Kathimerini.gr
Από τα Ημισκούμπρια στο «Τσιπρουλέτο»
Του Βύρωνα Κριτζά
Πριν από πολλά χρόνια, συζητώντας με έναν καλλιτέχνη από τον ευρύτερο χώρο του χιπ χοπ για τα Ημισκούμπρια, είχα ακούσει την άποψη ότι «ο Μιθριδάτης κανονικά θα έπρεπε να δουλεύει στην τηλεόραση». Υποτιμητικό ασφαλώς, δεδομένης της διαπιστευμένης ικανότητάς του στη γραφή στίχων και την εκφορά τους. Αλλά και ενδεικτικό μιας προσωπικότητας που μέσα στον καλλιτεχνικό κόσμο, χρόνια τώρα, μοιάζει κάπως παράταιρη.
Ο Μιθριδάτης Χατζηχατζόγλου (ναι, είναι το πραγματικό του όνομα) γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Φοίτησε στην Καλών Τεχνών, ασχολήθηκε με το σκίτσο και τη ζωγραφική και έγινε ευρύτερα γνωστός το 1996, ως μέλος του σατιρικού χιπ χοπ συγκροτήματος Ημισκούμπρια. Το γεγονός ότι γεύτηκε απότομα, αν και επάξια, μεγάλη δημοσιότητα στα 21 του αιτιολογεί ίσως ορισμένα στοιχεία της προσωπικότητάς του. Γεγονός πάντως είναι ότι τα Ημισκούμπρια υπήρξαν ένα σχήμα με στιχουργική ευφυΐα, καθοριστικό στη διάδοση του χιπ χοπ στην Ελλάδα και εύστοχο στην κοινωνική κριτική του. Μια γέφυρα που ένωσε τους Beastie Boys και τους De la soul με εγχώριους σατιρικούς καλλιτέχνες όπως ο Χάρρυ Κλυνν, ο Κηλαηδόνης, ο Μηλιώκας.
Σε εποχές όπου η λέξη πατριαρχία δεν υπήρχε καν στο λεξιλόγιό μας, την καυτηρίασαν με τον Κύρη του Σπιτιού. Περιέγραψαν με χιούμορ τις παθογένειες του Δημοσίου (Δημόσιο Forevah), τα καθημερινά ευτράπελα του μέσου Αθηναίου (Νωρίς), την κιτς ψευδοευτυχία μιας εξόρμησης στη θάλασσα (Πάμε όλοι μαζί σε μια παραλία). Τα αναφέρω αυτά γιατί θεωρώ λάθος το να μειώνουμε το καλλιτεχνικό παρελθόν του Μιθριδάτη επειδή μπορεί να μη μας ταιριάζει ως άνθρωπος ή ως πολιτικός.
Είναι επίσης λάθος να ακυρώνουμε την υποψηφιότητά του στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές λέγοντας ότι «έγινε μέρος του συστήματος που κατηγορούσε». Ολοι μέρος του συστήματος είμαστε, αλίμονο αν αυτό μας απαγορεύει να ασκούμε κριτική. Επιστρέφω στη «χρονοδιαδρομή». Γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 2000 τα Ημισκούμπρια αρχίζουν να χάνουν έδαφος. Το χιπ χοπ μπαίνει στις πίστες, οι μόδες αλλάζουν. Το 2009 ο Μιθριδάτης κυκλοφορεί ένα σόλο άλμπουμ με τίτλο «Αιρετικά ερωτικός». Δεν γνωρίζει μεγάλη απήχηση.
