Ανάλυση: Ο πρόεδρος των διχασμένων Ηνωμένων Πολιτειών

ΑΓΓΕΛΟΣ ΧΑΝΙΩΤΗΣ*
 
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, φαίνεται ότι ο Μπάιντεν συγκεντρώνει οριακά τον απαραίτητο αριθμό εκλεκτόρων. Η νίκη των Δημοκρατικών είναι πύρρειος. Ο Τραμπ αύξησε τις ψήφους του, διατήρησε τον έλεγχο της Γερουσίας, μείωσε σημαντικά την πλειοψηφία των Δημοκρατικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων και καθόρισε την ατζέντα της πολιτικής. Ο Μπάιντεν εκλέγεται ως Αντι-Τραμπ και όχι για την υλοποίηση συγκεκριμένου προγράμματος στην οικονομία, που ήταν ο καθοριστικός παράγοντας για την ψήφο.

Αντιθέτως, ο Τραμπ κατόρθωσε να συσπειρώσει τη βάση του σε μια ακραία συντηρητική πλατφόρμα με έμφαση στον νόμο και στην τάξη, στην προστασία της αγέννητης ζωής και στην άρνηση της κλιματικής αλλαγής. Επένδυσε με επιτυχία στην αμφισβήτηση της επιστήμης και στηρίχθηκε στην εύκολη κατανάλωση του ψέματος, άλλοτε σκορπίζοντας αβάσιμους φόβους και άλλοτε διεγείροντας φρούδες ελπίδες. Χειρίστηκε τόσο επιτυχημένα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη διασπορά ψευδών και ανακριβών στοιχείων και τη συνωμοσιολογία, ώστε τα likes στο Τwitter να προϊδεάζουν για το αποτέλεσμα της εκλογικής διαδικασίας. Οι επιπτώσεις της τετραετίας του είναι εμφανείς και θα έχουν διάρκεια.

Και το σημαντικότερο: ο Τραμπ πέτυχε απολύτως να διχάσει την Αμερική, γνωρίζοντας ότι η διχαστική και επιθετική γλώσσα είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημά του. Ο επόμενος πρόεδρος θα είναι ο πρόεδρος των Διχασμένων Πολιτειών της Αμερικής. Θα είναι πιο εύκολο να κτισθεί το διαβόητο τείχος στα νότια σύνορα από το να γκρεμιστούν τα τείχη που γιγαντώθηκαν μέσα στην αμερικανική κοινωνία κι έγιναν εμφανέστερα κατά την πανδημία, με τις οικονομικές, κοινωνικές, αλλά και ψυχολογικές επιπτώσεις της.

Ο διχασμός των ΗΠΑ γίνεται σε μια περίοδο ιστορικών ανακατατάξεων στη διεθνή σκηνή. Αν και αποσοβήθηκε ο κίνδυνος μια δεύτερη τετραετία Τραμπ να σφραγίσει μια αποφασιστική στροφή στη θέση των ΗΠΑ στον κόσμο –με απομάκρυνση από τους παραδοσιακούς Ευρωπαίους συμμάχους, υπονόμευση των διεθνών οργανισμών και προτίμηση σε διμερείς συμφωνίες που βραχυπρόθεσμα φέρνουν κέρδη στις ΗΠΑ–, οι υπέρμαχοι της αμερικανικής εσωστρέφειας κερδίζουν διαρκώς έδαφος.
Σε μια τέτοια κρίσιμη καμπή, η Ευρωπαϊκή Ενωση οφείλει να εγκαταλείψει τον ρόλο του θεατή και του ουραγού και να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο, ακόμη και αν η μετεξέλιξή της σε Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μοιάζει ουτοπία, σήμερα περισσότερο από ποτέ. Αν αυτόν τον ρόλο δεν της τον επιβάλλει η ιστορική της παράδοση, της τον επιβάλλουν η οικονομική της δύναμη και τεχνογνωσία, η δημοκρατική της παράδοση και οι αξίες της. Ceterum censeo Europam iugandam esse.

* Ο κ. Αγγελος Χανιώτης είναι καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών, Πρίνστον.