Γιάννης Σουλιώτης
«Προσπαθώ να μην αλλάξω αλλά είναι αλήθεια ότι ο πόλεμος έχει επίπτωση σε όλους μας. Οι συμπεριφορές μας αλλάζουν, οι αξίες μας αλλάζουν».
O Βολοντίμιρ Ζελένσκι έδειχνε ταλαιπωρημένος, ίσως άυπνος, αλλά μιλούσε με θέρμη και τη χαρακτηριστική βραχνή, ένρινη φωνή του πίνοντας κάθε τόσο μια γουλιά καφέ από το φλιτζάνι που είχε πλάι του.
«Ο κόσμος εδώ στην Ουκρανία δεν συζητάει πια για αυτοκίνητα, σπίτια, δεν ενδιαφέρεται για τον μισθό ή τα bonus που εισπράττει. Η μόνη του σκέψη είναι στην ειρήνη και την ασφάλεια των παιδιών του. Αυτό που περιμένει είναι να δειπνίσει με την οικογένειά του, να καθίσει γύρω από ένα τραπέζι, να υψώσει το ποτήρι και να ευχηθεί στη νίκη».
Το παρασκήνιο της συνάντησης
Το ραντεβού με τα στελέχη της ουκρανικής Προεδρίας κλείστηκε, για λόγους ασφαλείας, μέσω εφαρμογής κρυπτογραφημένης επικοινωνίας σε ένα από τα οδοφράγματα, στο κέντρο του Κιέβου. Στο προκαθορισμένο σημείο συνάντησης μας περίμενε ένας ψηλός, φρεσκοξυρισμένος Ουκρανός ντυμένος στο χακί από την υπηρεσία Τύπου, ο οποίος θα οδηγούσε τον γράφοντα και τα μέλη του τηλεοπτικού συνεργείου της ΕΡΤ στο γραφείο του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. «Πάρτε τα πράγματά σας και αφήστε τα αυτοκίνητα εδώ», μας είπε με αυστηρό ύφος.
Έπειτα από δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις μερικών εβδομάδων για λογαριασμό της Δημόσιας Τηλεόρασης και της εφημερίδας «Καθημερινή», συχνά υπό το φόβο των πυραυλικών επιθέσεων, η ιδιαίτερη στιγμή που θα συναντούσαμε τον πρόεδρο της Ουκρανίας για μια κατ’ ιδίαν συζήτηση στο γραφείο του είχε πλέον φτάσει.
A Day to remember. Αποστολή στο #Kiev για @ertofficial_ & @Kathimerini_gr pic.twitter.com/Ns2SHKSvI7
— Yannis Souliotis (@jeansouliotis) May 1, 2022
«Μην χάνετε χρόνο γιατί θα χρειαστεί να περάσετε ακόμα τρεις ελέγχους ασφαλείας» μας προειδοποίησε ο άνθρωπος που μας είχε υποδεχθεί, βλέποντάς μας να κοντοστεκόμαστε και να κοιτάμε -θαμπωμένοι από την ιστορικότητα της στιγμής- τα κτίρια γύρω μας, ενώ οι στρατιώτες είχαν ήδη ολοκληρώσει τον πρώτο έλεγχο των διαβατηρίων μας.
Διανύσαμε μερικά δεκάδες μέτρα, πριν φτάσουμε σε μια ψηλή, συρόμενη μεταλλική πόρτα στον περίβολο του προεδρικού Μεγάρου, που ήταν ανοικτή τόσο, ώστε να χωράει να περάσει ένα άτομο τη φορά. Εκεί, δύο στρατιώτες της φρουράς αντιπαρέβαλαν τα ονόματα που τους είχαν δοθεί εκτυπωμένα σε χαρτί με τα στοιχεία που αναγράφονταν στα διαβατήριά μας, πριν μας αφήσουν να συνεχίσουμε πεζή προς το γραφείο του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στο εσωτερικό του συγκροτήματος κτιρίων που συγκροτούν το προεδρικό μέγαρο της Ουκρανίας.
Στην καρδιά του Κιέβου, μια ανάσα από την πλατεία Ανεξαρτησίας.