Η παραδοσιακή δισκογραφία, άλλωστε, βουλιάζει. Θα περάσουν 12 ολόκληρα χρόνια μέχρι να απασχολήσει ξανά το ευρύ κοινό με το «Για να μην τα χρωστάω», ένα ραπ κομμάτι που γίνεται viral και σήμερα θεωρείται, τρόπον τινά, το διαβατήριό του για τον στίβο της πολιτικής. Αξιόλογο ως κατασκευή, αλλά και κάπως κουραστικό μέσα στην «τα-ξέρω-όλα» διαμαρτυρία του και τα 12 λεπτά διάρκειάς του, το «Για να μην τα χρωστάω» περιγράφεται στο λήμμα του καλλιτέχνη στη Βικιπαίδεια ως τραγούδι που «ταράζει την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα». Λίγο παρακάτω, στο ίδιο λήμμα, διαβάζουμε ότι η Amok Time Ats, η καλλιτεχνική κολεκτίβα που ίδρυσε ο ίδιος το 2017, βασίζεται σε έναν «πρωτοπόρο τρόπο σκέψης».
Πού ακριβώς έγκειται η πρωτοπορία, δεν μαθαίνουμε ποτέ. Σε άλλο σημείο, το λήμμα μάς ενημερώνει για τον βαθμό που πήρε ο Μιθριδάτης στην πτυχιακή εργασία του. Γενικότερα, η σελίδα αναδύει μια διάθεση προβολής κατορθωμάτων – και όχι πληροφόρησης.
Υποψήφιος βουλευτής
Φτάνουμε στο σήμερα. Ο Μιθριδάτης κατεβαίνει με τον ΣΥΡΙΖΑ και μέσα σε λίγες ώρες δέχεται επιθέσεις για κάποια παλιά tweets. Κατά την κρίση μου, οι «χυδαίες», «σεξιστικές», «ομοφοβικές», όπως χαρακτηρίστηκαν, παλιές του αναρτήσεις δεν αναδεικνύουν τις πραγματικές του απόψεις για τις γυναίκες ή τους ομοφυλόφιλους. Αντανακλούν όμως την ποιότητα του δημόσιου λόγου του. Την επιθυμία του να ακουστεί δυνατά μέσα στο πλήθος, βρίζοντας. Την απόλαυση που λαμβάνει με το να γίνεται εριστικός «παίρνοντας ρόλους», όπως είπε. Ενόψει εκλογών πιστεύω πως η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ δεν θα έπρεπε να ανησυχούν τόσο για την απήχηση του Μιθριδάτη στους νέους, όσο για την ικανότητά του να γίνεται αντιπαθής στους εχθρούς του. Τι θέλω να πω: Σε μια εποχή όπου οι πιο δημοφιλείς πολιτικοί δεν είναι οι πιο ικανοί, αλλά οι πιο γραφικοί (αυτοί που ερεθίζουν τα ταπεινά ένστικτα του κόσμου), ο Μιθριδάτης μπορεί να ξεχωρίσει. Διαβάζω ότι η επιθυμία του είναι να προσφέρει στον πολιτισμό. Το έχει ήδη κάνει με τα Ημισκούμπρια. Είναι, δε, ο μοναδικός Ελληνας ράπερ που μπορεί να καυχηθεί ότι καθιέρωσε δικό του τρόπο ομιλίας, παραλλάσσοντας λέξεις (ενδεικτικά, σε παλιά tweets, είχε αποκαλέσει τον Τσίπρα «Τσιπρουλέτο», ενώ υπάρχει τραγούδι του με τίτλο Σπιτουλίνι αραχτουλίνι – κλασική μιθριδατική διάλεκτος). Καθώς πλησιάζει την ηλικία των 50, έχοντας αφήσει πίσω τις εποχές των εμπνευσμένων στίχων και της ανέμελης νεότητας, προσωπικά αισθάνομαι ότι βλέπει την πολιτική σαν σανίδα σωτηρίας. Μπορεί να θέλει όντως να βοηθήσει – δεν το αμφισβητώ. Πιο πιθανό όμως μου φαίνεται το σενάριο του να βοηθηθεί ο ίδιος. Κατά τα άλλα, χρόνια τώρα, η δημόσια παρουσία του αναδύει μια αυταρέσκεια. Μια ανάγκη αυτο-επιβεβαίωσης. Υπάρχει κάτι στον τρόπο ομιλίας του, το σηκωμένο φρύδι και οι φωτογραφίσεις με πούρα στο Instagram, που δεν με αφήνει να τον συμπαθήσω. Στην πρόσφατη συνέντευξή του στο tvxs μιλάει πιο προσγειωμένα. Προσέχει. Αλλά στη συνοδευτική φωτογραφία ποζάρει έχοντας στο φόντο μια τεράστια ζωγραφιά του εαυτού του.
