Γιάννης Σουλιώτης
Χαρακτηριστικά επιταχυντή των πολιτικών εξελίξεων προσλαμβάνουν οι αποκαλύψεις για την υπόθεση των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων, που έφεραν την παραίτηση του Γρηγόρη Δημητριάδη από τη θέση του γενικού γραμματέα του πρωθυπουργού και του διοικητή της ΕΥΠ, Παναγιώτη Κοντολέοντος.
Σημειώνεται ότι, ο κ. Μητσοτάκης θα προβεί τη Δευτέρα σε δήλωση σχετικά με την υπόθεση.
Όπως μάλιστα ανέφερε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της χώρας, Γιάννης Οικονόμου, η κυβέρνηση απαντά θετικά τόσο στη συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής για το θέμα των υποκλοπών όσο και στην εκ νέου σύγκληση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής.
Υπενθυμίζεται ότι το κουβάρι των εξελίξεων άρχισε να ξετυλίγεται από το απόγευμα της Πέμπτης, όπως αναφέρουν καλά ενημερωμένες πηγές. Τότε ενημερώθηκε ο πρωθυπουργός από την ΕΥΠ ότι η υπηρεσία πληροφοριών είχε στο παρελθόν καταγράψει, μέσω της διαδικασίας νόμιμης επισύνδεσης, τις τηλεφωνικές επικοινωνίες του προέδρου του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ Νίκου Ανδρουλάκη, κατόπιν αιτήματος ξένης υπηρεσίας.
Η ενημέρωση προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του πρωθυπουργού. Για δύο λόγους, όπως αναφέρουν στενοί συνεργάτες του. Κατ’ αρχάς γιατί από την ΕΥΠ ελήφθη η απόφαση να ενεργοποιηθεί η διαδικασία παρακολούθησης του κινητού του κ. Ανδρουλάκη χωρίς να προηγηθεί ενημέρωση της πολιτικής ηγεσίας, κάτι που θα έπρεπε να θεωρηθεί αυτονόητο, μια και το αίτημα της τρίτης πλευράς αφορούσε πολιτικό πρόσωπο.
Κατά δεύτερον, διότι μετά την καταγγελία του Νίκου Ανδρουλάκη για απόπειρα παγίδευσης του κινητού τηλεφώνου του, το ζήτημα των παρακολουθήσεων βρίσκεται μέρες τώρα στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας και κανείς από τους εμπλεκομένους και έχοντες γνώση, ιδιαίτερα η ηγεσία της ΕΥΠ, δεν σκέφτηκε ότι θα έπρεπε να ενημερώσει. Παρά μόνο περίμεναν την ενημέρωση που ζήτησε η Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), από την οποία προέκυψε ότι είχε γίνει άρση απορρήτου για τον κ. Ανδρουλάκη, και τότε αποφάσισαν να ενημερώσουν το Μέγαρο Μαξίμου.
Έξι απαντήσεις για την άρση απορρήτου
Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται για την άρση απορρήτου, πώς γίνεται η παρακολούθηση, έχει σχέση η νόμιμη συνακρόαση με τα λογισμικά υποκλοπών, όπως το Predator;
– Ποιες Αρχές στη χώρα μπορούν να προβούν νόμιμα στην άρση απορρήτου στο κινητό ενός προσώπου-στόχου;
– Συστήματα νόμιμης επισύνδεσης διαθέτουν η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), η Αντιτρομοκρατική και η Διεύθυνση Ανάλυσης Πληροφοριών της αστυνομίας. Η ΕΥΠ προχώρησε πρόσφατα στην προμήθεια νέου συστήματος υποκλοπών από την ιταλική RCS Lab.
– Ποια διαδικασία ακολουθείται από την ΕΥΠ για την άρση τηλεφωνικού απορρήτου;
– Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, το έγγραφο αίτημα άρσης απορρήτου έπρεπε, όταν αφορούσε ζητήματα εθνικής ασφάλειας, να σταλεί για τελική έγκριση και υπογραφή σε εισαγγελέα Εφετών. Το 2018 ο νόμος άλλαξε και έκτοτε αρκεί η υπογραφή του εισαγγελέα που εποπτεύει την ΕΥΠ για την έγκρισή του. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται και από τις υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ.
– Τι στοιχεία και πληροφορίες πρέπει να αναγράφονται στη διάταξη που τίθεται υπόψη του εισαγγελέα;
– Τυπικά, απαιτείται η επαρκής αιτιολόγηση της εισήγησης περί άρσης απορρήτου στο τηλέφωνο του στόχου, ενώ χρειάζεται ονομαστική αναφορά στο πρόσωπο-στόχο. Στην πράξη όμως, συχνά δεν αναγράφεται το όνομα του προσώπου που τίθεται υπό παρακολούθηση παρά μόνον ο τηλεφωνικός αριθμός του. Επίσης, έχει συμβεί να δίνεται στους εκάστοτε εποπτεύοντες εισαγγελείς μια λίστα με τα τηλέφωνα, π.χ., 10 στόχων και σε αυτή να προστίθεται και μία ακόμη τηλεφωνική σύνδεση, που ουδεμία σχέση έχει με την υπό έρευνα υπόθεση.
– Τεχνικά, πώς γίνεται η παρακολούθηση μέσω των συστημάτων που διαθέτουν ΕΥΠ και ΕΛ.ΑΣ.;
– Τα συστήματα νόμιμων συνακροάσεων λειτουργούν αποκλειστικά μέσω των παρόχων. Απαιτείται δηλαδή η συνεργασία του τηλεπικοινωνιακού παρόχου, προκειμένου οι υπηρεσίες ασφαλείας να καταγράψουν το περιεχόμενο των τηλεφωνικών συνομιλιών τού υπό παρακολούθηση ατόμου.
– Ποια είναι η έκταση του φαινομένου των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων με την επίκληση των λόγων εθνικής ασφαλείας;
– Ο αριθμός των αιτημάτων καταγράφει σταθερή αύξηση στη διάρκεια των τελευταίων τουλάχιστον δέκα ετών. Ενδεικτικά, στην τελευταία έκθεση της Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών αναφέρεται ενδεικτικά ότι το 2021 εκδόθηκαν 15.475 διατάξεις που αφορούσαν άρση απορρήτου για λόγους εθνικής ασφαλείας έναντι 13.751 το 2020 και έναντι 11.680 αιτημάτων το 2019.
– Εχουν ή όχι σχέση με τη διαδικασία νόμιμης συνακρόασης τα λογισμικά υποκλοπών, όπως το Predator, μέσω του οποίου έγινε προσπάθεια να παγιδευτεί το τηλέφωνο του κ. Ν. Ανδρουλάκη;
– Η απάντηση είναι όχι. Τα συγκεκριμένα λογισμικά δεν «στοχεύουν» στους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους αλλά μολύνουν απευθείας τη συσκευή του στόχου, ελέγχοντας στη συνέχεια κάθε λειτουργία του τηλεφώνου. Συμπεριφέρονται, δηλαδή, όπως ακριβώς οι ιοί που μολύνουν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
