Kathimerini.gr
Γιάννης Παλαιολόγος
Τη στήριξη της Ευρώπης προς την Ουκρανία, αλλά και τα όριά της, ανέδειξε η επίσκεψη την περασμένη Πέμπτη στο Κίεβο και στα ματωμένα του περίχωρα των Εμανουέλ Μακρόν, Όλαφ Σολτς και Μάριο Ντράγκι. Ο Γάλλος πρόεδρος, ο Γερμανός καγκελάριος και ο Ιταλός πρωθυπουργός, όπως και ο Ρουμάνος πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις, o oποίος βρέθηκε κι αυτός την ίδια ημέρα στην ουκρανική πρωτεύουσα, τάχθηκαν υπέρ της χορήγησης καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη στην Ε.Ε. χώρας στην Ουκρανία, μία ημέρα πριν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποιήσει την εισήγησή της στην ίδια κατεύθυνση.
Η έλευση στο Κίεβο των ηγετών των τριών μεγαλύτερων χωρών της Ε.Ε. –και μεταξύ αυτών που θεωρούνται από τους πιο χλιαρούς υποστηρικτές της Ουκρανίας– ήταν μία σημαντική χειροπιαστή επίδειξη αλληλεγγύης. Ωστόσο, πίσω από τα χαμόγελα και τη θερμή ρητορική, οι πιέσεις στο εσωτερικό της Ευρώπης για έναν πρόωρο τερματισμό των εχθροπραξιών εντείνονται.
Ένθερμος ο Μακρόν
Σε δηλώσεις του στο Ιρπίν, ο Μακρόν είπε ότι η Ουκρανία «πρέπει να αντισταθεί και να κερδίσει». Γαλλική διπλωματική πηγή που ταξίδεψε μαζί του μιλούσε –για πρώτη φορά με τόση σαφήνεια– για μια στάση υπέρ της «ολοκληρωτικής νίκης» της Ουκρανίας, «με πλήρη αποκατάσταση της εδαφικής της ακεραιότητας», συμπεριλαμβανομένης ακόμη και της Κριμαίας.
Η επίσκεψη έλαβε χώρα σε μια κρίσιμη περίοδο, τόσο επί του πεδίου όσο και στη στάση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Καθώς ο ρωσικός στρατός κερδίζει έδαφος, αργά αλλά σταθερά, στο Ντονμπάς, οι εκκλήσεις των Ουκρανών για περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια γίνονται ολοένα και πιο επείγουσες.
Παράλληλα, ωστόσο, καθώς η οικονομική κρίση στη Δύση βαθαίνει, με την ανοδική τάση του πληθωρισμού να δείχνει σημάδια παράτασης έως και το 2023 και με το κόστος δανεισμού των υπερχρεωμένων χωρών της Ευρωζώνης να αυξάνεται επικίνδυνα, παρατηρούνται σαφείς ενδείξεις κόπωσης των Ευρωπαίων και απροθυμίας για επ’ αόριστον στήριξη στο Κίεβο. Ενδεικτική είναι η δημοσκόπηση που δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα το European Council on Foreign Relations με τη συμμετοχή 10 ευρωπαϊκών χωρών. Σε όλες πλην της Πολωνίας, το «στρατόπεδο της ειρήνης» (που υποστηρίζει μια διπλωματική λύση άμεσα ακόμη και εδαφικές παραχωρήσεις από το Κίεβο) υπερτερεί του «στρατοπέδου της δικαιοσύνης» (που δίνει προτεραιότητα στην ήττα της Ρωσίας). Μάλιστα, το ποσοστό επικράτησης των «πασιφιστών» ήταν υψηλότερο στις τέσσερις χώρες οι ηγέτες των οποίων επισκέφθηκαν την Πέμπτη το Κίεβο (Ιταλία 52%-16%, Γερμανία 49%-19%, Ρουμανία 42%-23%, Γαλλία 41%-20%).
Την Παρασκευή, εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε επισήμως ότι εισηγείται τη χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην Ουκρανία (και τη Μολδαβία), ολοκληρώνοντας σε λιγότερο από τρεις μήνες μια διαδικασία που υπό φυσιολογικές συνθήκες διαρκεί έως και ενάμιση χρόνο. Προηγήθηκε συζήτηση τη Δευτέρα στο Κολέγιο των Επιτρόπων, ορισμένοι εκ των οποίων, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», έθεσαν ζήτημα ενός ενδιάμεσου καθεστώτος ή προθαλάμου. Αντ’ αυτού, ύστερα από επαφές και με τα κράτη-μέλη, αποφασίστηκε να υπάρξει θετική σύσταση, αλλά με συγκεκριμένους και λεπτομερείς όρους ώστε να ανοίξει ο δρόμος για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις.
