Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Μπορούν να πολεμήσουν Ευρωπαίοι στρατιώτες στην Ουκρανία; Όχι ως μισθοφόροι στην υπηρεσία ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών (Private Military Companies/Private Military Contractors/PMCs), αλλά με τις τακτικές εθνικές ένοπλες δυνάμεις των χωρών από τις οποίες εκείνοι προέρχονται;
Το ερώτημα ανέκυψε στον απόηχο όσων δήλωσαν τις περασμένες ώρες ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και, πριν από αυτόν, ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο.
«Ορισμένες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. εξετάζουν το ενδεχόμενο αποστολής στρατευμάτων στην Ουκρανία σε διμερή βάση», ανέφερε χθες, με σαφώς επικριτική/καταγγελτική διάθεση, ο -φερόμενος ως ρωσόφιλος- Φίτσο. Συνεχίζοντας, ο Σλοβάκος πρωθυπουργός υποστήριξε μάλιστα ότι ακριβώς αυτό το θέμα, της ενδεχόμενης αποστολής δηλαδή ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία, επρόκειτο να συζητηθεί στο πλαίσιο της Διάσκεψης για τη Στήριξη της Ουκρανίας (Conférence de soutien à l’Ukraine) που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι τη Δευτέρα, 26 Φεβρουαρίου, με τη συμμετοχή πλήθους Ευρωπαίων ηγετών.
Μιλώντας χθες από το βήμα της εν λόγω Διάσκεψης, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έριξε λάδι στη φωτιά καθώς δεν απέκλεισε, όταν ερωτήθηκε σχετικά, το ενδεχόμενο όντως να σταλούν Ευρωπαίοι στρατιώτες μελλοντικά στην Ουκρανία, εάν υπάρξει σχετική ανάγκη. «Τίποτα δεν πρέπει να αποκλειστεί. Θα κάνουμε ό,τι πρέπει προκειμένου να μην κερδίσει η Ρωσία», είπε χαρακτηριστικά ο Μακρόν.
Ο Γάλλος ηγέτης υπογράμμισε, βέβαια, ότι προς το παρόν δεν υπάρχει η απαιτούμενη συναίνεση μεταξύ των Ευρωπαίων προκειμένου να προχωρήσει ένα τέτοιο σχέδιο, πλην όμως η είδηση είχε ήδη σκάσει σαν «βόμβα».
«Ο Εμανουέλ Μακρόν άνοιξε την πόρτα για την αποστολή ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία», σημείωναν στη χθεσινή ανταπόκρισή τους από το Παρίσι οι συντάκτες του πρακτορείου Reuters.
Το Κίεβο επιχαίρει, η Μόσχα προειδοποιεί
Παίρνοντας την «πάσα», το Κίεβο έσπευσε, δια του προεδρικού συμβούλου Μ. Ποντόλιακ, να χαιρετίσει ως «θετική» τη δήλωση του Γάλλου προέδρου.
Το Κρεμλίνο ωστόσο στον αντίποδα, προειδοποίησε, δια του Ντμίτρι Πεσκόφ, ότι ενδεχόμενη αποστολή Ευρωπαίων στρατιωτών στην Ουκρανία θα καθιστούσε «αναπόφευκτο» έναν πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ. «Σε μια τέτοια περίπτωση, θα έπρεπε να μιλήσουμε όχι για την πιθανότητα αλλά για το αναπόφευκτο μιας άμεσης σύγκρουσης», δήλωσε ο Πεσκόφ.
Τις ώρες που ακολούθησαν ωστόσο, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες «έτρεξαν», η μία μετά την άλλη, να πάρουν αποστάσεις από τον Μακρόν.
Διαχωρίζουν τη θέση τους
ΗΠΑ, Γερμανία, Ισπανία, Πολωνία, Ιταλία, Τσεχία, Ελλάδα και Ουγγαρία διευκρίνισαν σήμερα ότι δεν προτίθενται να αποστείλουν στρατιώτες στην Ουκρανία. Μάλιστα οι εν λόγω διευκρινήσεις θα γίνονταν, στις περισσότερες περιπτώσεις, δια στόματος των ιδίων των ηγετών (Σολτς, Μητσοτάκης κ.ά.) ή των εκπροσώπων τους.
Παρά τις διαψεύσεις και τις διευκρινήσεις ωστόσο, το ερώτημα έχει πια τεθεί και μάλιστα με αφορμή τη δήλωση ενός ηγέτη όπως είναι ο Μακρόν, ο οποίος μόλις πριν από λίγα χρόνια είχε αποκηρύξει το ΝΑΤΟ ως «εγκεφαλικά νεκρό»: Μπορούν οι Ευρωπαίοι να στείλουν όχι μόνον όπλα αλλά και στρατεύματα στην Ουκρανία;
Αρθρα περί συλλογικής αμυνας
Η Ουκρανία δεν υπάγεται σε Αρθρα «συλλογικής αυτοάμυνας» και «αμυντικής συνδρομής» όπως είναι για παράδειγμα το περίφημο 5 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου και το 42 (7) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς δεν ανήκει, προς το παρόν, ούτε στο ΝΑΤΟ, ούτε στην Ε.Ε.