Το ταξίδι στο Κίεβο
Η πορεία προς το ραντεβού με τον πιο πολυσυζητημένο πολιτικό της εποχής μας είχε ξεκινήσει τέσσερα εικοσιτετράωρα νωρίτερα, το πρωί της Τετάρτης, με πτήση από την Αθήνα προς την Κρακοβία, στην ανατολική Πολωνία. Από εκεί, μαζί με τα μέλη του συνεργείου της ΕΡΤ επιβιβαστήκαμε σε λεωφορείο με προορισμό την πόλη Λβιβ, στα δυτικά της Ουκρανίας.
Στον κεντρικό σταθμό της πόλης καταφέραμε να φτάσουμε στις 2.30 τα ξημερώματα της Πέμπτης, έπειτα από κοπιαστικό ταξίδι 11 ωρών, αρκετές από τις οποίες τις περάσαμε περιμένοντας τον έλεγχο διαβατηρίων στα σύνορα. Έπειτα από διανυκτέρευση λίγων ωρών στο κέντρο της Λβιβ συνεχίσαμε να κινούμαστε προς την ουκρανική πρωτεύουσα με ένα νοικιασμένο Toyota.
Τα περισσότερα μπλόκα που είχαν στηθεί τις πρώτες ημέρες του πολέμου κατά μήκος της διαδρομής είχαν ανοίξει ή ακόμα και εγκαταλειφθεί, ενώ οι αυτοκινητοπομπές με ανθρωπιστική βοήθεια και οι ουρές στα βενζινάδικα που συνεχίζουν να πουλούν καύσιμα με το δελτίο θύμιζαν ότι η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο.
Στα αυτοκίνητα επέβαιναν οικογένειες, γυναίκες και παιδιά που μαζί με μέρος της οικοσκευής έμοιαζαν να επιστρέφουν στα σπίτια τους αισθανόμενοι ασφαλείς συγκριτικά με ό,τι ίσχυε μερικές εβδομάδες νωρίτερα, όταν οι εκρήξεις βομβών τους είχαν υποχρεώσει να κινηθούν δυτικά για να σώσουν τη ζωή τους.
Μόνο πλησιάζοντας από τα δυτικά στα περίχωρα του Κιέβου, το Μακαρίβ, την Καλίνιβκα οι κατεστραμμένες από βόμβες γέφυρες, τα ρημαγμένα από αεροπορικούς βομβαρδισμούς κτίρια και μερικά καμένα τανκς που παρέμεναν δεξιά και αριστερά του δρόμου θύμιζαν όσα εφιαλτικά είχαν προηγηθεί, κατά την πρώτη φάση του πολέμου.
Μπαίνοντας στο Κίεβο, απόγευμα Πέμπτης πια, το πρόγραμμα του ραδιοφώνου διακόπηκε από το ηχογραφημένο μήνυμα που προειδοποιούσε για τον κίνδυνο αεροπορικής επίθεσης.
«Τι κάνουμε τώρα, συνεχίζουμε;», με ρώτησε ο 53χρονος Σεργκέι, ο οδηγός που για λόγους ασφαλείας μας συνόδευε στο ταξίδι από την πόλη Λβιβ προς την πρωτεύουσα.
Η αποστολή μας δεν άφηνε χώρο για διλήμματα: «Προχωράμε».
Ούτε όμως η φονική επίθεση με πυραύλους που σημειώθηκε το ίδιο βράδυ σε απόσταση μικρότερη του ενός χιλιομέτρου από το ξενοδοχείο όπου καταλύσαμε στάθηκε ικανή να κάμψει το ηθικό μας.
Έπρεπε πάση θυσία να σταθούμε συνεπείς στο ραντεβού με τον Πρόεδρο.
Το γραφείο του Ζελένσκι
Το γραφείο του Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρισκόταν σε ένα ιδιαίτερης, παλαιού τύπου αρχιτεκτονικής κτίριο, με ψηλά ταβάνια, μαρμάρινες κολόνες και εντυπωσιακά ανάγλυφα.
