Γιάννης Παλαιολόγος
Η Κάμαλα Χάρις δεν νιώθει άνετα με τον ιστορικό χαρακτήρα της πολιτικής της διαδρομής. Η ανάδυσή της στην Καλιφόρνια βασίστηκε στο προφίλ μιας μεταρρυθμίστριας σε θέματα ποινικής δικαιοσύνης, η οποία όμως ήταν και αυστηρή με τους δράστες. Το βιβλίο της «Smart on Crime», που εξέδωσε το 2010 στο πλαίσιο της εκστρατείας της να εκλεγεί γενική εισαγγελέας της πολιτείας, επικρίθηκε από ορισμένους κύκλους επειδή δεν έδινε αρκετή έμφαση στα φυλετικά αίτια των αδικιών στην απονομή δικαιοσύνης, εστιάζοντας αντ’ αυτού στον ταξικό της χαρακτήρα.
Το 2020, ωστόσο, το κλίμα στο προοδευτικό στρατόπεδο δεν ήταν φιλικά διακείμενο προς υποψηφίους που είχαν διατελέσει εισαγγελείς. Ηταν η εποχή της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ, του Black Lives Matter και του συνθήματος «Defund the Police». Σε αυτό το κλίμα, ο Τζο Μπάιντεν, έχοντας προαναγγείλει ότι θα επιλέξει γυναίκα ως αντιπρόεδρο και έχοντας υπαινιχθεί έντονα ότι θα είναι μαύρη, διάλεξε τη Χάρις, η οποία ήταν αντίπαλός του για το χρίσμα αλλά δεν κατάφερε καν να φτάσει ώς την πρώτη προκριματική εκλογική διαδικασία στην Αϊόβα.
Στην εκστρατεία κατά του Ντόναλντ Τραμπ, η επιτυχημένη 12ετής θητεία της Χάρις ως εισαγγελέως ήταν περίπου σαν να μην υπήρξε. Αντ’ αυτού, τονίζονταν με κάθε ευκαιρία οι πολλαπλές πρωτιές που θα συνόδευαν την εκλογή της στην αντιπροεδρία: η πρώτη γυναίκα, η πρώτη μαύρη γυναίκα, η πρώτη Αμερικανίδα με καταγωγή από τη Νοτιοανατολική Ασία που θα έφτανε μια ανάσα από το Οβάλ Γραφείο.
«Ο βασικός παράγοντας που υπονόμευσε τη Χάρις το 2020 ήταν ότι, μετά ένα εντυπωσιακό λανσάρισμα της υποψηφιότητάς της, δεν είχε ένα σαφές μήνυμα», λέει στην «Κ» ο Ρόμπερτ Σραμ, o θρυλικός πολιτικός σύμβουλος των Δημοκρατικών (συντάκτης μεταξύ άλλων της ιστορικής ομιλίας του Τεντ Κένεντι στο Συνέδριο του 1980 και εκ των πρωτεργατών της εκστρατείας του Τζον Κέρι το 2004). «Αυτό δεν είναι πρόβλημα φέτος. Το μήνυμα κατά μία έννοια είναι ήδη έτοιμο: η απειλή που συνιστά ο Τραμπ από τη μία και η υπόσχεση του μέλλοντος από την άλλη».
Ο Μπάιντεν εξελέγη –και η Χάρις γρήγορα ένιωσε στο πετσί της τους περιορισμούς του ρόλου της, που είχαν οδηγήσει τον αντιπρόεδρο του Φραγκλίνου Ρούζβελτ στις δύο πρώτες θητείες του, τον Τζον Νανς Γκάρνερ, να πει ότι η θέση «δεν αξίζει περισσότερο από έναν κουβά ζεστό κάτουρο». Η πιο σημαντική αποστολή που της ανατέθηκε –η διαχείριση των σχέσεων με τις κεντροαμερικανικές χώρες προέλευσης ενός κύματος μεταναστών που γιγαντώθηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του Μπάιντεν– ήταν περίπου καταδικασμένη σε αποτυχία. Αστοχες δηλώσεις της ενέτειναν την εικόνα ενός ατόμου που ήταν έξω από τα νερά του – και μιας κυβέρνησης που είχε χάσει τον έλεγχο των συνόρων.
«Η άνεση και η αυτοπεποίθηση δεν έχουν υπάρξει κυρίαρχα μοτίβα της αντιπροεδρίας της Χάρις», σημείωνε τον περασμένο Νοέμβριο το Atlantic. «Ο πρώτος της χρόνος καθορίστηκε από ρητορικά ατοπήματα, συχνή εναλλαγή των μελών του επιτελείου της, πολιτικά σφάλματα και μία θολή αίσθηση, ακόμη και μεταξύ των συμμάχων της, του τι, ακριβώς, συμπεριλαμβανόταν στο χαρτοφυλάκιό της». Η δημοτικότητά της κυμαινόταν στα ίδια χαμηλά επίπεδα με αυτήν του Μπάιντεν – και κάπως χαμηλότερα. Ενας από τους λόγους που οι Δημοκρατικοί δεν έφεραν αντιστάσεις νωρίτερα στην εκ νέου υποψηφιότητα του εμφανώς καταπονημένου προέδρου ήταν γιατί έβλεπαν με σκεπτικισμό την αντικατάστασή του από τη Χάρις – και με τρόμο το ενδεχόμενο εσωκομματικού εμφυλίου αν προσπαθούσαν να την παραμερίσουν.