Εχω ζήσει ήδη αρκετές εκλογές. Τίποτα δεν μου κάνει εντύπωση. Τίποτα δεν με σοκάρει, απλώς τα βρίσκω όλα κακόγουστα και στενόχωρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ ελπίζει να προσελκύσει μέσω Μιθριδάτη τους ανθρώπους που αδιαφορούν για την πολιτική. Τα άλλα μεγάλα κόμματα και οι πονηρά εύθικτοι υποστηρικτές τους έχουν ένα νέο στόχο. «Αφού όλοι διασκεδάζουνε/γιατί είσαι λυπημένη;», ρωτάει ο ίδιος σε ένα παλιό τραγούδι. Ελα ντε!
Δόλωμα σε λάθος σύμπαν
Του Αρη Αλεξανδρή
Το να είσαι είκοσι ετών στην εποχή των ψηφιακών μέσων, του καταιγιστικού Ιντερνετ, του κάνσελ και της τεχνητής νοημοσύνης σημαίνει κυρίως ένα πράγμα: τίποτα δεν είναι επίκαιρο για πολύ. Η νεότητα σήμερα είναι μια διαρκής μεταμόρφωση, ένα αδιάκοπο πηγαινέλα σε ευμετάβλητα τοπία.
Ο Μιθριδάτης για έναν εικοσάχρονο δεν είναι μπανάλ· είναι ανύπαρκτος· μια γνώση που ακόμη κι αν την αποκτήσει, θα την ανταλλάξει με κάτι πιο ενδιαφέρον στο TikTok έπειτα από λίγο. Αν ο Αλέξης Τσίπρας συμπεριέλαβε στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ τον παλαίμαχο ράπερ από τα ’90s για να προσελκύσει τους νέους, προφανώς απέχει από αυτούς περισσότερο απ’ όσο υποψιάζεται.
Οι γεννημένοι μετά το μιλένιουμ είναι πολύ απορροφημένοι από το συναρπαστικό, προσωποποιημένο σύμπαν τους για να ανταποκριθούν σε δολώματα «μεγάλων». Ακόμη, όμως, κι αν υποθέσουμε ότι είναι επιρρεπείς στο δέλεαρ των πολιτικών διασημοτήτων, πόσο ποιοτική θα ήταν η συμμετοχή τους στα πολιτικά πράγματα με αυτούς τους όρους; Τι είδος πολιτικής σκέψης και δράσης χτίζεται στη βάση της viral εξυπνάδας, της ομοφοβίας και του σεξισμού σε χιουμοριστικό περιτύλιγμα;
Η όλη εμμονή, πάντως, με την πολιτικοποίηση των νέων έχει αρκετά προβληματικά σημεία· θέτει στις πλάτες τους ένα βάρος που δεν θα έπρεπε να φέρουν, αγνοώντας το υπαρξιακό πλαίσιο της ηλικίας τους. Οι σημερινοί εικοσάρηδες πασχίζουν να οικοδομήσουν μια βιώσιμη καθημερινότητα υπό αντίξοες συνθήκες. Η επιβίωσή τους είναι από μόνη της μια δουλειά πλήρους απασχόλησης.
Σε αυτή τη φάση, ο ρόλος τους δεν είναι να διαμορφώνουν την πολιτική αλλά κυρίως να γίνονται αποδέκτες των θετικών συνεπειών της, ώστε, όταν αποκτήσουν τη γνώση, την εμπειρία και την ικανότητα που η πολιτική προϋποθέτει, να ασχοληθούν μαζί της με ωριμότητα και ψυχραιμία.
