Ένταση στις σχέσεις Αθήνας – Τιράνων

Βασίλης Νέδος, Σταύρος Τζίμας

Κρίση στις σχέσεις Αθήνας – Τιράνων προκαλεί η σύλληψη του υποψηφίου δημάρχου Χειμάρρας, Eλληνα ομογενούς Διονύση-Φρέντι Μπελέρη, δύο 24ωρα πριν από τις δημοτικές εκλογές στη γειτονική χώρα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε μήνυμα προς τα Τίρανα πως, αν η Αλβανία επιθυμεί να προσεγγίσει την Ε.Ε., θα πρέπει να εξασφαλίσει ελεύθερες δημοτικές εκλογές και να απελευθερώσει άμεσα όποιους φυλάκισε.

«Δεν δεχόμαστε εκπτώσεις στο κράτος δικαίου»

Του Βασίλη Νέδου

Δίχως σεβασμό της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας και των πολιτικών και περιουσιακών δικαιωμάτων της, η πόρτα της Ε.Ε. θα παραμείνει κλειστή για την Αλβανία, είναι το σαφέστατο μήνυμα που εκπέμπεται από την Αθήνα προς τα Τίρανα, μετά τη σύλληψη και κράτηση του υποψηφίου δημάρχου Χειμάρρας και Ελληνα ομογενούς Διονύση-Φρέντι Μπελέρη από τις αλβανικές αρχές με προσχηματικές, όπως φαίνεται, κατηγορίες, μόλις δύο ημέρες πριν από τις δημοτικές εκλογές που διεξάγονται στη γειτονική χώρα. Το μήνυμα αυτό έστειλε κατ’ αρχάς πρώτος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος ενημέρωσε προσωπικά την πρόεδρο της Κομισιόν για το γεγονός, ενώ ξεκαθάρισε ότι «η Αλβανία οφείλει να αντιληφθεί ότι η Ελλάδα και η Ε.Ε. δεν πρόκειται να δεχθούν εκπτώσεις στο κράτος δικαίου και στην προστασία των δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας».

Και στη συνέχεια είπε ευθέως ότι «αν η Αλβανία θέλει να πλησιάσει την Ε.Ε., έχει υποχρέωση να εξασφαλίσει ελεύθερες και δίκαιες δημοτικές εκλογές και να απελευθερώσει άμεσα αυτούς τους οποίους φυλάκισε, για να μπορούν να συμμετέχουν στην εκλογική διαδικασία». Αξίζει να σημειωθεί ότι το θέμα της σύλληψης του υποψηφίου δημάρχου (τον οποίο χθες το απόγευμα επισκέφθηκε στις φυλακές Αυλώνα η πρέσβειρα της Ελλάδας στα Τίρανα Κωνσταντίνα Καμίτση) επιχειρείται να παρουσιαστεί από την αλβανική πολιτική ηγεσία ως ζήτημα που δεν συνδέεται με τις εκλογές, κάτι που αντικατοπτρίζεται στις δηλώσεις του πρωθυπουργού Εντι Ράμα και της υπουργού Εξωτερικών Ολτα Τζάτσκα. Με εντολή του πρωθυπουργού, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επικοινώνησε με τον κ. Ράμα χθες το πρωί, ενώ νωρίτερα επιδόθηκε διάβημα. Η πρέσβειρα της Ελλάδας στα Τίρανα ενημέρωσε, επίσης, τους συναδέλφους της τής Ε.Ε. στην αλβανική πρωτεύουσα για την υπόθεση.

Είναι γνωστό ότι ο συλληφθείς υποψήφιος δήμαρχος είναι πιο κοντά στην παράταξη του Σαλί Μπερίσα, ωστόσο η ευρύτερη περιοχή της Χειμάρρας αποτελεί ένα πεδίο ανταγωνισμού ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις της Αλβανίας και τα συνδεδεμένα με αυτές οικονομικά συμφέροντα, καθώς αποτελεί την καρδιά της ταχύτατα αναπτυσσόμενης αλβανικής Ριβιέρας με δυνατότητες μεγάλης τουριστικής ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Υπενθυμίζεται ότι οι σχέσεις Αθηνών και Τιράνων διήλθαν και στο παρελθόν σημαντική κρίση λόγω της προσπάθειας του αλβανικού κράτους να υφαρπάξει περιουσίες που ανήκαν σε μέλη της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας.

Ο Διονύσης-Φρέντι Μπελέρης συνελήφθη μόλις δύο ημέρες πριν από τις δημοτικές εκλογές στην Αλβανία.

