Kathimerini.gr
Το μέγεθος της καταστροφής από το πέρασμα της κακοκαιρίας «Daniel», αλλά και το πώς ουσιαστικά τα φαινόμενα άλλαξαν τον χάρτη της Θεσσαλίας αποτυπώνει βίντεο που ανάρτησε στο Youtube το κανάλι Up Stories με πλάνα της λίμνης Κάρλας από τα 35.000 πόδια.
Η λίμνη, η οποία είχε αποξηραθεί τη δεκαετία του 1960 και επαναδιαμορφώθηκε την περασμένη δεκαετία, έχει καλύψει μια τεράστια έκταση, καταστρέφοντας εκτάσεις και καλλιέργειες, ενώ χαρακτηριστική είναι η σύγκριση με την εικόνα πριν από τον «Daniel».
Η ιστορία της Κάρλας
Οπως έγραφε σε πρόσφατο ρεπορτάζ η «Κ», η αποξήρανση της λίμνης, που ολοκληρώθηκε με τα εγκαίνια σήραγγας η οποία διοχέτευε τα νερά της λίμνης στον Παγασητικό το 1962, είχε χαρακτηριστεί ως ένα από τα σημαντικότερα έργα για την ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας.
Το 2010 αποφασίστηκε η επανασύσταση τμήματος της λίμνης καθώς φάνηκε ότι η αποξήρανση έφερε πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα. Για το έργο ξοδεύτηκαν πολλά λόγια, πολλά εκατομμύρια και πολλά χρόνια, αλλά ο νέος ταμιευτήρας δεν μπόρεσε ποτέ να ξαναγίνει κανονική λίμνη. Ολα αυτά έως ότου τα νερά του Πηνειού, μετά την κακοκαιρία «Daniel», βρήκαν τον παλιό δρόμο τους και κατέληξαν στην Κάρλα κατακλύζοντας 200.000 στρέμματα και ξαναδίνοντας στη λίμνη το παλιό της εύρος και μέγεθος. Ως εκ τούτου, οι εκτάσεις που καλλιεργούνταν βρέθηκαν στον πάτο της λίμνης.
Ο βασικός λόγος για τον οποίο αποφασίστηκε η αποξήρανση τότε ήταν η ανάγκη εξασφάλισης περισσότερων καλλιεργήσιμων εκτάσεων στην περιοχή. Εντός, αλλά και παραπλεύρως της λίμνης ζούσαν πολλοί ψαράδες οι οποίοι έβγαζαν μεροκάματο με μεγάλο κόπο, είναι η αλήθεια, διότι η στάθμη της λίμνης και κατά συνέπεια και η δυνατότητά της να παρέχει αλιεύματα εξαρτιόταν πολύ από τη στάθμη του Πηνειού και τις βροχοπτώσεις. Πολλές φορές συνέβαιναν πλημμύρες ενώ άλλες φορές η στάθμη κατέβαινε τόσο που οι βάρκες δεν μπορούσαν να πλεύσουν.
Η αποξήρανση φάνηκε μια καλή λύση –πολιτικά, τουλάχιστον, εκείνη την εποχή ήταν–, καθώς από τη μία οι ακτήμονες θα έπαιρναν γη για να καλλιεργήσουν και από την άλλη η περιοχή θα απαλλασσόταν από τα κουνούπια και τις επιδημίες ελονοσίας. Οπως είχε σχεδιαστεί, οι αγροί που προέκυψαν προβλεπόταν να αρδεύονται από ένα σύστημα καναλιών που θα αξιοποιούσε το νερό του Πηνειού ώστε να μην καταλήγει όλο στη θάλασσα.
