Τον όρο ότι τα F-16 που θα παραλάβει η Τουρκία θα χρησιμοποιηθούν μόνο για σκοπούς της Συμμαχίας και όχι για υπερπτήσεις περιλαμβάνει, σύμφωνα με πληροφορίες, επιστολή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ προς τις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου, η οποία δεν θα δοθεί στη δημοσιότητα. Εάν ο όρος παραβιαστεί, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεσμεύεται να αναλάβει πρωτοβουλία αντιμετώπισης του προβλήματος, ενώ εάν τούτο δεν καταστεί εφικτό, το πρόγραμμα των F-16 θα διακοπεί.
Οι «όροι» από τις ΗΠΑ στην Τουρκία για τα F-16
Του Βασίλη Νέδου
Όροι για τη χρήση των F-16 από την Τουρκία τίθενται με τρόπο έμμεσο αλλά σαφή από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε επιστολή προς το Κογκρέσο, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ». Στην επιστολή που απευθύνεται, σύμφωνα με έγκυρες διπλωματικές πηγές, από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ προς τις τέσσερις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου, Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων τόσο της Βουλής των Αντιπροσώπων όσο και της Γερουσίας, αναφέρεται ότι τα F-16 που θα παραλάβει η Τουρκία δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν παρά μόνο για σκοπούς της συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Ειδικότερα αναφέρεται ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση πτήσεις πάνω από νησιά –υπερπτήσεις (overflights)– δεν είναι συμβατές με αυτόν τον όρο. Οι ίδιες πηγές υπογράμμιζαν ότι η επιστολή έχει χαρακτηριστεί εμπιστευτική και δεν μπορεί να δοθεί στη δημοσιότητα ούτε και στην ελληνική κυβέρνηση, η οποία είναι προφανές ότι έχει κάθε λόγο να θέλει να την έχει υπόψη.
Αν παραβιαστούν οι όροι
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, υπογραμμίζεται ότι σε περίπτωση που παραβιαστεί ο συγκεκριμένος όρος, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεσμεύεται να αναλάβει διπλωματική πρωτοβουλία για την επίλυση του θέματος. Σε περίπτωση που ο συγκεκριμένος όρος συνεχίσει να παραβιάζεται, η αμερικανική κυβέρνηση δεσμεύεται να προχωρήσει σε διακοπή της υλοποίησης του προγράμματος προμήθειας των F-16 στην Άγκυρα, με βάση τις πολύ λεπτομερείς προβλέψεις της νομοθεσίας για τον έλεγχο στην παροχή εξοπλισμών από τις ΗΠΑ. Υπενθυμίζεται ότι κάτι ανάλογο, τότε με αφορμή την αγορά ρωσικών πυραύλων S-400, είχε συμβεί με το πρόγραμμα των F-35 στο οποίο, μάλιστα, η Τουρκία ήταν συμπαραγωγός χώρα. Σε γενικές γραμμές, στην ελληνική κυβέρνηση θα επιθυμούσαν, βεβαίως, να έχουν γνώση του περιεχομένου της επιστολής, καθώς αποτελεί τμήμα μιας συνολικότερης συμφωνίας. Ωστόσο εκτιμούν, κυρίως με βάση τις διαβεβαιώσεις μελών του Κογκρέσου που διάκεινται φιλικά προς την Ελλάδα, ότι η διατύπωσή της μάλλον ικανοποιεί την ελληνική πλευρά. Πάντως, είναι σαφές πως η διατύπωση που χρησιμοποιείται έχει βαρύνουσα σημασία, καθώς είναι διαφορετικό να αναφέρεται σε μέτρα που το Στέιτ Ντιπάρτμεντ «μπορεί να λάβει» σε περίπτωση παραβίασης των όρων και άλλο εάν προβλέπεται ότι «θα λάβει» συγκεκριμένα μέτρα. Οι συγκεκριμένες διατυπώσεις προσφέρουν κάποια ευελιξία στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ωστόσο είναι και ενδεικτικές. Μένει, λοιπόν, να διαπιστωθεί αν οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις για τη χρήση του «πακέτου»-μαμούθ αγοράς και αναβάθμισης του στόλου των F-16 για την τουρκική αεροπορία, θα τηρηθούν από την Άγκυρα, όχι στην παρούσα φάση ύφεσης της έντασης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά στο μέλλον.
Είναι εξίσου προφανές ότι οι όροι που τίθενται από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατ’ αυτό τον τρόπο έχουν κυρίως έναν εσωτερικό πολιτικό στόχο, που δεν είναι άλλος από την έγκριση του προγράμματος εξαγωγής των F-16 προς την Τουρκία, έναντι ενός Κογκρέσου που τα προηγούμενα χρόνια παρουσιαζόταν ιδιαίτερα σκεπτικό για τον τρόπο με τον οποίο κινήθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και στο Ουκρανικό, η Αγκυρα.
