Τάσος Ντάφλος
Θα εμπιστευόσασταν ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης για να σας δώσει απαντήσεις σχετικά με κρίσιμα πολιτικά, κοινωνικά ή ιατρικά θέματα, και μάλιστα σε έναν διαδικτυακό κόσμο, όπου παραμονεύει συνεχώς ο κίνδυνος της παραπληροφόρησης και της ακραίας πόλωσης; Το ερώτημα αυτό ενδέχεται να απασχολήσει όλο και περισσότερους ανθρώπους στο κοντινό μέλλον, δεδομένου ότι το στοιχείο της τεχνητής νοημοσύνης στις διαδικτυακές μας αναζητήσεις… ήρθε για να μείνει.
Ο διάλογος πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα πυροδοτήθηκε από την πρόσφατη άφιξη του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT της startup OpenAI, στην οποία η Microsoft επενδύει δισεκατομμύρια. Το νέο αυτό εργαλείο έχει τη δυνατότητα να δίνει απαντήσεις στους χρήστες σε μορφή συζήτησης. Επιπλέον, είναι ικανό να γράφει ακαδημαϊκές εργασίες και ποιήματα καθώς και να δημιουργεί κώδικα.
Το ChatGPT γράφει ένα δοκίμιο σχετικά με τον Εμφύλιο Πόλεμο των ΗΠΑ (Φωτ. AP/ Peter Morgan)
Πολλοί ήταν μάλιστα εκείνοι που υποστήριξαν ότι το νέο αυτό εργαλείο είναι πιθανό να απειλήσει την πρωτοκαθεδρία της Google στον τομέα των online αναζητήσεων. Κατά συνέπεια, η μητρική της εταιρεία, Alphabet, παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα το Bard, ένα chatbot (από τις λέξεις chat + robot, δηλ. «ρομπότ ικανό για συζητήσεις») που έχει αντίστοιχες δυνατότητες με το ChatGPT. Το Bard, ωστόσο, δεν έκανε καλή αρχή, καθώς απέτυχε να εντυπωσιάσει τους επενδυτές, ενώ μια ανακριβής απάντησή του σχετικά με το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, κόστισε στην εταιρεία 100 δισ. δολάρια.
Είναι αυτή η αρχή του τέλους του όρου «γκουγκλάρισμα» που έχει γίνει συνώνυμος της online αναζήτησης;
Δύο ειδικοί του τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης μίλησαν στην «Κ» για τις νέες προκλήσεις που θα φέρει η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στις καθημερινές μας διαδικτυακές αναζητήσεις.
Google's Bard announcement tweet had a GIF showing the AI chatbot giving an inaccurate answer to a question about the James Webb Space Telescope; GOOG drops 8%+ (Martin Coulter/Reuters) https://t.co/m1C4wcZbsr pic.twitter.com/beC1aSaE9B
— TechnoGrinder (@TechnoGrinder) February 8, 2023
Η «αχίλλειος πτέρνα» της Google και οι ανταγωνιστές
«Η Google ίσως βιάστηκε να “απαντήσει” στο ChatGPT με το Bard», αναφέρει ο Μαρκ Λι, καθηγητής Τεχνητής Νοημοσύνης στο Τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστήμιου του Μπέρμιγχαμ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η απόφαση της Microsoft να εντάξει το ChatGPT στη μηχανή αναζήτησης Bing ήταν μία έξυπνη κίνηση. Τονίζει, μάλιστα, ότι ενώ η Google κυριαρχεί σήμερα στο πεδίο των διαδικτυακών αναζητήσεων, «δεν ήταν ποτέ καλή στην ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών», κάτι στο οποίο η Microsoft υπερτερεί.
Ο καθηγητής υποστηρίζει ότι όλα θα εξαρτηθούν από το πόσο σωστά θα αξιοποιήσουν οι τεχνολογικοί κολοσσοί το στοιχείο της τεχνητής νοημοσύνης. «Αυτός που θα κάνει τις πιο σωστές κινήσεις, θα είναι και ο νέος κυρίαρχος της αγοράς», σημειώνει. «Είναι λοιπόν ανοιχτό το ενδεχόμενο να χάσει η Google την πρωτοκαθεδρία».
Από την πλευρά του, ο Δρ Τζιμ Φαν, ειδικός σε θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης και ερευνητής στην αμερικανική εταιρεία Nvidia, επισημαίνει τη σημασία των διαφημίσεων σε ό,τι αφορά τα κέρδη των τεχνολογικών κολοσσών, αναφέροντας ότι ακόμα και με την ενσωμάτωση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, «θα είναι δυνατό να γίνει προσθήκη διαφημίσεων σε κάποιες από τις απαντήσεις» που θα δίνουν τα chatbots και οι εταιρείες δεν θα χάσουν τα έσοδά τους από αυτές.
Οπως τονίζει πάντως ο καθηγητής Μαρκ Λι, οι βασικοί ανταγωνιστές στη νέα διαδικτυακή εποχή που εγκαινιάζει η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης θα είναι η Google, η Microsoft καθώς και η κινεζική Baidu, η οποία επίσης ανακοίνωσε ότι θα λανσάρει το δικό της chatbot.
Σημαντικός ο παράγοντας της αξιοπιστίας
Παράλληλα, φαίνεται πως ένας από τους βασικότερους παράγοντες που θα κρίνουν τον ανταγωνισμό μεταξύ των εταιρειών θα έχει να κάνει με την εγκυρότητα και την αξιοπιστία των πληροφοριών που θα παρέχουν τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης.
Η λανθασμένη πληροφορία που έδωσε το Bard της Google για το James Webb δεν αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα προβληματικής «συμπεριφοράς» από ένα chatbot.
