Kathimerini.gr
Τάσος Ντάφλος
Σε μια ηχηρή αλλά ταυτόχρονα… ασαφή δήλωση προέβη χθες Δευτέρα ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, στο πλαίσιο της Διεθνούς Διάσκεψης για την Ουκρανία στο Παρίσι. Ειδικότερα, τόνισε ότι «δεν μπορεί να αποκλειστεί» η αποστολή δυτικών στρατευμάτων στα πεδία των μαχών, αναγνωρίζοντας όμως παράλληλα ότι σε αυτό το στάδιο «δεν υπάρχει συναίνεση» για μια τέτοια απόφαση.
Τόσο η Ευρώπη όσο και οι ΗΠΑ έχουν στηρίξει σημαντικά την Ουκρανία στην προσπάθειά της να αμυνθεί απέναντι στη ρωσική εισβολή τα δύο τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα, όμως, έχουν αποφύγει να προβούν σε κινήσεις, οι οποίες θα έδιναν το μήνυμα μιας πιο άμεσης εμπλοκής τους στον πόλεμο και ενδεχομένως να πυροδοτούσαν μια απευθείας σύγκρουση της Δύσης με τη Ρωσία.
Αυτός είναι και ο λόγος που η χθεσινή δήλωση του κ. Μακρόν εγείρει ερωτήματα ως προς τη στρατηγική που θα μπορούσε να ακολουθήσει η Ευρώπη στο άμεσο μέλλον σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, τη στιγμή μάλιστα που στις ΗΠΑ, το νέο πακέτο στήριξης προς το Κίεβο παραμένει «μπλοκαρισμένο» στην ελεγχόμενη από τους Ρεπουμπλικανούς Βουλή των Αντιπροσώπων.
Ενα μήνυμα με πολλούς αποδέκτες
Για τον καθηγητή Εξωτερικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, Γκράχαμ Τίμινς, ο Εμανουέλ Μακρόν έστειλε χθες από το Παρίσι ένα σημαντικό πολιτικό μήνυμα.
Οπως αναφέρει ο ίδιος στην «Κ», είναι σημαντικό να εξετάσει κανείς σε ποιους απευθύνεται η δήλωση του Γάλλου προέδρου ότι «όλα βρίσκονται στο τραπέζι» σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή βοήθεια προς το Κίεβο.
«Πρώτον, είναι ένα μήνυμα προς τους Ουκρανούς, ότι η Δύση θα συνεχίσει να τους στηρίζει για όσο χρειαστεί. Δεύτερον, είναι ένα μήνυμα προς τη Ρωσία, ότι η επιθετικότητά της δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Τρίτον, είναι μήνυμα και προς τις ΗΠΑ, σε ό,τι αφορά τη συνεργασία της με την Ευρώπη στο ζήτημα της Ουκρανίας. Και, τέλος, αποτελεί μια υπενθύμιση προς τον ευρωπαϊκό λαό ως προς τον λόγο που η σύγκρουση αυτή έχει σημασία για τη Δύση», εξηγεί ο καθηγητής.
Υπενθυμίζεται ότι είχε προηγηθεί δήλωση του Σλοβάκου πρωθυπουργού, Ρόμπερτ Φίτσο, ότι κάποιες δυτικές χώρες εξετάζουν την πιθανότητα να στείλουν στρατιώτες στην Ουκρανία. Ο Μακρόν όμως, από την πλευρά του, αρνήθηκε να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες, τονίζοντας ότι προτιμά να διατηρήσει μια «στρατηγική ασάφεια».
Το Κίεβο χαιρετίζει, η Μόσχα απειλεί
Σχολιάζοντας τις χθεσινές δηλώσεις του Γάλλου προέδρου, ανώτατος Ουκρανός αξιωματούχος χαιρέτισε τις συνομιλίες σχετικά με την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία.
«Αυτό δείχνει [ότι υπάρχει] απόλυτη επίγνωση των κινδύνων για την Ευρώπη από μια μιλιταριστική και επιθετική Ρωσία», τόνισε ο Μικάιλο Ποντόλιακ, σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου.
«Η συζήτηση για την πιθανότητα άμεσης στήριξης της Ουκρανίας από δυνάμεις [της Δύσης] θα πρέπει να γίνει αντιληπτή ως μια επιθυμία να δοθούν τα σωστά μηνύματα και να επισημανθούν με πιο σαφή τρόπο οι κίνδυνοι», πρόσθεσε ο ίδιος.
Η απάντηση του Κρεμλίνου ωστόσο εμπεριείχε, όπως ήταν αναμενόμενο, προειδοποιήσεις για μια άμεση σύγκρουση μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας εάν ευρωπαϊκές χώρες της Συμμαχίας στείλουν στρατεύματα σε ουκρανικό έδαφος.
«Και μόνο το γεγονός ότι συζητείται η πιθανότητα αποστολής ορισμένων δυνάμεων στην Ουκρανία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό νέο στοιχείο», τόνισε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ. «Σε μια τέτοια περίπτωση, είπε «δεν θα χρειαζόταν να μιλάμε για πιθανή, άλλα για αναπόφευκτη» άμεση σύγκρουση.