Από την Αθήνα σημειώνεται μέσα από κάθε διπλωματικό δίαυλο ότι αυτό που παρουσιάζεται ως υποτιθέμενη παραβίαση της αλβανικής νομοθεσίας, δεν είναι τίποτε άλλο παρά στοχευμένη και καλυμμένη πολιτική δίωξη, η οποία καταγράφεται λίγο πριν από τις δημοτικές εκλογές και αποτελεί κατάφωρη παραβίαση κάθε έννοιας κράτους δικαίου. Ολα αυτά συμβαίνουν, ενώ τις τελευταίες ημέρες φαίνεται ότι μεταξύ του αλβανικού υπουργείου Εξωτερικών και της Προεδρίας της γειτονικής χώρας υπήρξε κάποια ανταλλαγή αλληλογραφίας για το θέμα της οριοθέτησης ΑΟΖ. Από την Αθήνα αυτές οι κινήσεις αντιμετωπίζονται ως τμήμα πολιτικού παιχνιδιού από μέρους του κ. Ράμα.

Η ατμόσφαιρα ήταν ήδη τεταμένη, η σύλληψη την έκανε εκρηκτική

Του Σταύρου Τζίμα

Σε διμερές διπλωματικό επεισόδιο εξελίσσεται η σύλληψη τα μεσάνυχτα της Πέμπτης στη Χειμάρρα από την αλβανική αστυνομία, του υποψηφίου της ελληνικής μειονότητας για τη δημαρχία, στις αυριανές δημοτικές εκλογές, Φρέντι Μπελέρη, ο οποίος κρατείτο έως αργά το βράδυ στο αστυνομικό τμήμα Αυλώνα και, όπως ανέφεραν οι πληροφορίες, σήμερα αναμένεται να οδηγηθεί στο δικαστήριο για να του απαγγελθούν κατηγορίες για «εξαγορά ψήφων».

Από αλβανικής πλευράς επιχειρήθηκε η αποπολιτικοποίηση του θέματος, με τον πρωθυπουργό Ράμα και την ΥΠΕΞ Αλβανίας Ολτα Τζάτσκα να παραπέμπουν τη σύλληψη στο καθαρά δικαστικό επίπεδο, συνιστώντας υπομονή εν αναμονή της δημοσιοποίησης στοιχείων. Ωστόσο όλα δείχνουν ότι με αφορμή το επεισόδιο της Χειμάρρας, Αθήνα και Τίρανα εισέρχονται εκ νέου στον αστερισμό της όξυνσης των μεταξύ τους σχέσεων, σε μια περίοδο που αυτές εμφάνιζαν εικόνα νηνεμίας.

Συγκεκριμένα στοιχεία γύρω από τα αίτια που οδήγησαν στη σύλληψη, έως το βράδυ δεν είχαν γνωστοποιηθεί. Το βέβαιο είναι ότι ο Μπελέρης συνελήφθη από άντρες της αστυνομίας στο εστιατόριό του στη Χειμάρρα όπου, σύμφωνα με δημοσιεύματα του αλβανικού Τύπου, μυστικός αστυνομικός τον οποίο φέρεται να είχαν προσεγγίσει άνθρωποι του Μπελέρη προς εξαγορά της ψήφου του προσήλθε στον χώρο του εστιατορίου για να γίνει συναλλαγή και εκεί επενέβησαν άντρες της αλβανικής αστυνομίας που συνέλαβαν τον υποψήφιο δήμαρχο και έναν συνεργάτη του.

Είχε προηγηθεί μπαράζ δημοσιευμάτων και προσωπικών επιθέσεων με στόχο την πολιτική και ηθική απαξίωση του Μπελέρη από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Ράμα. Ο οποίος μάλιστα, παραμονή της σύλληψης, σε δημόσια προεκλογική συγκέντρωση στα Τίρανα είχε απειλήσει στενούς συνεργάτες του (και όχι τον ίδιο όπως από εσφαλμένη πληροφόρηση του γράφοντος αναφέρθηκε στην ηλεκτρονική έκδοση της «Κ») ότι την επομένη των εκλογών θα «λογαριαστεί προσωπικά» μαζί τους.

Η σύλληψη Μπελέρη κατέδειξε ότι η «μάχη της Χειμάρρας» συγκεντρώνει το μεγάλο ενδιαφέρον στις δημοτικές εκλογές της Κυριακής στην Αλβανία και αναμένεται σκληρή. Η ατμόσφαιρα ήταν ήδη τεταμένη και την έκανε εκρηκτική η σύλληψη του Μπελέρη. Πλέον, ουδείς δύναται να προβλέψει το τι μπορεί να συμβεί έως το βράδυ της Κυριακής ή και την επομένη.