«Εχω σίγουρα δει λάθη από πολλά εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης», λέει ο Δρ Φαν. «Εχω δοκιμάσει ορισμένα από αυτά και δεν μου έδιναν πάντα σωστές απαντήσεις. Αυτά τα συστήματα, βέβαια, επικαιροποιούνται συνεχώς και ένα λάθος που υπήρχε πριν από μήνες είναι πιθανό σήμερα να έχει διορθωθεί. Αλλά πάντα θα βρίσκει κανείς προβληματικά στοιχεία».
Επιπλέον, σε ό,τι αφορά το ChatGPT, ο καθηγητής Μαρκ Λι κάνει λόγο για περιπτώσεις στις οποίες οι απαντήσεις του συνοδεύονταν από επινοημένες ακαδημαϊκές αναφορές. «Αυτό πρέπει να διορθωθεί», τονίζει. «Πιστεύω πως υπάρχει (ήδη) ανησυχία για τα fake news στο Διαδίκτυο και πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί ώστε η τεχνητή νοημοσύνη να μην επιδεινώσει περαιτέρω τα πράγματα».
Why does chatGPT make up fake academic papers?
— David Smerdon (@dsmerdon) January 27, 2023
By now, we know that the chatbot notoriously invents fake academic references. E.g. its answer to the most cited economics paper is completely made-up (see image).
But why? And how does it make them? A THREAD (1/n) pic.twitter.com/kyWuc915ZJ
Το ζήτημα της αξιοπιστίας είναι κάτι που απασχολεί έντονα «τόσο τους επενδυτές όσο και τους χρήστες», αναφέρει ο Δρ Φαν. «Θα έρθει η στιγμή που οι χρήστες θα χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για να κάνουν ερωτήσεις οικονομικής ή ιατρικής φύσεως και αν οι απαντήσεις που δεχθούν είναι λανθασμένες τότε θα επικρατήσει δυσαρέσκεια. Δεν ξέρω πότε θα φτάσουμε σε αυτό το στάδιο, αλλά όλες οι μηχανές αναζήτησης θα μπορούσαν να κάνουν τέτοια λάθη».
Το στοίχημα του πλουραλισμού
Το δεύτερο στοιχείο που αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο για το μέλλον των chatbots έχει να κάνει με το κατά πόσο οι απαντήσεις τους θα συμπεριλαμβάνουν μια ευρεία γκάμα πληροφοριών και απόψεων, ώστε να μη συμβάλουν στην πόλωση και στην ενίσχυση δογματικών απόψεων.
Ο καθηγητής Μαρκ Λι σημειώνει ότι αυτό το πρόβλημα υπάρχει ήδη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επισημαίνει ότι είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να επιδεινωθεί με την τεχνητή νοημοσύνη.
«Εάν κάποιος θέσει μια ερώτηση που είναι δύσκολο να απαντηθεί, όπως π.χ. “Ηταν καλή ιδέα το Brexit;”, υπάρχουν επιχειρήματα τόσο υπέρ όσο και κατά. Εάν καταστεί δυνατό να μας παρέχει η τεχνητή νοημοσύνη πληροφορίες ώστε να αποκτήσουμε μια σφαιρική εικόνα, αυτό θα είναι καθοριστικό για το μέλλον: η ορθή ταξινόμηση των πληροφοριών».
Ο Δρ Φαν επισημαίνει, παρ’ όλα αυτά, ότι σε ακανθώδη ζητήματα όπως π.χ. πολιτικές αντιπαραθέσεις, θα είναι μάλλον αδύνατον να μείνουν όλοι οι χρήστες ικανοποιημένοι.
«Υπάρχει ένα τεράστιο πεδίο πολιτικών, θρησκευτικών και άλλων απόψεων και είναι απλά ανέφικτο για το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης να τις καλύψει όλες. Ετσι, θα υπάρχουν πάντα κάποιοι που θα είναι δυσαρεστημένοι», εξηγεί ο ίδιος.
«Νέο κεφάλαιο» στη χρήση του Διαδικτύου
Σε κάθε περίπτωση, και παρά τις προβληματικές πτυχές των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, είναι πλέον εμφανές ότι περνάμε σε μια νέα εποχή σε ό,τι αφορά τη διαδικτυακή αναζήτηση, ενώ αναμένεται ότι αυτή η μετάβαση θα γίνει ακόμα πιο έντονα αντιληπτή από τους χρήστες στο κοντινό μέλλον.
«Είναι μια αναπόφευκτη εξέλιξη», υποστηρίζει ο Δρ Φαν.
«Αυτή τη στιγμή, ο κόσμος χρησιμοποιεί τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης κυρίως από περιέργεια. Σύντομα, όμως, αυτή θα είναι η νέα κανονικότητα. Θα αρχίσουμε να το αποδεχόμαστε ως μέσο πλοήγησης στο Διαδίκτυο με τον ίδιο τρόπο που αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε το ρήμα “γκουγκλάρω” πριν από χρόνια», προσθέτει.
«Είναι ένα νέο κεφάλαιο», αναφέρει ο καθηγητής Μαρκ Λι. «Αυτά τα εργαλεία έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν και σύντομα θα αποτελούν βασικό στοιχείο όλων των μηχανών αναζήτησης».
Ο ίδιος υποστηρίζει, πάντως, ότι όλα θα κριθούν από το πώς θα διαχειριστούν οι εταιρείες τα νέα δεδομένα, καθώς και από το εάν θα σταθούν στο ύψος των νέων προκλήσεων.
«Η αισιόδοξη οπτική “δείχνει” προς μια περισσότερο δημοκρατική πρόσβαση των χρηστών στην πληροφόρηση, ενώ το απαισιόδοξο σενάριο κάνει λόγο για ενίσχυση των προκαταλήψεων και περισσότερα fake news».