Ο Β. Ζελένσκι έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι η χορήγηση του καθεστώτος της υποψήφιας προς ένταξη χώρας θα αποτελέσει μία ένεση ηθικού ανυπολόγιστης αξίας και ότι ήδη από το 2013 και την επανάσταση του Μαϊντάν, οι Ουκρανοί διακινδυνεύουν και χάνουν τις ζωές τους μαχόμενοι για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας τους. Η σκυτάλη τώρα περνάει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στη Σύνοδο Κορυφής της ερχόμενης εβδομάδας. Η απόφαση είναι υψηλού πολιτικού συμβολισμού, αλλά δεν συνοδεύεται από νομικές και χρηματοδοτικές δεσμεύσεις για την Ε.Ε.
Δισταγμοί
Δεν ήταν μόνο οι δύο μεγάλοι (Γαλλία και ειδικά Γερμανία) που είχαν εμφανιστεί επιφυλακτικοί τις προηγούμενες εβδομάδες. Μιλώντας στους Financial Times την περασμένη εβδομάδα, ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας –και πιθανός μελλοντικός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου– Αντόνιο Κόστα είπε ότι η Ε.Ε. πρέπει να εστιάσει στα «επείγοντα προβλήματα» της Ουκρανίας αντί να εμπλακεί σε «νομικές συζητήσεις» περί πιθανής ένταξης.
Αρκετές άλλες χώρες (Ολλανδία, Βέλγιο, Σουηδία, Δανία) ανησυχούν για το μήνυμα που θα σταλεί αν δημιουργηθεί η εντύπωση ότι παρακάμπτονται οι αυστηρές νομικές διαδικασίες της διεύρυνσης για χάρη της Ουκρανίας. Στις λιγότερο ενθουσιώδεις –ενδεχομένως και λόγω εκτιμήσεων για τις μελλοντικές απώλειες κοινοτικών πόρων υπέρ της πολυπληθούς Ουκρανίας– συγκαταλέγονται και νότιες χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα. Η λύση της υποψηφιότητας με εκτεταμένη αιρεσιμότητα, σύμφωνα με ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή, «σε κάθε περίπτωση θα μπορούσε να παρέχει επαρκείς εξασφαλίσεις ότι δεν αλλοιώνεται η ακεραιότητα της διαδικασίας».
Ο άλλος παράγοντας επιπλοκής είναι τα Δυτικά Βαλκάνια, οι ηγέτες των έξι χωρών των οποίων θα συμμετάσχουν σε συνάντηση κορυφής με την Ε.Ε. στις 23 Ιουνίου, πριν από την έναρξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Βόρεια Μακεδονία έχει λάβει καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας από το 2005· αντίστοιχα, το Μαυροβούνιο το έλαβε το 2008 και η Αλβανία και η Σερβία το 2009. Καμία από αυτές τις χώρες δεν έχει ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε.
Η σπουδή για επιτάχυνση των διαδικασιών για την Ουκρανία έχει δημιουργήσει πιέσεις από ορισμένες χώρες (όπως η Γερμανία) για νέα ώθηση της διεύρυνσης στα Δυτικά Βαλκάνια. Η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία και το Μαυροβούνιο την περασμένη εβδομάδα εξέφρασαν τη στήριξή τους στην υποψηφιότητα της Ουκρανίας. Με τις διαβουλεύσεις σε επίπεδο πρέσβεων να συνεχίζονται, υπάρχει ελπίδα η Βουλγαρία έως τη σύνοδο να άρει τις ενστάσεις της σχετικά με τη Βόρεια Μακεδονία, επιτρέποντας να αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις για την ίδια και για την Αλβανία.
Περισσότερα όπλα
Στενά συνδεδεμένος με το ζήτημα της προσφυγής στη διπλωματία είναι ο βαθμός στρατιωτικής βοήθειας που παρέχεται από τη Δύση στην Ουκρανία. Την περασμένη εβδομάδα, η αναπληρώτρια υπουργός Αμυνας της Ουκρανίας, Χάνα Μαλιάρ, δήλωσε ότι η χώρα της έχει λάβει μόνο το 10% των όπλων που έχει ζητήσει. Πριν από την τρίτη συνάντηση της Ομάδας Επαφής για την Άμυνα της Ουκρανίας (την οποία συναποτελούν σχεδόν 50 χώρες) με θέμα την αποστολή οπλισμού την Τετάρτη, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Οστιν δήλωσε ότι η ρωσική εισβολή βρίσκεται σε «σημείο καμπής». Μετά τη συνάντηση, ο Οστιν ανακοίνωσε νέα βοήθεια ύψους 1 δισ. δολαρίων από τις ΗΠΑ και ευχαρίστησε ειδικά τη Γερμανία για τη συνεισφορά της σε οπλικά συστήματα. Ο αρχηγός του αμερικανικού ΓΕΕΘΑ, Μάικ Μίλι, πρόσθεσε ότι έως το τέλος του μήνα οι Ουκρανοί θα έχουν στη διάθεσή τους και τους πολλαπλούς εκτοξευτές ρουκετών HIMARS.