Οταν η λίμνη μετατράπηκε σε ξηρά, η εξέλιξη δεν ήταν αυτή που είχε προβλεφθεί. Η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής καταστράφηκαν, πουλιά και ζώα εξαφανίστηκαν. Στη θέση της λίμνης δημιουργήθηκαν αγροτικές εκτάσεις περίπου 90.000 στρεμμάτων τα οποία μοιράστηκαν στους αγρότες της περιοχής και στους ψαράδες της λίμνης, που μετατράπηκαν κι αυτοί σε αγρότες. Η περιοχή, όμως, πλημμύριζε συχνά ακόμα και με βροχοπτώσεις χαμηλού σχετικά ύψους. Αρχικώς υπήρχε σχέδιο για τη δημιουργία ενός μικρού ταμιευτήρα ώστε να συγκεντρώνονται τα νερά του Πηνειού όταν αυτός υπερχείλιζε, όμως τελικά αυτό το τμήμα του έργου δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.
Τις επόμενες δεκαετίες φάνηκαν τα καταστροφικά αποτελέσματα μιας τόσο βίαιης παρέμβασης στο φυσικό περιβάλλον. Ο υγροβιότοπος που υπήρχε στην περιοχή εξαφανίστηκε, αλλά παράλληλα εξαφανίστηκε και το νερό. Τα αρδευτικά έργα που έγιναν, ως επί το πλείστον γεωτρήσεις για το πότισμα των χωραφιών, κυρίως με βαμβακοκαλλιέργειες, υποβάθμισαν τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής με αποτέλεσμα από τις γεωτρήσεις, που πήγαιναν όλο και πιο βαθιά, να βγαίνει θαλασσινό νερό αφού η θάλασσα εισχωρούσε στο έδαφος του ευρύτερου χώρου της περιοχής της Κάρλας. Επιπλέον, σημειώθηκαν ρήγματα και καταστράφηκαν κτίσματα, ενώ πολλές πηγές που βρίσκονταν στις γύρω περιοχές ξεράθηκαν. Παράλληλα, ο Παγασητικός εμφάνισε συμπτώματα σημαντικής ρύπανσης αφού, λόγω του ταμιευτήρα, λιπάσματα και φυτοφάρμακα κατέληγαν σ’ αυτόν.
Απόφαση Ευρωδικαστηρίου
Το 2000 απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έκρινε την αποξήρανση της λίμνης παράνομη. Το «γεωργικό θαύμα» είχε μεταμορφωθεί σε περιβαλλοντικό όλεθρο. Το 2010 έπειτα από πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στο πλαίσιο της στροφής προς πολιτικές που λάμβαναν υπ’ όψιν το περιβάλλον, αποφασίστηκε να δημιουργηθεί ένας ταμιευτήρας μεγέθους μικρότερου της αρχικής έκτασης της Κάρλας και να γεμίσει νερό έτσι ώστε να γίνει επανασύσταση της λίμνης. Πάνω από 10 εκατ. ευρώ κόστισε το έργο επαναδιαμόρφωσης της λίμνης που επίσης άργησε πολύ να ολοκληρωθεί, γιατί εκτός των άλλων δεν ήταν εύκολο να πειστούν χωρίς πολιτικό κόστος οι άνθρωποι που καλλιεργούσαν τη γη να σταματήσουν να τη χρησιμοποιούν. Η νέα λίμνη εγκαινιάσθηκε τον Οκτώβριο του 2018. Πλέον χρειαζόταν ένα μοντέλο για την ορθολογική διαχείριση των υδάτων, ώστε να διασφαλιστεί το οικοσύστημα της λίμνης από τις συνέπειες της υπεράντλησης. «Η πρόκληση είναι στο μέλλον, από εδώ και μπρος», έλεγε σε συνέντευξή της στην «Κ» η Ιφιγένεια Καγκάλου, πρόεδρος του φορέα διαχείρισης Κάρλας – Μαυροβουνίου – Κεφαλόβρυσου – Βελεστίνου – Δέλτα Πηνειού.
Οι εξαγγελίες μιλούσαν για ενίσχυση της άρδευσης 150.000 στρεμμάτων και του 50% της υδροδότησης του Βόλου, ενώ θα εμπλουτιζόταν και ο υδροφόρος ορίζοντας. «Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης, τα οποία συμβάλλουν στην προστασία από τις πλημμύρες των περιοχών του Θεσσαλικού Κάμπου», αναφερόταν τότε. Εως ότου ο «Daniel» έδωσε στη λίμνη το μέγεθος που είχε παλαιά.
