Η πανδημία φαίνεται να «έδιωξε» τον ύπνο στους επαγγελματίες υγείας που στελέχωσαν τις κλινικές. Περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα γιατρούς και νοσηλευτές μεγάλου νοσοκομείου της Αθήνας, που «σήκωσε» μεγάλο βάρος κατά την πανδημία, εμφάνισαν αϋπνία και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ έξι στους δέκα αναφέρουν κακή ποιότητα ύπνου, με ό,τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό στην υγεία τους και την απόδοσή τους στο εργασιακό περιβάλλον. Παράλληλα, εμφανίζουν σε υψηλά ποσοστά επαγγελματική εξουθένωση και μετατραυματικό στρες, καθώς και συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα μελέτης της ποιότητας ύπνου και της ψυχικής υγείας εργαζομένων στον «Ευαγγελισμό», τόσο στην αρχική όσο και την τελευταία φάση της πανδημίας και η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα στο πλαίσιο του 31ου Πνευμονολογικού Συνεδρίου της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας. Η ομάδα ερευνητών (Αθανασίου Ν., Παππά Σ., Μπάου Κ., Λάμπρου Κ., Καραπιπέρη Α., Πατρινός Σ., Ζακυνθινός Σ., Βαγιάκης Ε., Κατσαούνου Π.) παρακολούθησε για ένα έτος και σε δύο διαφορετικές περιόδους (Ιανουάριος – Απρίλιος 2021 έως τους αντίστοιχους μήνες του 2022) 105 επαγγελματίες υγείας και συγκεκριμένα γιατρούς και νοσηλευτές που εργάζονταν σε παθολογικές και πνευμονολογικές κλινικές, στο τμήμα Επειγόντων Περιστατικών και τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Το προσωπικό αυτό στελέχωσε και τις κλινικές COVID-19.
Οπως κατέδειξε η μελέτη, το 42% των συμμετεχόντων κατά τους πρώτους μήνες του 2022 εμφάνιζε αϋπνία, το 23,8% υπνηλία και το 60,6% ανέφερε κακή ποιότητα ύπνου. Σε σχέση με την πρώτη φάση της μελέτης (αντίστοιχο διάστημα του 2021) δεν διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική μεταβολή σε αυτούς τους δείκτες.
«Τα αποτελέσματα που αφορούν την κακή ποιότητα ύπνου των επαγγελματιών υγείας είναι ιδιαιτέρως απογοητευτικά και σχετίζονται άμεσα με τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν στα δημόσια νοσοκομεία, τον κατακερματισμό του ωραρίου ύπνος – εγρήγορση και την εργασία σε βάρδιες», σημειώνει στην «Κ» ο Νικόλαος Αθανασίου, ειδικευόμενος πνευμονολογίας – φυματιολογίας στον «Ευαγγελισμό», μέλος του Δ.Σ. του επιστημονικού συμβουλίου του νοσοκομείου και βασικός ερευνητής στη μελέτη. Σύμφωνα με τον ίδιο, με βάση τις συνθήκες που επικρατούν στα δημόσια νοσοκομεία, αρκετοί γιατροί ξεπερνούν τις 48 ώρες εργασίας εβδομαδιαίως που προβλέπεται από τη νομοθεσία. Την περίοδο της πανδημίας οι επαγγελματίες υγείας στα δημόσια νοσοκομεία βρέθηκαν σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, χωρίς να λαμβάνουν ρεπό ή άδειες μέχρι και για έναν χρόνο. «Ετσι, σε ένα ήδη οριακό σύστημα υγείας όπως ήταν αυτό στη χώρα μας, αυξήθηκε κατακόρυφα η κόπωση, η επαγγελματική εξουθένωση και πληγώθηκε σε μεγάλο βαθμό η ψυχική υγεία των εργαζομένων στα δημόσια νοσοκομεία», επισημαίνει.
Σύνδρομο «Burnout»
Οπως φάνηκε στη μελέτη, το διάστημα Ιανουαρίου – Απριλίου 2022, το 41,9% εμφάνισε συμπτώματα κατάθλιψης και στο 36% αυτών η κατάθλιψη ήταν κλινικά σημαντική. Επτά στους δέκα (71,5%) είχαν συμπτώματα άγχους, ενώ υψηλά ήταν τα ποσοστά του συνδρόμου της επαγγελματικής εξουθένωσης (Burnout), όπως αυτό χαρακτηρίζεται από τη συναισθηματική εξουθένωση, την αποπροσωποποίηση και την κλίμακα προσωπικών επιτευγμάτων. Ετσι, συναισθηματική εξουθένωση εμφάνιζε το 59,6% των συμμετεχόντων, αποπροσωποποίηση (απώλεια στόχων και ιδανικών που σχετίζονται με την εργασία) το 41,35%, ενώ 70,87% βαθμολογούνται χαμηλά στην κλίματα προσωπικών επιτευγμάτων. Παράλληλα το 45,2% των συμμετεχόντων παρουσίαζε τραυματικό στρες. Στην πλειονότητα αυτών των επαγγελματιών υγείας αυτό ήταν σοβαρό (59,6%), δηλαδή ξεπερνούσε το όριο για τη διάγνωση πιθανής διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD). Οπως ανέφερε ο κ. Αθανασίου, «μία από τις πρώτες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας και αφορούσε την ψυχική υγεία των επαγγελματιών υγείας στην αρχική φάση της πανδημίας, ανέδειξε υψηλά ποσοστά άγχους (61,5%), κατάθλιψης (50,88%), τραυματικού στρες (48,86%) και επαγγελματικής εξουθένωσης (51,63% είχαν υψηλά ποσοστά συναισθηματικής εξουθένωσης) στο προσωπικό των νοσοκομείων αναφοράς για την COVID-19. Παρατηρούμε λοιπόν ότι έπειτα από περίπου 3 χρόνια πανδημίας η ψυχική υγεία των επαγγελματιών υγείας παραμένει επιβαρυμένη, με κάποιες κλίμακες οριακά επιδεινωμένες».
Καταλήγοντας, ο κ. Αθανασίου τονίζει ότι «όλα τα ανωτέρω διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό μείγμα, αν αναλογιστούμε την ευθύνη και τον φόρτο εργασίας του νοσοκομειακού επαγγέλματος. Τα αποτελέσματα της μελέτης μας θεωρούμε ότι συμβάλλουν στο να φωτιστούν οι ανάγκες των επαγγελματιών υγείας που εργάζονται στα δημόσια νοσοκομεία, ώστε η αρμόδια πολιτεία να διαμορφώσει ειδικά προγράμματα υποστήριξης των υγειονομικών για να ενισχυθεί η συναισθηματική αντοχή, η προσαρμοστικότητα και η αποδοτικότητά τους».
