MΑΪΚΛ ΚΡΟΛΕΪ, ΦΑΡΝΑΖ ΦΑΣΙΖΙ, ΡΟΝΕΝ ΜΠΕΡΓΚΜΑΝ / THE NEW YORK TIMES
Η κυβέρνηση Μπάιντεν διαπραγματεύεται σιωπηρά με το Ιράν για να περιορίσει το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και να απελευθερώσει τους κρατούμενους Αμερικανούς, σύμφωνα με τους αξιωματούχους τριών χωρών, εν μέρει στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας των ΗΠΑ για αποκλιμάκωση των εντάσεων και τη μείωση των κινδύνων από τη στρατιωτική αντιπαράθεση με την Ισλαμική Δημοκρατία. Ο αμερικανικός στόχος είναι να επιτευχθεί μια άτυπη, άγραφη συμφωνία, στην οποία Ιρανοί αξιωματούχοι ζητούν μια «πολιτική ανακωχή». Απώτερος σκοπός είναι να προληφθεί μια περαιτέρω κλιμάκωση σε μια επί μακρόν εχθρική σχέση που έχει οξυνθεί περαιτέρω καθώς το Ιράν αφενός αναπτύσσει τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου στα επίπεδα καθαρότητας μιας βόμβας, αφετέρου προμηθεύει με drones την Ουκρανία και, τέλος, καταστέλλει βίαια τις εγχώριες πολιτικές διαμαρτυρίες.
Οι αδρές γραμμές των συνομιλιών επιβεβαιώθηκαν από τρεις Ισραηλινούς αξιωματούχους, έναν Ιρανό κι έναν Αμερικανό. Οι έμμεσες συνομιλίες, κάποιες εκ των οποίων έλαβαν χώρα στο Ομάν, απηχούν την ανανέωση της διπλωματίας μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν μετά την κατάρρευση των πολύμηνων διαπραγματεύσεων για την αποκατάσταση της πυρηνικής συμφωνίας του 2015. Η συμφωνία αυτή περιόριζε σημαντικά τις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν με αντάλλαγμα την ανακούφιση της χώρας από τις κυρώσεις.
Το Ιράν επιτάχυνε το πυρηνικό πρόγραμμά του τους μήνες αφότου ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποσύρθηκε από τη συμφωνία και επέβαλε σειρά νέων κυρώσεων στη χώρα, το 2018. Το Ιράν θα μπορούσε στο πλαίσιο μιας νέας συμφωνίας να δεχθεί να μην εμπλουτίζει ουράνιο πέραν της σημερινής παραγωγής του 60%. Αυτό το ποσοστό προσεγγίζει το 90% που χρειάζεται για τη δημιουργία πυρηνικού όπλου, ένα επίπεδο το οποίο οι ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει ότι θα προκαλέσει σκληρή απάντηση. Με βάση τη συμφωνία που βρίσκεται στα σκαριά, το Ιράν δεσμεύεται να σταματήσει τις επιθέσεις εναντίον Αμερικανών στη Συρία και στο Ιράκ μέσω των αντιπροσώπων του στην περιοχή, να διευρύνει τη συνεργασία του με τους επιθεωρητές των πυρηνικών δραστηριοτήτων του και να αποφύγει την πώληση βαλλιστικών πυραύλων στη Ρωσία.
Σε αντάλλαγμα, το Ιράν αναμένει από τις ΗΠΑ να αποφύγουν την αυστηροποίηση των κυρώσεων που ήδη στραγγαλίζουν την οικονομία του, να μην προχωρούν σε κατάσχεση ξένων τάνκερ που μεταφέρουν πετρέλαιο, όπως συνέβη πρόσφατα, και να μην επιζητούν τιμωρητικά ψηφίσματα στον ΟΗΕ ή στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας κατά του Ιράν (ΙΑΕΑ). «Κανένα από αυτά δεν έχει στόχο κάποια επαναστατική συμφωνία», εξηγεί ο Αλί Βαέζ, Ιρανός διευθυντής της Διεθνούς Ομάδας Κρίσης, μιας οργάνωσης που προλαμβάνει τις συγκρούσεις. Aντ’ αυτού, «σκοπός είναι να “παγώσει” οιαδήποτε δραστηριότητα παραβιάζει κάποια κόκκινη γραμμή ή βάζει μια από τις δύο πλευρές σε θέση αντιποίνων, που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει το στάτους κβο». «Η στρατηγική είναι να αμβλυνθούν οι εντάσεις και να δημιουργηθεί ο χρόνος και ο χώρος για μια συζήτηση περί μελλοντικής διπλωματίας και πυρηνικής συμφωνίας», συμπληρώνει ο Βαέζ.
Σε μια πρώτη ένδειξη ότι επίκειται κάποιας μορφής συμφωνία, οι ΗΠΑ εξέδωσαν την περασμένη εβδομάδα άδεια που επιτρέπει την αποπληρωμή 2,76 δισ. δολαρίων σε ενεργειακά δάνεια προς το Ιράν. Τα χρήματα θα πρέπει να περιοριστούν στην αγορά τροφίμων και φαρμάκων για Ιρανούς πολίτες, σύμφωνα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Αυτό θα μπορούσε άλλωστε να διασκεδάσει τις ανησυχίες ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν βάζει δισεκατομμύρια δολάρια στα χέρια ενός αμείλικτου αυταρχικού καθεστώτος που σκοτώνει διαδηλωτές, στηρίζει τη ρωσική μηχανή κατά της Ουκρανίας και χρηματοδοτεί αντιισραηλινές δυνάμεις, όπως η Χαμάς και η Χεζμπολάχ. Παλιότερα, οι Ρεπουμπλικανοί σφυροκοπούσαν τον Ομπάμα για την αποδέσμευση «παγωμένων» ιρανικών χρημάτων ύψους πολλών δισ., χαρακτηρίζοντας την ενέργεια επιδότηση τρομοκρατικών ενεργειών.
