Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία, το Ελσίνκι ετοιμάζεται πλέον να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, αποκηρύσσοντας κάθε έννοια «φινλανδοποίησης». Εάν το μέλημα των Φινλανδών ήταν άλλοτε να αποφεύγουν συστηματικά κάθε κίνηση που θα μπορούσε να προκαλέσει ανησυχία ή ενόχληση πίσω στη Μόσχα, πλέον αυτό το μέλημα έχει χαθεί μέσα στα συντρίμμια ενός πολέμου που ήρθε να ανατρέψει όσα μέχρι πρότινος θεωρούνταν δεδομένα στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία.
Η τελική απόφαση της Φινλανδίας, αναφορικά με το εάν εκείνη θα υποβάλει αίτηση για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ ή όχι, αναμένεται να ανακοινωθεί επισήμως την ερχόμενη Κυριακή, 15 Μαΐου. Επί της ουσίας ωστόσο, μιλάμε για μια απόφαση που φαντάζει πια ήδη ειλημμένη, όχι μόνο πολιτικά (κυβερνητικός συνασπισμός και κοινοβούλιο τάσσονται υπέρ της ένταξης) αλλά και δημοσκοπικά (το 76% των πολιτών τάσσεται και εκείνο υπέρ της ένταξης).
Η ηγεσία της Φινλανδίας, ο πρόεδρος Σάουλι Νιινίστο και η πρωθυπουργός Σάνα Μάριν ανακοίνωσαν σήμερα την πρόθεσή τους να κάνουν το επόμενο «ιστορικό» βήμα προς την ένταξη της χώρας τους στο ΝΑΤΟ, ένα βήμα που πρέπει μάλιστα να γίνει «χωρίς καθυστερήσεις», το συντομότερο δυνατό, όπως υποστηρίζουν.
Η φινλανδική ηγεσία υπογραμμίζει πως μια τέτοια κίνηση πρόκειται, με φόντο πια τον πόλεμο στην Ουκρανία, να συμβάλει αποφασιστικά στην ενίσχυση της ασφάλειας της ιδίας της Φινλανδίας, του ΝΑΤΟ ευρύτερα, καθώς και των χωρών της Βαλτικής (με την υποσημείωση πως Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία ανήκουν ήδη στο ΝΑΤΟ).
Σε ανάλογο πνεύμα, η ευρωπαϊκή ηγεσία (ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ κ.ά.) χαιρετίζει το νατοϊκό βήμα της Φινλανδίας ως μια κίνηση που πρόκειται να «συμβάλει σημαντικά στην ευρωπαϊκή ασφάλεια».
Όσο για το ίδιο το ΝΑΤΟ, εκείνο χαιρετίζει την απόφαση των Φινλανδών και παράλληλα υπογραμμίζει, δια του Νορβηγού γ.γ. Γενς Στόλτενμπεργκ, πως η διαδικασία ένταξης θα είναι για τη Φινλανδία «ομαλή και ταχεία»… προς μεγάλη απογοήτευση βέβαια της Μόσχας που από την πλευρά της απειλεί με το επιχείρημα πως απειλείται.
Απειλές
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ αποδοκίμασε ως «απειλή για τη Ρωσία» την ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Συνεχίζοντας, ο ίδιος άφησε μάλιστα να εννοηθεί ότι η ρωσική πλευρά θα μπορούσε σε μια τέτοια περίπτωση να «απαντήσει» κατά τρόπο «συμμετρικό».
Τι ακριβώς θα μπορούσε να συνεπάγεται μια τέτοια «συμμετρική» ρωσική «απάντηση» ή μια ρωσική κίνηση «αποκατάστασης των ισορροπιών» (φράση που είχε χρησιμοποιήσει η ρωσική πλευρά παλαιότερα), μένει να φανεί.
Σημειωτέων πως οι Ρώσοι έχουν ήδη μεταφέρει πυρηνικά στο Καλίνινγκραντ (Βαλτική) καθώς και στην Χερσόνησο Κόλα (Αρκτική), χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει και ότι θα τα χρησιμοποιούσαν ως μέσο «συμμετρικής» απάντησης ή ως αντίποινα ενάντια σε μια συμμαχία συνολικά 30 χωρών που δηλώνει αμυντική όπως είναι η νατοϊκή.
Στην προσπάθειά της να προβλέψει ποια θα μπορούσαν να είναι τα πιθανά ρωσικά αντίποινα, η εφημερίδα Iltalehti υποστηρίζει, επικαλούμενη «πηγές», πως η Μόσχα θα μπορούσε να διακόψει τις ροές φυσικού αερίου προς τη Φινλανδία άμεσα, ενδεχομένως ακόμη και από… αύριο.
Το κρίσιμο μεσοδιάστημα
Πολλοί έχουν εδώ και καιρό εκφράσει ανησυχίες για όσα – ενδεχομένως απειλητικά, προκλητικά ή επιθετικά – θα μπορούσε να κάνει η Μόσχα το διάστημα από τώρα έως και την ολοκλήρωση της ένταξης της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, μια ένταξη για την ολοκλήρωση της οποίας θα απαιτηθούν στην καλύτερη περίπτωση ολίγοι μήνες (έχει αναφερθεί ως πιθανό ορόσημο ο ερχόμενος Οκτώβριος). Σημειωτέων πως κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου των τουλάχιστον πέντε μηνών η Φινλανδία επισήμως δεν θα καλύπτεται από το Άρθρο 5 της Συμμαχίας περί αμυντικής συνδρομής σε περίπτωση επίθεσης.
Προκειμένου να κατευνάσει ακριβώς αυτές τις ανησυχίες, ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον υποστήριξε στις 11 Μαΐου πως είναι ήδη έτοιμες νέες αμυντικού τύπου συμφωνίες με τη Φινλανδία και τη Σουηδία – συμφωνίες που θα τις θωρακίζουν με τη συνδρομή της Δύσης, έναντι επιθέσεων.
