Kathimerini.gr
Τη στιγμή που ήταν σε εξέλιξη η τελετή της κηδείας του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη, παρουσία πλήθους κόσμου που ορκιζόταν εκδίκηση και με τον ανώτατο ηγέτη της χώρας Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ να ηγείται των προσευχών, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωνε τον θάνατο και του φερόμενου «αρχιτέκτονα» των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου κατά του Ισραήλ σε επίθεση του Ιουλίου, ενώ υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν έστελνε το δικό του μήνυμα.
Κάλεσε «όλα τα μέρη» στη Μέση Ανατολή να σταματήσουν τις «κλιμακούμενες ενέργειες» και να επιτύχουν κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, μετά τον θάνατο του Χανίγια σε χτύπημα στην Τεχεράνη, για το οποίο το Ιράν κατηγόρησε το Ισραήλ.
Μιλώντας στην πρωτεύουσα της Μογγολίας, ο Μπλίνκεν προειδοποίησε ότι η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε πορεία «προς περισσότερες συγκρούσεις, περισσότερη βία, περισσότερα δεινά, περισσότερη ανασφάλεια και είναι ζωτικής σημασίας να σπάσουμε αυτό τον κύκλο».
«Αυτό ξεκινά με την κατάπαυση του πυρός, πάνω στην οποία εργαζόμαστε», ανέφερε ο Μπλίνκεν μιλώντας στους δημοσιογράφους.
«Και για να φτάσουμε εκεί, απαιτείται επίσης πρώτα όλα τα μέρη να μιλήσουν, να σταματήσουν να προβαίνουν σε κλιμακούμενες ενέργειες. Απαιτείται να βρουν κοινά σημεία για να καταλήξουν σε συμφωνία», πρόσθεσε ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας.
Επείγουσες συζητήσεις
Ηδη, δυτικοί διπλωμάτες διεξάγουν επείγουσες συζητήσεις εν μέσω προσπαθειών να αποτρέψουν την πλήρη έκρηξη του πολέμου στη Μέση Ανατολή, ανέφεραν οι Financial Times σε ανάλυσή τους.
Ο Χαμενεΐ φέρεται να έχει διατάξει άμεσο χτύπημα στο Ισραήλ για τη δολοφονία του επικεφαλής της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια, ενώ η υποστηριζόμενη από την Τεχεράνη Χεζμπολάχ του Λιβάνου έχει υποσχεθεί να πάρει εκδίκηση για τη δολοφονία του στρατιωτικού διοικητή της Φουάντ Σουκρ.
«Ολοι ασκούν πίεση στην Τεχεράνη να μην απαντήσει και να περιορίσει την κλιμάκωση», ανέφερε δυτικός διπλωμάτης στη βρετανική εφημερίδα.
Το δημοσίευμα αναφέρει ότι ο Ενρίκε Μόρα, από τους πιο υψηλόβαθμους διπλωμάτες της Ε.Ε., είχε χθες συνομιλίες στην Τεχεράνη. Ο Μόρα έχει μεγάλη εμπειρία στις διαπραγματεύσεις με την Τεχεράνη, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα.
Την ίδια στιγμή, ο κορυφαίος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή, ο Μπρετ ΜακΓκουρκ, βρισκόταν στη Σαουδική Αραβία σε προσχεδιασμένο ταξίδι για συνομιλίες.
Ωστόσο, η δολοφονία Χανίγια την επομένη της ορκωμοσίας του νέου προέδρου του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, ο οποίος εξελέγη με την υπόσχεση να ξεκινήσει διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες και να χαράξει τον δρόμο προς τον περιορισμό των οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της Τεχεράνης, άλλαξε τα δεδομένα.
Πιθανόν «θα καταστήσει πιο δύσκολο το ενδεχόμενο επανάληψης των συνομιλιών», όπως εκτιμά στο Politico ο Βαλί Νασρ, καθηγητής Διεθνών Υποθέσεων και Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.
«Οι περισσότεροι νέοι Ιρανοί πρόεδροι έχουν μήνες για να προσαρμοστούν στους ρυθμούς των προσπαθειών για σταδιακή πυρηνική κλιμάκωση, επιθέσεις κατά αντιπάλων και μυστικές συνομιλίες με τη Δύση για την ανακούφιση από τις κυρώσεις. Ο πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν είχε στη διάθεσή του μόλις δέκα ώρες», υπογραμμίζουν επίσης οι αρθρογράφοι των ΝΥΤ, Ντέιβιντ Σάνγκερ και Φαρνάζ Φασιχί σε ανάλυσή τους.
Η κατάπαυση πυρός στη Γάζα
Η κατάσταση φαίνεται προσώρας ευνοϊκή για το Ισραήλ, μετά την ανακοίνωση και του θανάτου του φερόμενου «εγκεφάλου» της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου, διοικητή της Χαμάς, Μοχάμεντ Ντέιφ.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου είναι πιο κοντά στον στόχο της να «εξαλείψει», όπως έχει υποσχεθεί, τη Χαμάς, τουλάχιστον την ηγεσία της, ενώ οι Παλαιστίνιοι έχασαν τον βασικό εκπρόσωπό τους στις διαπραγματεύσεις, Ισμαήλ Χανίγια.