Η πρώτη εξέλιξη που συνέβαλε στην αλλαγή της εικόνας της Χάρις προς το καλύτερο ήταν η απόφαση Dobbs του Ανωτάτου Δικαστηρίου το 2022, με την οποία αναιρέθηκε η συνταγματική προστασία του δικαιώματος στην άμβλωση βάσει της ετυμηγορίας στην υπόθεση Roe v. Wade (1973). Ηταν κάτι που επεδίωκαν εδώ και δεκαετίες οι Ρεπουμπλικανοί. Οταν τελικά συνέβη, μετετράπη σε τεράστιο πολιτικό πρόβλημα γι’ αυτούς.
Ο Τζο Μπάιντεν, παρ’ ότι σταθερός υποστηρικτής του δικαιώματος, ήταν ανίκανος –λόγω ηλικίας, γένους και θρησκευτικών πεποιθήσεων (είναι καθολικός)– να εκμεταλλευθεί πολιτικά την αγανάκτηση μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης για την περιστολή μιας θεμελιώδους ελευθερίας.
Η Χάρις μπόρεσε να καλύψει αυτό το κενό. Αρχισε να μιλάει συχνά και με πάθος για το ζήτημα. Το Μάρτιο του 2023 έγινε η πρώτη αντιπρόεδρος (ή πρόεδρος) που επισκέφθηκε κλινική για αμβλώσεις, στο Σεντ Πολ της Μινεσότα.
Η Χάρις «ήδη ήταν η ηγετική φωνή στη μάχη για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα, πριν γίνει η πιθανολογούμενη υποψήφια του κόμματος», λέει στην «Κ» ο Σραμ, που είναι σήμερα διευθυντής του Κέντρου για το Πολιτικό Μέλλον και καθηγητής Πρακτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. «Αυτό θα είναι ένα κρίσιμο ζήτημα, όπως ήταν και στις ενδιάμεσες εκλογές του 2022 (σ.σ.: για το Κογκρέσο). Θα κινητοποιήσει τις γυναίκες ψηφοφόρους, που ήδη έχουν αποξενωθεί από τα σχόλια του (αντιπροεδρικού υποψήφιου του Τραμπ) Τζ. Ντ. Βανς για τις αμβλώσεις και για τις γυναίκες γενικότερα. Θα μεταφραστεί επίσης σε περισσότερες ψήφους για τη Χάρις από νέους ανθρώπους, μεταξύ των οποίων ήδη τα πάει πολύ καλύτερα από τον Μπάιντεν».
Λεπτές ισορροπίες
Η νέα αυτοπεποίθησή της φάνηκε στη δύσκολη περίοδο μετά το ολέθριο debate της 27ης Ιουνίου. Το ίδιο βράδυ, η Χάρις μίλησε στο CNN – και κέρδισε τις εντυπώσεις: υπερασπίστηκε τον Μπάιντεν χωρίς να αρνηθεί την επώδυνη πραγματικότητα και επανέφερε διαρκώς τη συζήτηση στα ψεύδη και στις εξτρεμιστικές ιδέες του Τραμπ. Ηταν εξίσου επιδέξια στις δημόσιες εμφανίσεις της στις εβδομάδες που ακολούθησαν – γεγονός που συνέβαλε στην ταχύτητα με την οποία συσπειρώθηκε γύρω της το κόμμα μετά την απόσυρση και τη δήλωση στήριξης από τον Μπάιντεν την περασμένη Κυριακή.
Αυτό που ακολούθησε ήταν ένα ξέσπασμα ενθουσιασμού που έχει δώσει νέα τροπή στην αναμέτρηση. Η εκστρατεία της Χάρις συγκέντρωσε 126 εκατομμύρια δολάρια σε δωρεές έως την Τρίτη το βράδυ· η επιτροπή πολιτικής δράσης Future Forward, που στήριζε τον Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι έλαβε δεσμεύεις για άλλα 150 εκατομμύρια. Μέχρι την Τετάρτη, 100.000 νέοι εθελοντές δήλωσαν συμμετοχή στην εκστρατεία. Στις πρώτες ομιλίες της, η Χάρις, σε συγκεντρώσεις που σε μέγεθος και παλμό δεν θυμίζουν σε τίποτα τις χαμηλών τόνων εμφανίσεις του Μπάιντεν, μιλάει με αυτοπεποίθηση για το εισαγγελικό της παρελθόν και πόσο χρήσιμο θα είναι στη μάχη του καταδικασμένου για κακουργήματα αντιπάλου της.