Σε διμερές επίπεδο ωστόσο, οι Ευρωπαίοι και οι ΗΠΑ μπορούν θεωρητικώς να κάνουν ό,τι θέλουν, στέλνοντας ακόμη και στρατιώτες στην Ουκρανία, με βάση το Αρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών το οποίο «δεν εμποδίζει το φυσικό δικαίωμα της ατομικής ή συλλογικής νόμιμης άμυνας σε περίπτωση που ένα μέλος των Ηνωμένων Εθνών δεχθεί ένοπλη επίθεση».
Οι διμερείς συμφωνίες
Σημειώνεται ότι ακριβώς επειδή η Ουκρανία δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ όσο συνεχίζεται αυτός ο πόλεμος (ο Ιταλός ΥΠΕΞ Αντόνιο Ταγιάνι το απέκλεισε κατηγορηματικά), η στήριξή της από τους Δυτικούς μεταφέρεται πια σε διμερές επίπεδο, με τις «ευλογίες» παράλληλα και της G7 που έχει δώσει το πράσινο φως για τέτοιες διμερείς συμφωνίες. Ενδεικτικά, το Κίεβο υπέγραψε τις τελευταίες εβδομάδες διμερείς συμφωνίες ασφαλείας με την Ιταλία, τον Καναδά, τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Δανία και την Ολλανδία. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι καμία από αυτές τις συμφωνίες δεν αναφέρεται ρητά στην αποστολή δυτικών στρατευμάτων εντός των ουκρανικών συνόρων.
Θα πρέπει να σημειωθεί ωστόσο και κάτι άλλο, το οποίο σημείωνε σε άρθρο του στην Washington Post ο Μαξ Μπουτ στις 28 Ιανουαρίου: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν βομβάρδισαν την Κίνα ούτε τη Σοβιετική Ενωση, παρόλο που εκείνες παρείχαν πυρομαχικά – αλλά και πιλότους – που σκότωναν μέλη των αμερικανικών δυνάμεων στους πολέμους της Κορέας και του Βιετνάμ. Και η Σοβιετική Ενωση, από την πλευρά της, δεν βομβάρδισε τις Ηνωμένες Πολιτείες όταν εκείνες έδιναν πυρομαχικά σε Αφγανούς μαχητές που σκότωναν άνδρες του Κόκκινου Στρατού τη δεκαετία του 1980. Ενώ και σήμερα, η Ρωσία δεν βομβαρδίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες ούτε τις ευρωπαϊκές χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, παρόλο που εκείνες παρέχουν πυρομαχικά στην Ουκρανία που χρησιμοποιούνται για να σκοτώσουν Ρώσους εισβολείς».
Τι μπορούσε, ωστόσο, να γίνει εάν οι Δυτικοί αποφάσιζαν να στείλουν στρατιώτες στην Ουκρανία με την αποστολή να πάρουν άμεσα μέρος σε μάχες με τους Ρώσους; Σε μια τέτοια περίπτωση, όσα θεωρούσαμε μέχρι πρότινος δεδομένα το πιο πιθανό είναι ότι θα έπαυαν να ισχύουν…
Διευκρινήσεις από τον Γάλλο ΥΠΕΞ
Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Στεφάν Σεζουρνέ υποστήριξε πάντως σήμερα, στην προσπάθειά του να «μπαλώσει» τη χθεσινή δήλωση Μακρόν, ότι Γάλλοι στρατιώτες θα μπορούσαν να αναλάβουν μεν δράση στην Ουκρανία, χωρίς όμως να πάρουν μέρος σε μάχες. Ο Γάλλος ΥΠΕΞ υποστήριξε, πιο συγκεκριμένα, ότι μέλη των ενόπλων δυνάμεων της χώρας του θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σε επιχειρήσεις εκκαθάρισης ναρκοπεδίων, κυβερνοάμυνας και παραγωγής οπλικών συστημάτων εντός των ουκρανικών συνόρων.
Ο Ουκρανός προεδρικός σύμβουλος Μιχαήλο Ποντόλιακ ωστόσο, όταν χαιρέτιζε τη δήλωση του Μακρόν λίγες ώρες νωρίτερα, μάλλον είχε στο μυαλό του ξένες δυνάμεις που θα έρχονταν στην Ουκρανία για να πολεμήσουν… κι όχι για να καθαρίζουν νάρκες…
