Οι ΗΠΑ διεξήγαγαν μυστικές συνομιλίες με το Ιράν σε μια προσπάθεια να πείσουν την Τεχεράνη να χρησιμοποιήσει την επιρροή της στο κίνημα των Χούθι της Υεμένης για να τερματίσει τις επιθέσεις σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, σύμφωνα με Αμερικανούς και Ιρανούς αξιωματούχους που επικαλούνται σε ανάλυσή τους οι Financial Times.
Οι έμμεσες διαπραγματεύσεις, κατά τις οποίες η Ουάσιγκτον φέρεται να εξέφρασε επίσης ανησυχίες για το διευρυνόμενο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, πραγματοποιήθηκαν στο Ομάν τον Ιανουάριο και ήταν οι πρώτες μεταξύ των δύο χωρών τους τελευταίους δέκα μήνες, ανέφεραν οι αξιωματούχοι.
Επικεφαλής της αντιπροσωπείας των ΗΠΑ ήταν ο σύμβουλος του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή Μπρετ ΜακΓκουρκ και ο απεσταλμένος της στο Ιράν Αμπραμ Πέιλι.
Ο Ιρανός αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Αλί Μπαγκερί Κάνι, ο οποίος είναι επίσης ο κορυφαίος διαπραγματευτής για τα πυρηνικά της Τεχεράνης, εκπροσώπησε την Ισλαμική Δημοκρατία.
Αξιωματούχοι του Ομάν μεσολάβησαν, καθώς οι αντιπρόσωποι του Ιράν και των Αμερικανών δεν είχαν απευθείας συνομιλίες, ανέφεραν οι αξιωματούχοι.
Ο κίνδυνος ευρύτερης σύγκρουσης
Η κυβέρνηση Μπάιντεν, σύμφωνα με τους FT, «χρησιμοποιεί διπλωματικούς διαύλους παράλληλα με στρατιωτικά αποτρεπτικά μέσα, σε μία προσπάθεια να αποκλιμακώσει κύμα περιφερειακών εχθροπραξιών με εμπλοκή των υποστηριζόμενων από το Ιράν ομάδων ενόπλων που προκλήθηκαν από τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς».
Αμερικανοί αξιωματούχοι επιδιώκουν μέσω των συνομιλιών «να αποτρέψουν ευρύτερη σύγκρουση». Δεύτερος γύρος διαπραγματεύσεων είχε προγραμματιστεί για τον Φεβρουάριο, ωστόσο αναβλήθηκε, καθώς συνδέθηκε με τις προσπάθειες των ΗΠΑ να μεσολαβήσουν για συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, για να σταματήσει ο πόλεμος στη Γάζα και να εξασφαλιστεί η απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων που κρατούνταν στη Λωρίδα, πρόσθεσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι.
«Εχουμε πολλά κανάλια για τη μετάδοση μηνυμάτων στο Ιράν», δήλωσε εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, επισημαίνοντας την «ανάγκη να σταματήσει η Τεχεράνη τη γενική της κλιμάκωση».
Οι τελευταίες γνωστές συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν ήταν οι λεγόμενες συνομιλίες εγγύτητας τον περασμένο Μάιο.
Η ανάφλεξη μετά τις 7 Οκτωβρίου
Μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου και το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα, η υποστηριζόμενη από το Ιράν Χεζμπολάχ του Λιβάνου ανταλλάσσει καθημερινά διασυνοριακά πυρά με το Ισραήλ.
Επιπλέον, οι Χούθι έχουν επιτεθεί σε δεκάδες πλοία, συμπεριλαμβανομένων εμπορικών και πλοίων του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού. Ενώ οι ευθυγραμμισμένες με το Ιράν ιρακινές πολιτοφυλακές έχουν εκτοξεύσει πολλούς πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ και στη Συρία.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα κατηγορήσει την Τεχεράνη ότι προμήθευε τους Χούθι με drones, πυραύλους και πληροφορίες για να πραγματοποιήσουν τις επιθέσεις τους στη ναυτιλία.
Το Ιράν αναγνωρίζει ότι παρέχει πολιτική υποστήριξη στους Χούθι, οι οποίοι ελέγχουν τη βόρεια Υεμένη και ισχυρίζονται ότι επιτίθενται σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους Παλαιστινίους της Γάζας. Ωστόσο η Τεχεράνη επιμένει ότι οι αντάρτες ενεργούν ανεξάρτητα.
«Το Ιράν έχει επανειλημμένα καταστήσει σαφές ότι έχει μόνο μια μορφή πνευματικής επιρροής [στους αντάρτες]. Δεν μπορούν να υπαγορεύουν στους Χούθι τι να κάνουν, αλλά μπορούν να διαπραγματευτούν και να συζητήσουν μαζί τους», ανέφερε Ιρανός αξιωματούχος.
Ωστόσο υπήρξαν ενδείξεις ότι η Τεχεράνη επιδίωξε να μειώσει τις εντάσεις με την Ουάσιγκτον μετά την επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος σε αμερικανική στρατιωτική βάση στα σύνορα Ιορδανίας – Συρίας που σκότωσε τρεις Αμερικανούς στρατιώτες.