«Η Χάρις θα εστιάσει στον αγώνα για τη μεσαία τάξη και τις εργαζόμενες οικογένειες, στις μεγάλες αλλαγές που θα ωφελήσουν τους απλούς Αμερικανούς, σε αντίθεση με τον Τραμπ που θα ευεργετήσει κυρίως αυτούς που βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας», λέει ο Μπομπ Σραμ. «Αποδεικνύεται εντυπωσιακά καλή στην προεκλογική αρένα και έχει δώσει νέα ενέργεια όχι μόνο στη βάση των Δημοκρατικών, αλλά και στους νέους, στους μειονοτικούς ψηφοφόρους και στις γυναίκες».
Ο Σραμ είναι επίσης επιφυλακτικός απέναντι στον σκεπτικισμό για τις προοπτικές της Χάρις στις πολιτείες του παλαιού βιομηχανικού Βορρά (Μίσιγκαν, Ουισκόνσιν, Πενσιλβάνια) και μεταξύ των πιο ηλικιωμένων λευκών και των λευκών της εργατικής τάξης. Η επικράτηση του Τραμπ στις τρεις αυτές πολιτείες το 2016 του έδωσε τη νίκη επί της Κλίντον· η ήττα του και στις τρεις από τον Μπάιντεν σφράγισε την πτώση του από την εξουσία του το 2020. Ο ρόλος τους θα είναι απολύτως κρίσιμος και φέτος.
Πέρα από τα στερεότυπα
«Δεν πρέπει να υποκύπτουμε σε στερεότυπα σχετικά με τους μεσοδυτικούς ψηφοφόρους», λέει ο βετεράνος επικοινωνιολόγος. «Αυτοί που κάνουν τη διαφορά στις πολιτείες αυτές συχνά είναι αυτοί που μένουν στα προάστια – και αυτοί δεν έχουν αναγκαστικά πρόβλημα με την ιδέα μιας έγχρωμης γυναίκας ως προέδρου των ΗΠΑ». Η απήχησή της στις πολιτείες αυτές, προσθέτει, μπορεί να ενισχυθεί με τη σωστή επιλογή υποψηφίου για την αντιπροεδρία.
Η Χάρις είναι αναμφίβολα το αουτσάιντερ. Αλλά οι Δημοκρατικοί είναι πολύ πιο αισιόδοξοι –και οι Ρεπουμπλικανοί πολύ πιο ανήσυχοι– από ό,τι την περασμένη Κυριακή. Κάτι ήξερε ο Βρετανός πρωθυπουργός Χάρολντ Γουίλσον όταν έλεγε ότι «μία εβδομάδα είναι πολύς καιρός στην πολιτική».
Επεισόδια που τη σημάδεψαν
Ανακρίνοντας τον Κάβανo
H Χάρις έγινε γνωστή το 2018, στην ακροαματική διαδικασία για την επικύρωση του υποψηφίου του Τραμπ για το Ανώτατο Δικαστήριο, Μπρετ Κάβανο. Στιγμιότυπα από την επίμονη ανάκριση του Κάβανo από τη γερουσιαστή από την Καλιφόρνια έγιναν viral στα σόσιαλ μίντια. Η υποψηφιότητά του, τελικά, εγκρίθηκε από τη Γερουσία. Ο Τραμπ είχε χαρακτηρίσει τη συμπεριφορά της Χάρις «εξόχως μοχθηρή».
Η κόντρα με τον Μπάιντεν
Η κορυφαία στιγμή της αποτυχημένης απόπειρας της Χάρις για το χρίσμα των Δημοκρατικών ήταν στο debate του Ιουνίου του 2019, όταν είχε κατηγορήσει τον Τζο Μπάιντεν για την αντίθεσή του, ως νεαρού γερουσιαστή, στην πολιτική του busing (μεταφορά μαύρων μαθητών σε σχολεία λευκών με κενές θέσεις), αλλά και για τη συνεργασία του με νομοθέτες που ήταν υπέρ των φυλετικών διαχωρισμών.
«Εχουμε πάει στα σύνορα»
Η χειρότερη στιγμή της ήταν η συνέντευξή της στον Λέστερ Χολτ, όταν ως αντιπρόεδρος συνομιλούσε με χώρες προέλευσης παράνομων μεταναστών. Ο Χολτ τη ρώτησε αν επρόκειτο να πάει στα σύνορα. «Κάποια στιγμή θα πάμε», είπε, πριν επαναλάβει –πελαγωμένη– τρεις φορές: «Εχουμε πάει στα σύνορα». Ο Χολτ τη διόρθωσε: «Δεν έχετε πάει». «Ούτε στην Ευρώπη έχω πάει», απάντησε εκείνη.
Oι φιγούρες μιας brat
«Η Κάμαλα είναι brat», διακήρυξε η Charli XCX, αναφερόμενη στο ομώνυμο άλμπουμ της. Brat είναι ένα κορίτσι λίγο ακατάστατο και παρτάρει, ενίοτε καταρρέει αλλά τελικά επιβιώνει. Αν στο παρελθόν οι αντίπαλοι της Kάμαλα είχαν κατακλύσει τα σόσιαλ μίντια με αρνητικά memes για την έφεσή της στις χορευτικές φιγούρες, τώρα που έλαβε το χρίσμα της ποπ σταρ είναι επισήμως η εκλεκτή της Gen Z.