Βεβαιότητα της Άγκυρας για το Κογκρέσο
Του Μανώλη Κωστίδη
Αισιόδοξοι για την οριστικοποίηση της πώλησης των F-16 στην Τουρκία δηλώνουν Τούρκοι αξιωματούχοι και τονίζουν ότι θα είναι έκπληξη να εκφραστούν ενστάσεις στο Κογκρέσο εντός των 15 ημερών, που θα αξιολογήσει την πώλησή τους. Στη χώρα δεν δίνουν πληροφορίες σχετικά με το ζήτημα των διαβεβαιώσεων ή εγγυήσεων που φημολογείται πως έχει δώσει η Άγκυρα στην Ουάσιγκτον σχετικά με την ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων ή για κάποιους όρους που θέτουν οι ΗΠΑ. Στην Τουρκία, υπάρχουν πληροφορίες ότι με στόχο την επίσπευση της παραλαβής των 40 νέων F-16 υπάρχουν και συζητήσεις για συμπαραγωγή στην Τουρκική Αεροδιαστημική Βιομηχανία (TUSAS). Στα εξοπλιστικά, παρατηρούν πως θεωρητικά η Ελλάδα θα έχει προβάδισμα σε περίπτωση που παραλάβει τα F-35, από την άλλη, όμως, αναλυτές υπογραμμίζουν ότι σε περίπτωση που η Άγκυρα κλειδώσει τη συμφωνία, τότε η τουρκική αεροπορία θα ενισχυθεί με ένα σημαντικό εξοπλιστικό πρόγραμμα: 40 νέα F-16 και εκσυγχρονισμός επιπλέον 79 που ήδη διαθέτει η τουρκική αεροπορία είναι από τα πιο γνωστά σημεία της συμφωνίας της Ουάσιγκτον με την Άγκυρα. Σύμφωνα με τουρκικά μέσα ενημέρωσης, τμήμα του εξοπλιστικού προγράμματος προβλέπει την προμήθεια περίπου 950 πυραύλων αέρος-αέρος AMRAAM AIM-120C, 800 βόμβες GBU-39, 96 πυραύλους αντιραντάρ HARM AGM-88B. Επίσης θα παραδοθούν στην Τουρκία 48 κινητήρες F-110, που θα βοηθήσουν στην απογείωση κάποιων καθηλωμένων F-16, ενώ θα χρησιμοποιηθούν και στη μελλοντική παραγωγή του εθνικού μαχητικού της χώρας, KAAN, το οποίο τις επόμενες εβδομάδες θα πραγματοποιήσει την πρώτη του δοκιμαστική πτήση. Το εξοπλιστικό πρόγραμμα επίσης προβλέπει 149 ραντάρ ΑΝ/APG-83 και παράλληλα δεκάδες κιτ ηλεκτρονικού πολέμου.
Εξοπλισμοί 20 δισ. δολ.
Το συνολικό πακέτο που περιμένει την έγκριση του Κογκρέσου φτάνει στα 20 δισ. δολάρια. Στόχος της Τουρκίας είναι η παραλαβή των πρώτων εκσυγχρονισμένων F-16 σε επίπεδο Viper να ξεκινήσει τους τελευταίους μήνες του 2025 ή στις αρχές του 2026, και το πρόγραμμα της παραλαβής των νέων F-16 να ξεκινήσει το 2028. Τούρκοι αξιωματούχοι αναφέρουν πως η Τουρκική Αεροδιαστημική Βιομηχανία είναι πανέτοιμη για να εγκαταστήσει τα κιτ εκσυγχρονισμού των F-16 αφού ήδη έχει συμμετάσχει στην παραγωγή των συγκεκριμένων μαχητικών και υπάρχει η σχετική εμπειρία. Παράλληλα, η γειτονική χώρα τρέχει ήδη ένα ισχυρό πρόγραμμα ναυπήγησης πλοίων. Στο πλαίσιο του προγράμματος «εθνικού πλοίου» (Μilgem), έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα ναυπήγησης 4 φρεγατών κλάσης Ada. Στο ίδιο πρόγραμμα ναυπηγήθηκε και ολοκληρώθηκε η παράδοση της πρώτης τουρκικής φρεγάτας κλασης Istif και αυτή την περίοδο ναυπηγούνται 3 φρεγάτες της ίδιας κλάσης ταυτόχρονα σε τρία ναυπηγεία, με στόχο την παράδοσή τους στα τέλη του 2026 ή στις αρχές του 2027. Εν τω μεταξύ, το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας με αφορμή την «ημέρα αντίστασης των Τούρκων της Δυτικής Θράκης», με ανάρτησή του στο Χ, αναφέρει πως «η τουρκική μειονότητα Δυτικής Θράκης συνεχίζει με αποφασιστικότητα τον αγώνα της για την αναγνώριση της εθνικής της ταυτότητας. Η Τουρκία θα συνεχίσει την υποστήριξή της σε αυτόν τον δίκαιο αγώνα με αποφασιστικότητα και θα στηρίζει πάντα τους Τούρκους της Δυτικής Θράκης».