Ελέγχεται ο «άξονας αντίστασης»;
Αφού ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δεσμεύτηκε για το ότι θα λογοδοτήσουν όσοι κρύβονται πίσω από την επίθεση, το Ιράν απέσυρε ανώτερους διοικητές των Φρουρών της Επανάστασης από τη Συρία.
Μέρες αργότερα, στις 2 Φεβρουαρίου, οι αμερικανικές δυνάμεις πραγματοποίησαν κύμα επιθέσεων εναντίον δυνάμεων που συνδέονται με το Ιράν στη Συρία και στο Ιράκ.
Καμία επίθεση δεν έχει εξαπολυθεί εναντίον αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ και στη Συρία από τις 4 Φεβρουαρίου, με Αμερικανούς αξιωματούχους να λένε ότι υπάρχουν ενδείξεις πως η Τεχεράνη έχει εργαστεί για να «χαλιναγωγήσει» τις ιρακινές πολιτοφυλακές.
Ο Ιρανός αξιωματούχος ανέφερε ότι, όταν ο ταξίαρχος Esmail Ghaani, διοικητής της δύναμης Qods, πτέρυγας των φρουρών που είναι υπεύθυνη για υπερπόντιες επιχειρήσεις, επισκέφθηκε τη Βαγδάτη τον περασμένο μήνα, είπε στις ιρακινές πολιτοφυλακές να «διαχειρίζονται τη δράση τους με τρόπο που δεν θα επιτρέψει στην Αμερική να εμπλέξει το Ιράν».
Ενώ ο απώτερος στόχος του Ιράν είναι να εκδιώξει τις αμερικανικές δυνάμεις από το Ιράκ και τη Συρία, η Τεχεράνη έχει καταστήσει σαφές ότι θέλει να αποφύγει άμεση σύγκρουση με τις ΗΠΑ ή το Ισραήλ και να αποφύγει πλήρη περιφερειακό πόλεμο.
Οι Χούθι, ωστόσο, συνέχισαν να επιτίθενται στη ναυτιλία, παρά τα πολλαπλά χτυπήματα των ΗΠΑ και της Βρετανίας κατά των στρατιωτικών τους εγκαταστάσεων. Η ομάδα έχει εξαπολύσει 99 επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα και στα γύρω ύδατα –επηρεάζοντας 15 εμπορικά πλοία, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων αμερικανικών πλοίων– από τον Οκτώβριο.
Αμερικανοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι η στρατιωτική δράση από μόνη της δεν θα είναι αρκετή για να αποτρέψει τους Χούθι και εκτιμούν ότι τελικά η Τεχεράνη θα χρειαστεί να πιέσει την ομάδα να περιορίσει τις δραστηριότητές της.
Αν και οι Χούθι είναι λιγότερο κοντά ιδεολογικά στην Τεχεράνη από άλλες ομάδες ενόπλων, η σχέση έχει βαθύνει, καθώς το κίνημα γίνεται όλο και πιο σημαντικό μέλος του «άξονα αντίστασης» που υποστηρίζεται από το Ιράν.
«Πάγωσε» η πρόοδος
Οι Δυτικές δυνάμεις ανησυχούν επίσης για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, καθώς η Τεχεράνη συνεχίζει να εμπλουτίζει ουράνιο σε επίπεδα κοντά στη δημιουργία όπλων.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν, πριν από τις 7 Οκτωβρίου, προσπαθούσε να περιορίσει την κρίση που προκλήθηκε από τη μονομερή αποχώρηση του τέως προέδρου Ντόναλντ Τραμπ από την πυρηνική συμφωνία του 2015 που υπέγραψε το Ιράν με τις παγκόσμιες δυνάμεις.
Τον Σεπτέμβριο, η Τεχεράνη και η Ουάσιγκτον συμφώνησαν σε ανταλλαγή κρατουμένων και οι ΗΠΑ ξεπάγωσαν 6 δισ. δολάρια του Ιράν, στη Νότια Κορέα. Τα κεφάλαια μεταφέρθηκαν σε λογαριασμό στο Κατάρ, όπου θα παρακολουθούνταν η χρήση τους.
Παράλληλα με εκείνη τη συμφωνία, η κυβέρνηση Μπάιντεν επιδίωκε να προχωρήσει σε περισσότερα μέτρα αποκλιμάκωσης με την Τεχεράνη, που θα συμπεριλάμβαναν συμφωνία η οποία θα όριζε το ανώτατο όριο εμπλουτισμού ουρανίου της.
Αλλά το ξέσπασμα του πολέμου Ισραήλ – Χαμάς διέλυσε τις ελπίδες προόδου και το Ιράν δεν μπόρεσε να αποκτήσει πρόσβαση στα 6 δισ. δολάρια που μεταφέρθηκαν στο Κατάρ.
Οι ΗΠΑ δεν έχουν παγώσει τα κεφάλαια, αλλά η διαδικασία έχει σταματήσει, προκαλώντας απογοήτευση στην Τεχεράνη, η οποία αντιμετωπίζει αυξανόμενες οικονομικές πιέσεις.
Πηγή: FT