Τι θα πρέπει να εξετάσει η Δύση;
Εάν όμως τελικά ληφθεί η απόφαση αποστολής δυτικών στρατευμάτων σε ουκρανικό έδαφος, τότε –σύμφωνα με τον καθηγητή Γκράμαχ Τίμινς– θα πρέπει να τεθούν στο μικροσκόπιο ζητήματα όπως μεταξύ άλλων ο αριθμός των στρατιωτών και οι χώρες από τις οποίες θα προέρχονται.
«Τι χαρακτήρα θα είχε μια τέτοια αποστολή; Θα ήταν της Ε.Ε. ή του ΝΑΤΟ; Και αν ήταν, πόσα κράτη-μέλη θα ήταν πρόθυμα να λάβουν μέρος σε αυτήν, δεδομένων των διαφωνιών που υπάρχουν εντός της ευρωπαϊκής κοινότητας σε ό,τι αφορά την Ουκρανία;», διερωτάται ο ειδικός.
Σύμφωνα με τον ίδιο, άλλοι παράγοντες που θα πρέπει να εξεταστούν είναι εάν ο ρόλος αυτής της αποστολής θα ήταν καθαρά συμβουλευτικός ή αν θα συνεπαγόταν την πιο έμπρακτη στήριξη των Ουκρανών στο πεδίο. Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντικό, σύμφωνα με τον Τίμινς, είναι να αποσαφηνιστεί εάν μια τέτοια αποστολή θα είχε στόχο την ενίσχυση της ουκρανικής άμυνας ή εάν θα στόχευε στην αντεπίθεση απέναντι στις ρωσικές δυνάμεις.
«Πρόκειται για πολύ σημαντικά στρατηγικά ερωτήματα που θα πρέπει να ξεκαθαριστούν προτού πατήσει το πόδι του σε ουκρανικό έδαφος έστω και ένας δυτικός στρατιώτης», επισημαίνει ο καθηγητής, εκτιμώντας ωστόσο πως κάτι τέτοιο δεν αναμένεται να συμβεί στο κοντινό μέλλον.
Οι προτεραιότητες της Ε.Ε. και οι διαφωνίες
Οι δηλώσεις του Εμανουέλ Μακρόν έρχονται πάντως σε μια περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για τις ουκρανικές δυνάμεις, οι οποίες βρίσκονται αντιμέτωπες με σοβαρές ελλείψεις πυρομαχικών, τη στιγμή που οι Ρώσοι κάνουν συνεχώς λόγο για νέες εδαφικές νίκες στα ανατολικά.
Στο πλαίσιο αυτό, όπως αναφέρει ο Τίμινς φαίνεται πως οι προτεραιότητες της Ευρώπης διαμορφώνονται σε τρία επίπεδα:
– Σε πρώτο επίπεδο βρίσκεται ο στόχος της ενίσχυσης της αμυντικής ικανότητας των Ουκρανών.
Σημειώνεται μάλιστα ότι η Ολλανδία δήλωσε χθες Δευτέρα ότι θα συνεισφέρει 100 εκατ. ευρώ σε πρωτοβουλία της Τσεχίας για την αγορά πυρομαχικών.
– Σε δεύτερο επίπεδο υπάρχει το ζήτημα της προμήθειας επιθετικών όπλων στο Κίεβο, με τον Μακρόν να αναφέρει χθες από το Παρίσι ότι θα δημιουργηθεί μια νέα συμμαχία με στόχο να «κινητοποιηθούν» χώρες που μπορούν να μεταφέρουν στην Ουκρανία πυραύλους μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς.
Στο μεταξύ, ωστόσο, η κυβέρνηση Σολτς εμφανίζεται εξαιρετικά διστακτική να προβεί σε οποιαδήποτε απόφαση που θα έδινε το μήνυμα μιας άμεσης εμπλοκής της στη σύγκρουση. Το Βερολίνο αρνήθηκε μάλιστα να παραδώσει στην Ουκρανία τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς Taurus, εκφράζοντας φόβους ότι μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να οδηγήσει στην επέκταση του πολέμου εντός της ρωσικής επικράτειας.
– Σε τρίτο επίπεδο, όπως αναφέρει ο Τίμινς, έρχεται πλέον να προστεθεί και το ζήτημα της αποστολής δυτικών στρατευμάτων σε ουκρανικό έδαφος.
Δεδομένων, όμως των διαφορετικών προσεγγίσεων μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας ως προς τη φύση της βοήθειας που θα πρέπει να παραδοθεί στο Κίεβο, ο καθηγητής αναφέρει στην «Κ» ότι δεν φαίνεται να υπάρχουν ιδιαίτερες προοπτικές για επίτευξη συναίνεσης στο κοντινό μέλλον.
Πέρα από τη Γερμανία, αρνητικές στην αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία έχουν εμφανιστεί και χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πολωνία, η Τσεχία και η Ουγγαρία. Επιπλέον, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε με τη σειρά του ότι δεν εξετάζεται κανένα τέτοιο σχέδιο από τη Συμμαχία.
Ο Γκράχαμ Τίμινς επισημαίνει παρ’ όλα αυτά ότι η δήλωση του Μακρόν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά το μέλλον της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την Ουκρανία και ίσως ανοίξει έναν νέο κύκλο συζητήσεων εντός του 2024.