Ωστόσο, «το μοναδικό αξιόπιστο πρώτο βήμα για την αποκλιμάκωση στη Μέση Ανατολή είναι η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα», όπως επισημαίνει ο αναλυτής του BBC, Τζέρεμι Μπάουεν με δεδομένο ότι οι θάνατοι ηγετών τους, ιστορικά δεν απέτρεψαν τους Παλαιστινίους από το να συνεχίσουν να μάχονται για τις διεκδικήσεις τους.
Τις τελευταίες εβδομάδες οι Αμερικανοί ανέφεραν ότι πλησίαζε η εκεχειρία, παρόλο που κάτι τέτοιο γινόταν δύσκολα ορατό, όσο οι όροι των δύο πλευρών για αποδεκτή κατάπαυση του πυρός εξακολουθούσαν να απέχουν.
Για τη Χαμάς, η κατάπαυση σήμαινε την αποχώρηση του Ισραήλ και το τέλος των εχθροπραξιών. Για το Ισραήλ, σήμαινε παύση που θα επέτρεπε την απελευθέρωση ορισμένων ή όλων των επιζώντων ομήρων και συνέχιση του πολέμου.
Τώρα μία κατάπαυση του πυρός στη Γάζα μοιάζει πιο μακρινή από ποτέ, αν και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν επανέλαβε ότι παραμένει η διπλωματική προτεραιότητα της Αμερικής.
Ο Ισμαήλ Χανίγια ήταν ηγετική φυσιογνωμία της πλευράς της Χαμάς στις συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός. Επικοινωνούσε με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ μέσω του επικεφαλής των αιγυπτιακών μυστικών υπηρεσιών και του πρωθυπουργού του Κατάρ, του σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Τζασίμ αλ Θάνι.
Ο τελευταίος ανήρτησε την απάντησή του στη δολοφονία του Χανίγια στο Χ, γράφοντας: «Οι πολιτικές δολοφονίες και οι συνεχιζόμενες στοχοποιήσεις αμάχων στη Γάζα, ενώ οι συνομιλίες συνεχίζονται, μας οδηγεί στο ερώτημα πώς μπορεί να πετύχει η διαμεσολάβηση όταν το ένα μέρος δολοφονεί τον διαπραγματευτή της άλλης πλευράς».
«Η δολοφονία ταιριάζει περισσότερο με την αντίληψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου για ‘ολοκληρωτική νίκη’ επί της Χαμάς παρά με την αμερικανική ιδέα ότι η κατάπαυση του πυρός είναι ζωτικής σημασίας για να αποφευχθεί μια ακόμη βαθύτερη περιφερειακή καταστροφή», σύμφωνα με τον Μπάουεν.
«Θα ενισχύσει επίσης την πεποίθηση των επικριτών του Νετανιάχου εντός και εκτός Ισραήλ ότι θέλει να παρατείνει τον πόλεμο, για να αποφύγει τη στιγμή που θα βρεθεί αντιμέτωπος με τον απολογισμό των λαθών που έκανε και που επέτρεψαν στη Χαμάς να επιτεθεί με τόσο καταστροφικές συνέπειες στις 7 Οκτωβρίου», προσθέτει ο αναλυτής του BBC.
Σε αναζήτηση «πηγής ηρεμίας»
«Από την αρχή της κρίσης, οι ΗΠΑ δεν έχουν χαράξει κόκκινες γραμμές, και στις περιπτώσεις που προσπάθησαν να θέσουν κάποιο είδος στόχων, αυτοί μετατοπίζονταν συνεχώς. Οσο οι ΗΠΑ επιτρέπουν στο Ισραήλ να ξεφεύγει με ό,τι μπορεί, το Ισραήλ θα συνεχίσει να το κάνει», αναφέρει στο Politico ο Νασρ.
«Οι σύμμαχοι στην περιοχή βασίζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες για να διατηρήσουν τον έλεγχο και να αποτελέσουν δύναμη σταθερότητας. Ετσι, η εντύπωση ότι το Ισραήλ μπορεί ουσιαστικά να παρακάμψει τις Ηνωμένες Πολιτείες για να κλιμακώσει την κατάσταση στην περιοχή δεν αποτελεί πηγή ηρεμίας», προσθέτει ο ίδιος. Κάτι που υπογραμμίζει το ότι η περιοχή βρίσκεται πλέον σε αχαρτογράφητα νερά, όπως υπογραμμίζουν πολλοί διεθνείς αναλυτές.
Το ότι η Δύση επιμένει στην άποψη πως μια ολοκληρωτική σύγκρουση δεν είναι αναπόφευκτη, πάντως, πιθανόν σηματοδοτεί τη δύναμη των διπλωματικών επαφών, καταλήγει ο καθηγητής Νασρ. Παρόλο που τόσο το Ιράν όσο και η Χεζμπολάχ, αλλά και η «ακέφαλη» πλέον Χαμάς υπόσχονται εκδίκηση.