Για να ενδιαφερθεί κανείς για την πολιτική, πρέπει πρώτα να πιστέψει σε αυτήν. Για να πιστέψει σε αυτήν, πρέπει η πολιτική να τον έχει ευνοήσει, να του έχει αποδείξει τη μεγάλη της αξία. Για να πάρει στα σοβαρά η νέα γενιά την πολιτική, πρέπει πρώτα η πολιτική να πάρει στα σοβαρά τον εαυτό της.
Στον κόσμο των απλησίαστων ενοικίων, της αβάσταχτης ακρίβειας και της θεσμικής ανεπάρκειας, ο Μιθριδάτης δεν είναι ούτε το πρόβλημα ούτε η λύση. Είναι απλώς ένα σύμπτωμα.
Hipsters’ politics αντί για ιδέες
Της Βίβιαν Στεργίου
Hταν προβλέψιμη η πτώση του επιπέδου της δημόσιας συζήτησης ενόψει των εκλογών. Καθώς αυτές πλησιάζουν, οι αντίπαλοι θα εστιάζουν σε πρόσωπα και στα λεγόμενά τους που εύκολα ανασύρονται από το Ιντερνετ. Η πολιτική για χίπστερς (Hipsters politics) θα καταλαμβάνει όλο και περισσότερο χώρο. Η επικοινωνία, το content, οι φατσούλες, τα memes και τα ανατριχιαστικά βιντεάκια τικ τοκ με ζουμ πάνω στο πρόσωπο του υποψηφίου/της υποψηφίας θα δίνουν και θα παίρνουν.
Ομως, νομίζω, ο νεαρός κόσμος θέλει ν’ ακούσει ιδέες και επιχειρήματα, προτάσεις και τι είδους αξίες προτάσσουν τα κόμματα. Η υπερβολική εστίαση στα πρόσωπα δεν είναι του γούστου μου και είναι κάπως γελοία, φθείρει την κουβέντα, τη ρίχνει στο επίπεδο μιας λάσπης ή μιας αποθέωσης που παράγεται εύκολα με λίγα video, μερικά memes, δύο stories και μερικά κακόβουλα σχόλια (δουλειά που άμεσα θα αναλάβουν να αυτοματοποιήσουν οι νέες τεχνολογίες).
Η ανθρωποφαγία ή, το αντίθετό της, η εξύμνηση συγκεκριμένων προσώπων ως σωτήρων, αποπολιτικοποιούν την πολιτική. Η νεολαία, παντού στην Ευρώπη, έχει χίλια δυο προβλήματα, εργάζεται άπειρες ώρες, δεν μπορεί να πληρώσει το ενοίκιο και τους λογαριασμούς, μελαγχολεί και ζορίζεται. Θα με ενδιέφερε, απ’ όλες τις πλευρές, ν’ ακούσω λύσεις γι’ αυτά τα ζητήματα. Γι’ αυτό είμαι πάντα καχύποπτη με τους αθλητές, τις περσόνες κ.λπ. στα ψηφοδέλτια (ειδικά στο Ευρωκοινοβούλιο το πράγμα έχει παραγίνει, με ποδοσφαιριστές, τραγουδίστριες και ηθοποιούς).
Η επικοινωνία (ό,τι σημαίνει αυτό το πράγμα) δαγκώνει και μαραζώνει την πολιτική, την κάνει απολιτίκ. Την κάνει θέμα ακατέργαστων συναισθημάτων οικειότητας και νοσταλγικών ταυτίσεων. Οσο το βλέμμα καταναλώνει πρόσωπα, παλιά tweets και celebrity φωτογραφίες, τόσο αποστρέφεται τις αναγκαστικά περίπλοκες συζητήσεις που δεν χωράνε ως λεζάντα σε meme.
Η κ. Βίβιαν Στεργίου είναι συγγραφέας.