Για να φτάσουμε ως εκεί χρειάστηκε να περάσουμε έναν ακόμα έλεγχο αφήνοντας για λόγους ασφαλείας τα κινητά τηλέφωνα και όλες της ηλεκτρονικές συσκευές που είχαμε μαζί, εκτός βέβαια από τις απολύτως απαραίτητες, όπως κάμερες, μικρόφωνα κ.ά.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας μας περιέβαλαν άνδρες της προεδρικής φρουράς, ενώ στην μπαρόκ αισθητική των κτισμάτων είχαν προστεθεί σακιά με άμμο στα τζάμια, πόρτες φραγμένες από μέσα με βαριά έπιπλα και μεταλλικά κιγκλιδώματα.
Η συνέντευξη
Ο Ζελένσκι εμφανίστηκε στη συνάντηση χαμογελαστός, με την κλασική πλέον casual στρατιωτική περιβολή του. Έμοιαζε κουρασμένος αλλά ήρθε χαμογελαστός, χαιρετώντας μας με θερμή χειραψία.
«Γεια σου Γιάννη, σ’ ευχαριστώ πολύ που ήρθες» είπε, ενώ μια συνεργάτιδά του σέρβιρε δύο κούπες καφέ.
«Ξέρω ότι εσείς στην Ελλάδα αγαπάτε πολύ τον καφέ, έτσι δεν είναι;», ρώτησε.
«Έχω επισκεφθεί πολλές φορές τη χώρα σας, κυρίως τη Ρόδο και την Κρήτη, ποτέ όμως την Αθήνα», πρόσθεσε.
«Δεν χάνετε τίποτα αλλά παρ’ όλα αυτά, μόλις τελειώσει όλο αυτό να την επισκεφθείτε» του απάντησα.
«Ναι, θα έρθω μόλις κερδίσουμε τον πόλεμο» αποκρίθηκε.
Με τον εκπρόσωπό του, είχαμε συμφωνήσει ότι η τηλεοπτική συνέντευξη θα είχε διάρκεια μισής ώρας. Θα προβαλλόταν στη συχνότητα της ΕΡΤ, ενώ σε δεύτερο χρόνο ένα απόσπασμα αυτής θα δημοσιευόταν στην εφημερίδα «Καθημερινή».
Τελικά, η συζήτηση κράτησε αρκετά περισσότερο κυρίως επειδή ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έμοιαζε να απαντά αυθόρμητα στις περισσότερες από τις ερωτήσεις. Ιδιαίτερα σε εκείνες που είχαν πιο έντονο το προσωπικό στοιχείο.
Όπως για παράδειγμα, τι λέει στα παιδιά του, τους φίλους και κοντινούς του ανθρώπους όταν τον ρωτούν πότε θα τελειώσει ο πόλεμος. «Όλοι με ρωτούν, όλοι, όλοι» λέει χαμηλόφωνα με την χαρακτηριστική κάπως ένρινη και βραχνή φωνή του. «Αυτό που τους απαντώ είναι ότι ο πόλεμος θα τελειώσει όταν νικήσουμε».
Η Ελλάδα, η Τουρκία, το Azov, ο Πούτιν και τα απαγορευμένα όπλα
Νωρίτερα είχε αναφερθεί λεπτομερώς στα σενάρια ρωσικής πυρηνικής επίθεσης και τη χρήση απαγορευμένων όπλων.
«Από την αρχή του πολέμου έχουμε αρχίσει να επεξεργαζόμαστε σενάρια για όλων των ειδών τις επιθέσεις. Η εμπιστοσύνη εξάλλου στις υποσχέσεις και τις δεσμεύσεις της ρωσικής πλευράς είναι μηδενική. Ο Πούτιν έλεγε ότι δεν θα επιτεθεί ποτέ στην Ουκρανία (…) και έχουν χρησιμοποιηθεί απαγορευμένες βόμβες φωσφόρου στη Μαριούπολη, το Χάρκοβο, τη Ζαπορίζια και αλλού» είπε μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος Ζελένσκι.
