Γιώργος Σκαφιδάς
Θα επιχειρήσει ο στρατός του Λιβάνου να υπερασπιστεί τον Λίβανο; Το ερώτημα φαντάζει, εκ πρώτης όψεως, παράδοξο. «Εάν δεν υπερασπίζεται τη χώρα του ως εθνικός στρατός, τότε γιατί υπάρχει;», θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς, λέγοντας το φαινομενικώς ή θεωρητικώς αυτονόητο.
Ό,τι θεωρείται αυτονόητο όμως αλλού, δεν είναι παράλληλα αυτονόητο και στον Λίβανο, που αποτελεί από πολλές απόψεις ειδική περίπτωση (με τις 18 θεσμικά κατοχυρωμένες και εκπροσωπούμενες θρησκευτικές ομάδες, τον μαρωνίτη πρόεδρο, τον σουνίτη πρωθυπουργό και τον σιίτη πρόεδρο του κοινοβουλίου).
«Ο στρατός του Λιβάνου δέχθηκε ισραηλινά πυρά και για πρώτη φορά ανταπέδωσε», έγραφαν τα ειδησεογραφικά πρακτορεία την περασμένη εβδομάδα, αντιμετωπίζοντας αυτήν την «ανταπόδοση πυρών» εκ μέρους των Λιβανέζων ως «είδηση» και μάλιστα αξιοσημείωτη.
Αλλεπάλληλες εκρήξεις στην πρωτεύουσα Βηρυτό, αεροπορικά πλήγματα προερχόμενα από το εξωτερικό σε διάφορες περιοχές της χώρας, βομβαρδισμοί, σαμποτάζ, νεκροί και τραυματίες μεταξύ των αμάχων, εκατοντάδες χιλιάδες εσωτερικά εκτοπισμένοι και ξένες (ισραηλινές εν προκειμένω) μπότες εντός των συνόρων… Οι εικόνες συνθέτουν πια ένα καθ’ όλα πολεμικό σκηνικό βορείως της Λωρίδας της Γάζας. «Θα γίνει ο Λίβανος μια νέα Γάζα;»: Αυτό είναι το ερώτημα που κυριαρχεί πια στις αναλύσεις. Κι όμως, ο εθνικός στρατός του Λιβάνου προσπαθεί να παραμείνει -αμέτοχος- στο περιθώριο των (πολεμικών) εξελίξεων. Γιατί;
Οι απαντήσεις σε αυτό το «γιατί» έρχονται να αναδείξουν κάποιες από τις ιδιαιτερότητες του Λιβάνου.
Επειδή εάν έμπαινε στον πόλεμο, θα ήταν σαν να στηρίζει τη Χεζμπολάχ η οποία έχει όμως αποκηρυχθεί ως τρομοκρατική οργάνωση από μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας…
Επειδή έτσι θα έριχνε λάδι στη φωτιά της έντασης, οξύνοντας ακόμη περισσότερο τη σύγκρουση με το Ισραήλ…
Επειδή δεν θα είχε καμία πιθανότητα να κερδίσει…
Επειδή έτσι θα ρίσκαρε να απωλέσει τη δυτική στήριξη («οι ΗΠΑ έχουν ξοδέψει πάνω από 3 δισεκατομμύρια δολάρια για τις Λιβανέζικες Ενοπλες Δυνάμεις μετά το 2006», σύμφωνα με το περιοδικό Foreign Policy)…
Οι Λιβανέζικες Ενοπλες Δυνάμεις (Lebanese Armed Forces–LAF) από τη μία πλευρά, και ο στρατός της σιιτικής Χεζμπολάχ από την άλλη, συνυπάρχουν μεν εντός των συνόρων της ιδίας χώρας αλλά επισήμως δεν συνδέονται… αν και έχουν υπάρξει καταγγελίες από την πλευρά του Ισραήλ (βλ. παλαιότερο δημοσίευμα της Jerusalem Post) περί συγκεκαλλυμένης συνεργασίας μεταξύ των δύο.
Εάν οι LAF είναι το κράτος (ένα κράτος θρησκευτικά πολυσυλλεκτικό και σε έναν βαθμό περίπλοκο/δυσλειτουργικό), από την άλλη πλευρά η Χεζμπολάχ είναι ένας παράλληλος σιιτικός στρατιωτικός σχηματισμός με πολιτικές/κομματικές απολήξεις που λειτουργεί ως κράτος εν κράτει («…as a state within a state», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, σε ανάλυσή του, το δίκτυο Al Jazeera).
