Kathimerini.gr
Βασίλης Νέδος, Μανώλης Κωστίδης
Τα όρια του ελληνοτουρκικού διαλόγου αποκαλύπτει η επαναφορά της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών» από την Αγκυρα με αφορμή την ανακοίνωση δημιουργίας θαλάσσιου πάρκου στο Αιγαίο για την προστασία ευαίσθητων ειδών. Η Αγκυρα επισημαίνει ότι «δεν θα δεχθούμε τετελεσμένα που μπορεί να δημιουργήσει η Ελλάδα σε γεωγραφικούς σχηματισμούς των οποίων το καθεστώς αμφισβητείται», με την Αθήνα να απαντά ότι από την Τουρκία πολιτικοποιείται «ένα αμιγώς περιβαλλοντικό ζήτημα».
Ναρκοθέτηση του διαλόγου
Του Βασίλη Νέδου
Τα όρια των πραγματικών προσδοκιών που μπορεί να έχει η Ελλάδα από την τρέχουσα περίοδο ύφεσης της έντασης στις σχέσεις με την Τουρκία, η οποία όπως είναι ευρέως γνωστό προέκυψε μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του Φεβρουαρίου 2023 στα νότια της γειτονικής χώρας, αποκαλύπτει η επιστροφή της Αγκυρας στη ρητορική των «γκρίζων ζωνών», μάλιστα με αφορμή ανακοινώσεις του υπουργού Περιβάλλοντος Θόδωρου Σκυλακάκη σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τους υπουργούς Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη και Γεωργίας Λ. Αυγενάκη, στο πλαίσιο του επικείμενου διεθνούς συνεδρίου «Our Ocean» σχετικά με τη δημιουργία δύο θαλασσίων πάρκων, εκ των οποίων ένα στο Αιγαίο, με βραχονησίδες που εκτείνονται από τα ανοιχτά της Μήλου μέχρι και τη Νίσυρο. Πρακτικά, η Αγκυρα επιχειρεί να παρουσιάσει την ανακοίνωση μιας πολιτικής, η οποία δεν αφορά κανένα ζήτημα κυριαρχίας στο Αιγαίο, ως απόπειρα παραβίασης του πνεύματος της Διακήρυξης των Αθηνών. Εχει, επίσης, κάποια σημασία το γεγονός ότι αυτές οι απόψεις καταγράφονται λίγες ημέρες πριν από τον επόμενο γύρο των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και περίπου ένα μήνα πριν από τη συνάντηση των ηγετών στην Αγκυρα.
Είναι σαφές ότι η αρχική αντίδραση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών υπαγορεύεται και από την εσωτερική διάσταση, δηλαδή της ανόδου του CHP, πολλά στελέχη του οποίου ήδη κατηγορούν το ΑΚΡ για «χαλαρή» στάση έναντι της Ελλάδας, και μετά τις επιτυχείς –για τους κεμαλιστές– εκλογές έχουν αναθαρρήσει. Επιπλέον, η υπόθεση των ζωνών προστασίας του ευαίσθητου περιβάλλοντος σε ακατοίκητες νησίδες και βραχονησίδες, υπενθυμίζει στην τουρκική διπλωματία τις παλαιότερες τοποθετήσεις του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου περί εκμετάλλευσης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τις ζώνες NATURA, αλλά και τις σχετικές αναφορές του πρώην υπουργού και στελέχους του ΠΑΣΟΚ, Κώστα Λαλιώτη, ο οποίος ήταν και πρωτεργάτης της σχετικής νομοθεσίας. Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι ακόμη οι συγκεκριμένες ζώνες προστασίας δεν έχουν οριστικοποιηθεί. Μένει να φανεί ποιες θα είναι οι οριστικές ανακοινώσεις της Αθήνας και ο τρόπος με τον οποίο η Αγκυρα θα αντιδράσει.
Επισήμως, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ακολούθησε την πεπατημένη των χαμηλών τόνων, αναφέροντας ότι η Αγκυρα «πολιτικοποιεί ένα αμιγώς περιβαλλοντικό ζήτημα», καθώς «η οικουμενική πρόκληση της προστασίας του περιβάλλοντος θα έπρεπε να ευαισθητοποιεί τις κυβερνήσεις και όχι να χρησιμοποιείται για τη δημιουργία εντυπώσεων». Επιπλέον στην ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών σημειώνεται ότι «η ελληνική κυβέρνηση θα συνεχίσει να υποστηρίζει απαρέγκλιτα την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας στο πλαίσιο εξωτερικής πολιτικής αρχών. Με έρεισμα στο διεθνές δίκαιο και, ιδίως, στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας, της οποίας η Ελλάδα αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος». Η ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών καταλήγει με την εξής διατύπωση: «Η πρακτική της συναλλακτικής διπλωματίας και της χρήσης υβριδικών μέσων για γεωπολιτικά οφέλη δεν προσιδιάζει στην ελληνική εξωτερική πολιτική». Ανεπισήμως, πάντως, δεν είναι λίγοι όσοι εκτιμούν ότι η τρέχουσα ατμόσφαιρα στα ελληνοτουρκικά έχει ημερομηνία λήξης, την οποία μάλιστα θα επιλέξει σε δικό της χρόνο η Αγκυρα.
O υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης με τον ομόλογό του της Τουρκίας Χακάν Φιντάν, στο περιθώριο της πρόσφατης Συνόδου του ΝΑΤΟ. H εμπρηστική ρητορική της Αγκυρας καταγράφεται λίγες ημέρες πριν από τον επόμενο γύρο των ΜΟΕ και περίπου ένα μήνα πριν από τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν.
Στα ελληνοτουρκικά αναφέρθηκε και ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας, ο οποίος χθες από το 9ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών υπογράμμισε ότι «η Ελλάδα πρέπει να αντιδρά κάθετα και απόλυτα σε κάθε τουρκική θέση που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, αλλά να αποφεύγει τις εντάσεις», σημειώνοντας ότι κάτι τέτοιο θα ήταν ουσιαστική ενίσχυση των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης των δύο χωρών. Επιπλέον, ξεκαθάρισε ότι καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα προχωρήσει στην αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, ειδικά όσο υπάρχει η τουρκική προκλητικότητα.
Τουρκικό ΥΠΕΞ: Δεν αποδεχόμαστε τετελεσμένα
Του Μανώλη Κωστίδη
Κωνσταντινούπολη-Ανταπόκριση. Υπενθυμίζοντας τις θέσεις της για την αμφισβήτηση της κυριαρχίας των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο, το υπουργείο Εξωτερικών της Αγκυρας αντέδρασε με έντονο τρόπο στα σχέδια που είχαν ανακοινώσει τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Εξωτερικών της Ελλάδας για θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο.
Με ανακοίνωση που εκδόθηκε τα μεσάνυχτα της Τρίτης, το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας ισχυρίστηκε πως η Ελλάδα προσπαθεί να εκμεταλλευθεί και τα περιβαλλοντικά ζητήματα στα θέματα των προβλημάτων του Αιγαίου και αναφέρει ότι «θα θέλαμε να συμβουλεύσουμε την Ελλάδα να μη χρησιμοποιεί για τη δική της ατζέντα τα προβλήματα του Αιγαίου και το καθεστώς ορισμένων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων, η κυριαρχία των οποίων δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συνθήκες. Θα θέλαμε επίσης να προειδοποιήσουμε τρίτους, συμπεριλαμβανομένης της Ε.Ε., να μην αναλαμβάνουν ρόλο στις πολιτικές κινήσεις της Ελλάδας σε περιβαλλοντικά προγράμματα».
Η Αγκυρα καλεί την Αθήνα για συνεργασία στα περιβαλλοντικά θέματα, όπως στο Αιγαίο, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο που ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ παράκτιων κρατών σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες. «Με την ευκαιρία αυτή εφιστούμε εκ νέου την προσοχή στο γεγονός ότι δεν θα αποδεχθούμε πιθανά τετελεσμένα που δημιουργεί η Ελλάδα σε γεωγραφικούς σχηματισμούς με αμφισβητούμενο καθεστώς. Επαναλαμβάνουμε ότι τα αναφερόμενα θαλάσσια πάρκα δεν θα έχουν καμία νομική επίδραση στο πλαίσιο των προβλημάτων μεταξύ των δύο χωρών στο Αιγαίο Πέλαγος».
Στην τουρκική πρωτεύουσα εδώ και δύο ημέρες παρακολουθούσαν με προσοχή τις κινήσεις και τις ανακοινώσεις της ελληνικής πλευράς σχετικά με τα σχέδια της Αθήνας στο Αιγαίο. Η δημοσιοποίηση του χάρτη σχετικά με τα σχέδια του υπουργείου Περιβάλλοντος και οι ανακοινώσεις του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη ερμηνεύτηκαν ως προσπάθεια της Ελλάδας να δημιουργήσει τετελεσμένα στο Αιγαίο μέσω ενός περιβαλλοντικού ζητήματος.
Το ύφος και η υπενθύμιση της θέσης για την αμφισβήτηση της κυριαρχίας των νησιών, νησίδων και βραχονησίδων, όμως, ήταν αντίθετο σε σχέση με το πνεύμα που επικρατεί το τελευταίο διάστημα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η ερμηνεία που δίνουν αναλυτές είναι πως επειδή το θέμα των σχεδίων της Αθήνας το ανέδειξε το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα πριν από δύο ημέρες, η τουρκική κυβέρνηση έσπευσε να δείξει σκληρή στάση έτσι ώστε να μην αφήσει περιθώρια κριτικής. Ωστόσο, έμπειροι διπλωμάτες αναφέρουν πως βασικός στόχος της Τουρκίας είναι να πιέσει την Αθήνα να ανακαλέσει ή να «παγώσει» το ζήτημα της οριοθέτησης οποιουδήποτε περιβαλλοντικού πάρκου αφορά την περιοχή του Αιγαίου.
