο, που έχει αναπτύξει ισχυρές σχέσεις με την Αθήνα.
Πάντως στην Άγκυρα γνωρίζουν πως στο ζήτημα της προσέγγισης με την Αίγυπτο τα δεδομένα δεν ευνοούν ιδιαίτερα, με τις σχετικές εξελίξεις να ενδιαφέρουν και την Αθήνα που έχει αναπτύξει στενές σχέσεις με το Κάιρο. Αναλυτές θεωρούν πως ο κ. Ερντογάν ανοιχτά υποστήριξε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους εναντίον του κ. Σίσι και επέλεξε να διακόψει τις σχέσεις με το Κάιρο και να επιτεθεί προσωπικά στον ηγέτη της Αιγύπτου.
Ο αρθρογράφος της εφημερίδας Ηurriyet Σεντάτ Εργκίν παρατηρεί πως «η πολιτική και οικονομική συμμαχία που δημιούργησαν η Αίγυπτος και το Ισραήλ οδήγησε σε προσέγγιση με την Ελλάδα και την Κύπρο και η Τουρκία βρήκε αυτό το μέτωπο στην Ανατολική Μεσόγειο κάτω από κάθε πέτρα που την αφορά». Σύμφωνα με τους αναλυτές αυτά τα δεδομένα οδήγησαν τον κ. Ερντογάν να κάνει στροφή 180 μοιρών.
Ο κ. Εργκίν υποστηρίζει πως «η Αίγυπτος βλέπει τον εαυτό της σε ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση, καθώς το αίτημα για διόρθωση των σχέσεων προήλθε σε μεγάλο βαθμό από την τουρκική πλευρά. Επιπλέον, οι σκληρές δηλώσεις που έχει χρησιμοποιήσει ο Ερντογάν εναντίον του κ. Σίσι στο παρελθόν παραμένουν στη μνήμη του».
Στην Άγκυρα γνωρίζουν πως το Κάιρο θα δυσκολέψει ιδιαίτερα την Τουρκία και ως παράδειγμα δείχνουν τη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών Σαμέχ Σούκρι στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου, ότι οι Αιγύπτιοι «ανέστειλαν» τις συνομιλίες με την Τουρκία που είχαν ως στόχο την εξομάλυνση. Ο κ. Σούκρι ως λόγο της απόφασης αυτής ανέφερε τη θέση της Τουρκίας στη Λιβύη και ότι «οι ξένες δυνάμεις δεν εγκατέλειψαν τη Λιβύη». Στο ζήτημα αυτό αναμένεται να υπάρχουν έντονες διαβουλεύσεις, με τους αναλυτές να προβλέπουν πολλές υποχωρήσεις από την πλευρά της Άγκυρας.
Η Τουρκία έχει κάνει παρόμοια βήματα με το Ισραήλ. Τώρα πια δεν ακούγονται σκληρές δηλώσεις από την πλευρά της Άγκυρας για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων και ούτε κατηγορίες εναντίον του κράτους του Ισραήλ και των αξιωματούχων του. Ωστόσο Τούρκοι δημοσιογράφοι παρατηρούν πως η καχυποψία στην ισραηλινή πλευρά παραμένει καθώς η Άγκυρα ήταν αυτή που είχε στείλει το πλοίο «Μαβί Μάρμαρα» στα ανοιχτά της Παλαιστίνης το 2010, όπως και ο ίδιος ο κ. Ερντογάν στη σύνοδο του Νταβός είχε κατηγορήσει το Ισραήλ «ως κράτος δολοφόνο αθώων Παλαιστινίων» και φιλοξενούσε στην Τουρκία τους ηγέτες της Χαμάς.
Οι πολιτικές και αμυντικές σχέσεις που είχαν συνάψει το Ισραήλ και η Αίγυπτος με την Ελλάδα εκείνη τη δύσκολη περίοδο, την ώρα που η Τουρκία προσπαθούσε να καταπολεμήσει τις πολιτικές ηγεσίες των δύο αυτών κρατών, θεωρείται πως παραμένουν ως ένας παράγοντας που έχει την αξία του για τις εξελίξεις και τις διαβουλεύσεις το επόμενο διάστημα.
Αντίδραση για έρευνα – διάσωση
To υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας αντέδρασε στο μνημόνιο Ελλάδας – Αιγύπτου για τις περιοχές έρευνας και διάσωσης και ανέφερε ότι «η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι οι περιοχές έρευνας και διάσωσης βρίσκονται υπό την κυριαρχία της και τις συνδέει με μαξιμαλιστικές αξιώσεις θαλάσσιας δικαιοδοσίας. Αυτή η προσέγγιση της Ελλάδας είναι αντίθετη με τη Σύμβαση του Αμβούργου του 1979 και αποτελεί παράνομη στάση». Ο κ. Μπιλγκίτς δήλωσε ότι «είναι σοβαρή αντίφαση ότι μια χώρα που απωθεί αθώους πρόσφυγες στο Αιγαίο, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και θέτει σε κίνδυνο τη ζωή τους, να συνάπτει μνημόνιο κατανόησης για έρευνα και διάσωση στην Ανατολική Μεσόγειο». Αβάσιμες χαρακτηρίζει το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών τις τουρκικές αιτιάσεις και ως τέτοιες τις απορρίπτει. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Αλ. Παπαϊωάννου, σε δήλωσή του σημειώνει μεταξύ άλλων ότι η Αγκυρα «προσπαθεί να εξισώσει ένα διμερές μνημόνιο κατανόησης, το οποίο συνάφθηκε με γνώμονα τον πλήρη σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και τους διεθνείς κανόνες με ανυπόστατες και παράνομες μονομερείς αιτιάσεις της που καταπατούν βασικές έννοιες του διεθνούς δικαίου». Και προσθέτει: «Η Τουρκία εργαλειοποιεί το μεταναστευτικό, βάζοντας καθημερινά σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και κατηγορεί ψευδώς τη χώρα μας».