Το νατοϊκό προβάδισμα της Φινλανδίας «συμπαρασύρει» πια προς την πλευρά του ΝΑΤΟ και την επί σειρά αιώνων «ουδέτερη» και «αμέτοχη σε πολέμους» Σουηδία, η οποία πλέον φοβάται μια ενδεχόμενη ρωσική επίθεση στο σουηδικό νησί Γκότλαντ στην Βαλτική.
Οι Σουηδοί αναμένεται να ανακοινώσουν και εκείνοι επισήμως το προσεχές διάστημα, μετά τους Φινλανδούς, την απόφαση για το εάν θα επιδιώξουν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ ή όχι, με όλα τα σημάδια ωστόσο να δείχνουν πως εάν το Ελσίνκι κάνει το πρώτο βήμα τότε θα ακολουθήσει και η Στοκχόλμη, η οποία Στοκχόλμη έχει επίσης λάβει διαβεβαιώσεις το τελευταίο διάστημα από τις ΗΠΑ, τη Γερμανία κ.ά. ότι θα την συνδράμουν σε περίπτωση (ρωσικής) επίθεσης.
Μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας
Πως διαμορφώνονται, ωστόσο, πλέον οι ισορροπίες στα μέτωπα της Δύσης με τη Ρωσία, με φόντο τις ομολογουμένως ραγδαίες και πρωτοφανείς εξελίξεις σε Φινλανδία, Σουηδία, Ουκρανία;
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας και πρωθυπουργός, Καρλ Μπιλντ, έγραφε στο Project Syndicate τον περασμένο Απρίλιο πως μια ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα αναδιαμόρφωνε την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας ποικιλοτρόπως:
- Ενισχύοντας τη νατοϊκή Συμμαχία με νέες περιφερειακές δυνατότητες και νέα στρατεύματα.
- Ενισχύοντας τη νατοϊκή παρουσία στην περιοχή της Βαλτικής.
- Ενισχύοντας τον ευρωπαϊκό πυλώνα εντός του ΝΑΤΟ και συνάμα τον νατοϊκό πυλώνα εντός της ΕΕ, πράγμα το οποίο πρόκειται όμως να οδηγήσει και σε μεγαλύτερη σύσφιξη των διατλαντικών δεσμών (άραγε σε βάρος ή όχι της ευρωπαϊκής «στρατηγικής αυτονομίας»;).
Νέα σύνορα
Εάν όμως η Φινλανδία ενταχθεί στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, τότε η Ρωσία αποκτά αυτομάτως νέα σύνορα με το ΝΑΤΟ, όχι περιορισμένα αλλά χερσαία και συνολικού μήκους… 1.300 χιλιομέτρων όπως είναι τα φινλανδο-ρωσικά. Ο Σουηδός Ρότζερ Σβένσον το σημειώνει σε ανάλυσή του για το GMFUS, υπενθυμίζοντας ωστόσο και κάτι άλλο: πως Ελσίνκι και Στοκχόλμη έχουν αρχίσει να επενδύουν περισσότερο στην Άμυνα αλλά και στις σχέσεις τους με το ΝΑΤΟ ήδη από το 2014, από τη μονομερή προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία δηλαδή και έπειτα. Υπενθυμίζεται πως μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο, η Φινλανδία υπέγραψε συμφωνία για την αγορά συνολικά 64 μαχητικών F-35 από τις ΗΠΑ και τη Lockheed Martin (ήταν 1992 όταν η ίδια χώρα είχε αγοράσει 64 F-18 από τις ΗΠΑ).
«Το πιο πιθανό είναι πως το ίδιο το ΝΑΤΟ δεν θα αλλάξει σημαντικά, μπορεί όμως να αλλάξει σημαντικά η ένταση ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και τον γεωπολιτικό του αντίπαλο (βλ. Ρωσία)», γράφει ο Φίλιπ Μπαμπ στην Washington Post, υπογραμμίζοντας πως «το πιο σημαντικό ζήτημα» είναι πια «το ίδιο το σύνορο Φινλανδίας – Ρωσίας». Με την ένταξη της Φινλανδίας στη νατοϊκή Συμμαχία, τα κοινά σύνορα της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ πολλαπλασιάζονται σε μήκος – από περίπου 700 χλμ. που ήταν, γίνονται συνολικά πάνω από 1.900 χλμ. – με ό,τι θα μπορούσε να συνεπάγεται αυτό για το δυνητικά διευρυμένο πια πεδίο της έντασης μεταξύ των δύο πλευρών.
«Εάν η Φινλανδία και η Σουηδία εντάσσονταν στο ΝΑΤΟ, τότε θα ενισχυόταν έτσι όχι μόνο η παρουσία του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Βαλτικής αλλά και στην Αρκτική», σημειώνουν από την πλευρά τους οι Φινλανδοί Heljä Ossa και Tommi Koivula (του Finnish National Defence University) σε άρθρο τους για το αμερικανικό War on the Rocks. «Η Φινλανδία βρίσκεται στο κατώφλι του ΝΑΤΟ για μεγάλο χρονικό διάστημα. Συχνά μάλιστα λέγεται ότι η Φινλανδία είναι τόσο κοντά στο ΝΑΤΟ όσο μια χώρα μπορεί να είναι χωρίς να είναι πραγματικό μέλος», συνεχίζουν στο άρθρο τους οι Ossa και Koivula, με το βλέμμα πια στραμμένο στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας που έχει προγραμματιστεί για τα τέλη Ιουνίου… και σε όσα θα έχουν κατά πάσα πιθανότητα αλλάξει ως τότε…