Εκτίμησε ότι το κόστος του πολέμου στις υποδομές της Ουκρανίας ανέρχεται στα 60 δισ. δολάρια και δέχτηκε να απαντήσει σχετικά με το μαγνητοσκοπημένο μήνυμα μαχητή της ταξιαρχίας του Azov, που προβλήθηκε στο ελληνικό κοινοβούλιο με αφορμή τον χαιρετισμό που απηύθυνε ο ίδιος στους Έλληνες βουλευτές.
Με διπλωματικό αλλά αρκετά σαφή τρόπο διευκρίνισε ότι στην αρχή του πολέμου (το 2014) όταν η Ουκρανία δεν διέθετε αρκετά ικανό στράτευμα συγκροτήθηκαν διάφορες εθελοντικές ομάδες για να αποκρούσουν τη ρωσική εισβολή, μεταξύ των οποίων και η ταξιαρχία του Azov.
«Σήμερα όμως, θέλω να υπογραμμίσω, ότι η ταξιαρχία του Azov είναι κομμάτι της Εθνικής Φρουράς, των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας, δηλαδή επαγγελματίες στρατιώτες που υπερασπίζονται τη Μαριούπολη. Αντίθετα, οι Ρώσοι είναι αυτοί που συμπεριφέρονται ως Ναζί».
Στη διάρκεια της κουβέντας επανέλαβε δύο – τρεις φορές ότι είναι ευγνώμων για τη βοήθεια που παρείχε η Ελλάδα, ενώ για την ανταπόκριση της Δύσης απάντησε λέγοντας ότι «ως πρόεδρος μιας χώρας που βρίσκεται σε πόλεμο είναι φυσιολογικό να θέλω περισσότερα και πιο γρήγορα».
Όταν πάντως θελήσαμε να τον «στριμώξουμε» ρωτώντας τον εάν εντοπίζει κάποια αντίφαση ανάμεσα στον ρόλο που διεκδικεί η Τουρκία ως εγγυήτρια της ειρήνης στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο την ώρα που προχωρά σε στρατιωτικές προκλήσεις σε βάρος της Ελλάδας, άφησε μια σαφή αιχμή προς τις δύο χώρες.
«Όταν είσαι σε πόλεμο, πρέπει να κάνεις το μέγιστο που μπορείς για να ενώσεις τα κράτη γύρω σου, ακόμα και εκείνα που ιστορικά έχουν δύσκολες σχέσεις» είπε ξεκινώντας την απάντησή του.
«Το κάθε κράτος έχει τα δικά του ενδιαφέροντα και συμφέροντα. Ο ρωσικός τουρισμός έχει φέρει πολλά χρήματα στην Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια. Πιστεύουμε ότι βγάζουν χρήματα χύνοντας αίμα και αυτά τα χρήματα ξοδεύουν (σ.σ. οι τουρίστες). Το ίδιο ισχύει και για την Τουρκία. Αφενός η Τουρκία λειτουργεί ως μεσολαβητής και στηρίζει την Ουκρανία με σημαντικά βήματα και αφετέρου βλέπουμε να ετοιμάζει, παράλληλα, αρκετές τουριστικές διαδρομές. Ειδικά για τον ρωσικό τουρισμό».
Έπειτα από περίπου 50 λεπτά και ενώ η συζήτηση είχε ζεσταθεί παρενέβη ο εκπρόσωπός του, που ήταν παρών στην αίθουσα θυμίζοντάς μας ότι είχαμε βγει εκτός χρονοδιαγράμματος.
«Ποιο είναι το κόστος σε ανθρώπινες ζωές και υποδομές που είστε διατεθειμένος να σηκώσετε;» τον ρωτάω τη στιγμή που σηκωνόμαστε από τις καρέκλες μας δίχως να διακόψουμε τη μεταξύ μας συζήτηση. «Το ελάχιστο δυνατό τίμημα για να διατηρήσουμε την ελευθερία μας» απάντησε.
Ανταλλάξαμε χειραψίες βγάλαμε φωτογραφίες για να κρατήσουμε ζωντανή την ανάμνηση της στιγμής, πριν πάρουμε τον μακρύ δρόμο της επιστροφής στην Αθήνα.