Λιβανέζοι πολιτικοί και αξιωματούχοι υπογραμμίζουν, μιλώντας στο περιοδικό Foreign Policy, ότι οι Λιβανέζικες Ενοπλες Δυνάμεις θα προσπαθήσουν να μείνουν έξω από τον εν εξελίξει πόλεμο για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα πρακτικά μπορέσουν.
Εάν δεν δεχθούν οι ίδιες άμεσα αξιοσημείωτες επιθέσεις από τους Ισραηλινούς, εάν ο πόλεμος δεν γενικευθεί αποκτώντας ανεξέλεγκτες διαστάσεις και εάν οι Ισραηλινοί δεν επιχειρήσουν να προελάσουν βόρεια επιχειρώντας την «πλήρη» κατοχή του Λιβάνου… τότε οι βασικές από τις κόκκινες γραμμές τους δεν θα έχουν παραβιαστεί.
Με βάση την εν λόγω προσέγγιση άλλωστε, ο εν εξελίξει πόλεμος είναι ένας πόλεμος Ισραήλ-Χεζμπολάχ κι όχι Ισραήλ-Λιβάνου.
Οι Λιβανέζικες Ενοπλες Δυνάμεις (LAF) αριθμούν περίπου 70.000 με 80.000 μέλη (συγκριτικά, οι μαχητές της Χεζμπολάχ υπολογίζονται σε 20.000 με 50.000) και έχουν ως κυρία αποστολή τους να διατηρούν την ειρήνη μεταξύ των 18 διαφορετικών θρησκευτικών κοινοτήτων στο εσωτερικό του Λιβάνου, διασφαλίζοντας έτσι την εσωτερική σταθερότητα. Παραδοσιακά δε, εκείνες «απέχουν» από τους πολέμους της Χεζμπολάχ με το Ισραήλ, ενώ δεν έχουν καν στη διάθεσή τους μαχητικά αεροσκάφη. Όσο για τις σχέσεις τους με τη σιιτική Χεζμπολάχ, εκείνες υπήρξαν σε γενικές γραμμές «ελεγχόμενες» μεν αλλά όχι και ανέφελες.
Οπως σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν έτσι και τώρα, η Χεζμπολάχ επιχειρεί να πάρει με το μέρος της το σύνολο της χώρας του Λιβάνου, παρουσιάζοντας τις ισραηλινές επιχειρήσεις ως επιθέσεις ενάντια στον Λίβανο συνολικά και στην εδαφική του ακεραιότητα και κυριαρχία. Εντός του Λιβάνου ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι με την εν λόγω προσέγγιση. Αντιθέτως, υπάρχει παλαιόθεν η άποψη ότι η Χεζμπολάχ εκμεταλλεύτηκε τις προηγούμενες συγκρούσεις με το Ισραήλ, της δεκαετίας του 1980 και του 2006, με στόχο να αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη επιρροή εντός των συνόρων του Λιβάνου, ενώ η υποστηριζόμενη από το Ιρανούς Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης σιιτική οργάνωση του θανόντος πια Χασάν Ναρσάλα έχει βρεθεί να πρωταγωνιστεί και σε περιστατικά εσωτερικής πολιτικής αστάθειας.
Αυτό που θα μπορούσαν όντως να κάνουν οι Λιβανέζικες Ενοπλες Δυνάμεις (LAF), είναι να αναλάβουν δράση έπειτα από την τρέχουσα σύγκρουση, όποτε κι αν εκείνη τελειώσει, με στόχο την αποκατάσταση της σταθερότητας και της ευρυθμίας εντός των συνόρων του Λιβάνου. Ως θεωρητικώς ακομμάτιστες και αμερόληπτες, οι LAF είναι οι μόνες που θα μπορούσαν να μεσολαβήσουν μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων.
Παράλληλα δε, εάν η Χεζμπολάχ βγει σημαντικά αποδυναμωμένη από την τρέχουσα σύγκρουση με το Ισραήλ, οι Λιβανέζικες Ενοπλες Δυνάμεις εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να αποκτήσουν ενισχυμένο ρόλο μεταπολεμικά, ενώ από τις τάξεις τους λέγεται ότι θα μπορούσε να προέλθει ακόμη και ο επόμενος πρόεδρος της χώρας, θέση για την οποία έχει ακουστεί το όνομα του μαρωνίτη χριστιανού στρατηγού και νυν διοικητή των LAF, Ζοζέφ Αούν.