Η «μάχη της Χειμάρρας» στο επίκεντρο των δημοτικών εκλογών στην Αλβανία – Η ιστορική, γεωγραφική και γεωπολιτική σημασία της πόλης και τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα.

Διότι, ακόμη και αν ο ομογενής υποψήφιος εκλεγεί, οι μειονοτικοί εκφράζουν φόβους ότι ο Ράμα είναι έτοιμος να ενεργοποιήσει plan b για τον αποκλεισμό του από τον δημαρχιακό θώκο, εργαλειοποιώντας και πάλι τη δικαιοσύνη.

Προς τι όμως αυτή η λυσσαλέα αντίδραση για την αποτροπή εκλογής Ελληνα μειονοτικού, Αλβανού υπηκόου, στη δημαρχία της Χειμάρρας; Και γιατί δεν ενοχλούν οι υποψηφιότητες, επίσης μειονοτικών, στη Δρόπολη ή τη Φοινίκη; Εδώ μπαίνουν στην εξίσωση η ιστορία, η γεωγραφία, η γεωπολιτική και εσχάτως και τα ισχυρά οικονομικά (τουριστικά) συμφέροντα. Η Χειμάρρα υπήρξε προαιώνιο προπύργιο του ελληνισμού και ανέκαθεν μήλον της Εριδος του ελληνισμού με τον αλβανικό εθνικισμό. Ο ορεινός όγκος της, από κοινού με το νησί της Κέρκυρας απέναντι, εκ της θέσεώς τους επιτηρούν τα «στενά της Κέρκυρας», τον θαλάσσιο δίαυλο από την Αδριατική προς το Ιόνιο και αντίστροφα. Επιπλέον, η Χειμάρρα έχει φυσική θέα και «επιβλέπει» το υψίστης για τη ναυσιπλοΐα σημασίας πέρασμα του Οτράντο, το ανέβα-κατέβα δηλαδή της Αδριατικής προς την Κεντρική Μεσόγειο.

Δύο υψηλής γεωστρατηγικής σημασίας σημεία δυνάμει chek point, με ελληνικούς πληθυσμούς, σε μια ευαίσθητη για τις δύο χώρες περιοχή, δημιουργούσαν και εξακολουθούν να δημιουργούν αίσθημα ανασφάλειας για τους Αλβανούς. Εξ ου και ο λόγος, το «πέρασμα της Κέρκυρας» δηλαδή, για τον οποίο τόσο οι Αγιοι Σαράντα, όσο και η Χειμάρρα δεν εντάχθηκαν στις λεγόμενες μειονοτικές ζώνες.

Εντάθηκαν οι φοβίες

Με φόντο, λοιπόν, τη γεωπολιτική εικόνα, οι αλβανικές φοβίες για τη Χειμάρρα εντάθηκαν στη μετά Χότζα εποχή, όταν τα σύνορα άνοιξαν, σε μια περίοδο κατά την οποία συνοριακός χάρτης της βαλκανικής έδειχνε να εισέρχεται σε τροχιά επαναχάραξης.

Στη Χειμάρρα, όσο οι εναπομείναντες ομογενείς διεκδικούσαν μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος τις περιουσίες, τα δικαιώματά τους και τις παραδόσεις τους, τόσο η καχυποψία περί «ανομολόγητων βλέψεων» της ελληνικής μειονότητας αυξανόταν στην πολιτική και πνευματική ελίτ στα Τίρανα. Κατά καιρούς, οι Ελληνες ομογενείς κατήγγειλαν μεθοδεύσεις από μέρους των αλβανικών κυβερνήσεων για την αρπαγή της γης τους, ώστε να αναγκαστούν να την εγκαταλείψουν και έτσι να αλλάξει υπέρ των Αλβανών η πληθυσμιακή σύνθεση της Χειμάρρας. Ακόμα και σήμερα η διαμάχη εξελίσσεται με κατά καιρούς συγκρούσεις, επεισόδια για την αποτροπή κατεδαφίσεων, και μια ακόμα τέτοια μάχη στην ουσία δίνουν την Κυριακή στην κάλπη υποψήφιοι και ψηφοφόροι. Γιατί όποιος έχει «δικό» του τον δήμαρχο, διαθέτει και ένα πολύ ισχυρό όπλο. Το τι θα βγάλει η κάλπη αύριο το βράδυ είναι άγνωστο. Εκφράζονται φόβοι ακόμα και για το εάν και πώς θα διεξαχθεί η ψηφοφορία.