Του Πανίκου Κωνσταντίνου
Ένας από τους λίγους ανθρώπους που έχουν την τεχνογνωσία και κατέχουν επαρκώς τα θέματα βίας στον χώρο του ποδοσφαίρου και πώς αυτά μπορούν να λυθούν, είναι ο δρ Γιώργος Γιαπανάς, κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στη Διοίκηση Αθλητισμού, μεταπτυχιακού τίτλου στη Διοίκηση και πτυχίου Λογιστικής. Κατέχει επίσης πιστοποιητικά στη Διοίκηση Ποδοσφαίρου και στη Διαχείριση Ασφαλείας. Είναι εγκεκριμένος υπεύθυνος ασφάλειας και πιστοποιημένος εκπαιδευτής επιτηρητών από την UEFA. Με αφορμή τα τελευταία περιστατικά στον χώρο του ποδοσφαίρου, η «Κ» ζήτησε από τον δρα Γιαπανά να δώσει «τα φώτα» του ως προς τις λύσεις για να μειώσουμε ή να απεγκλωβιστούμε από την αθλητική βία στην Κύπρο.
«Τα τελευταία 15 χρόνια έγιναν σημαντικές προσπάθειες με τη βοήθεια του Συμβουλίου της Ευρώπης και της UEFA για τη μείωση της βίας», σημείωσε και πρόσθεσε: «Υλοποιήθηκαν εισηγήσεις, εφαρμόστηκαν καλές πρακτικές, υιοθετώντας μια ισορροπημένη προσέγγιση ασφάλειας, προστασίας και εξυπηρέτησης σε αθλητικές εκδηλώσεις. Το Εθνικό Οριζόντιο Σχέδιο Δράσης του υπουργείου Δικαιοσύνης για την πρόληψη της βίας στους αθλητικούς χώρους αποτελεί το τελευταίο σημαντικό βήμα. Οι εισηγήσεις μου λαμβάνουν υπόψη του πυλώνες δράσης του Υπουργείου, καθώς και τις κατά καιρούς εισηγήσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ενοποιημένη προσέγγιση σε αθλητικές εκδηλώσεις.
1 Εθνικός Συντονιστικός Φορέας: Προτείνεται η δημιουργία Εθνικού Συντονιστικού Φορέα για την ανάπτυξη κοινής στρατηγικής με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την προστασία και ασφάλεια σε αθλητικές εκδηλώσεις (αποτελεί και εισήγηση της συμβουλευτικής ομάδας του Συμβουλίου της Ευρώπης από το 2013). Θα περιλαμβάνει διατάξεις για τις αρμοδιότητες κάθε φορέα σύμφωνα με τη νομοθεσία και θα συντονίζει σε τοπικό επίπεδο τη διαχείριση ασφάλειας αθλητικών εκδηλώσεων.
2 Αυστηρή εφαρμογή της Νομοθεσίας: Ο υφιστάμενος νόμος είναι περιεκτικός, καθορίζει με σαφήνεια και διαχωρίζει τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες όλων όσοι εμπλέκονται στη διαχείριση ασφάλειας. Είναι ένας σύγχρονος νόμος, και συνάδει πλήρως με τις Συμβάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να τον εφαρμόσουν στην ολότητά του και όχι αποσπασματικά. Εκεί και όπου χρειάζονται σημαντικές ενέργειες από συγκεκριμένους φορείς για εναρμονισμό, να γίνει αυστηρή αξιολόγηση και να δοθεί μεταβατική περίοδος. Χρειάζεται όμως πολιτική απόφαση.
3 Eλεγχος και αυστηρά κριτήρια από την ΑΑΣ: Η Αρχή Αδειοδότησης Σταδίων (ΑΑΣ) πρέπει να θεσπίσει αυστηρά κριτήρια και πρότυπα για την ασφαλή λειτουργία των αθλητικών εγκαταστάσεων. Αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν την ποιότητα της υποδομής, συμμόρφωση με τους κανονισμούς ασφάλειας και προστασία του κοινού και των αθλητών. Θα πρέπει η ΑΑΣ να καθορίσει την ωφέλιμη χωρητικότητα όλων των αθλητικών χώρων, και με βάση αυτήν, να ετοιμαστούν σχέδια εκκένωσης και διαδικασίες διαχείρισης πλήθους.
4 Αναβαθμίσεις στις αθλητικές εγκαταστάσεις: Προτείνεται η Αρχή Αδειοδότησης Σταδίων σε συνεργασία με τον ΚΟΑ και τους ιδιοκτήτες αθλητικών χώρων, να καταγράψουν τις ανάγκες της κάθε εγκατάστασης, και να εκπονηθεί στρατηγικός προγραμματισμός για υλοποίηση της επένδυσης. Οι αναβαθμίσεις πρέπει να περιλαμβάνουν τόσο δομικές εργασίες όσο και τεχνολογικές αναβαθμίσεις, ώστε να μπορούν να βελτιώσουν την εμπειρία των φιλάθλων και να εξασφαλίσουν ότι οι αθλητικές εκδηλώσεις λαμβάνουν χώρα με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠτΔ, από το 2019 θα έπρεπε να είχε ήδη γίνει η καταγραφή των έργων που απαιτούνται, να έχουν προγραμματιστεί μέσα στην τριετία και να έχουν επίσης εξασφαλιστεί τα κονδύλια μέσω των προϋπολογισμών του ΚΟΑ για τις τρεις επόμενες χρονιές. Αυτό δεν έχει αρχίσει.
5 Εκπαίδευση επιτηρητών / Αναβάθμιση του θεσμού: Η εκπαίδευση των επιτηρητών και η αναβάθμιση του θεσμού από την Επιτροπή Επιτηρητών είναι κρίσιμες για την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος διαχείρισης ασφάλειας. Η εκπαίδευση θα πρέπει να περιλαμβάνει κατανόηση του νομικού πλαισίου, διαχείριση ρίσκου και αντίδραση σε κρίσιμες καταστάσεις, και πρακτικές ασκήσεις οι οποίες ενισχύουν την ικανότητά των επιτηρητών να λαμβάνουν αποφάσεις υπό πίεση. Η αναβάθμιση του θεσμού απαιτεί συνεχή αξιολόγηση και προσαρμογή, διασφαλίζοντας υψηλά πρότυπα επαγγελματισμού και διαφάνειας. Επιπλέον, η Επιτροπή Επιτηρητών πρέπει να διασφαλίσει θεσμικά, τη νομική ή φυσική οντότητα των επιτηρητών και να επιλύσει χρόνια προβλήματα, όπως η μισθοδοσία και η ασφάλιση.
6 Εκπαίδευση υπεύθυνων ασφάλειας: Η εκπαίδευση των υπεύθυνων ασφάλειας σταδίων αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για τη διασφάλιση της ασφάλειας σε αθλητικές εκδηλώσεις. Έχουν την ευθύνη να διαχειρίζονται τις πιθανές απειλές και καταστάσεις κινδύνου που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Από τον σχεδιασμό μέχρι την υλοποίηση και την αξιολόγηση των μέτρων ασφάλειας, η κατάρτιση των υπεύθυνων ασφάλειας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επιτυχή διεξαγωγή των αθλητικών εκδηλώσεων. Προτείνεται όπως έχουν ακαδημαϊκή κατάρτιση σε θέματα διαχείρισης ασφάλειας. Υπάρχουν ειδικές πιστοποιήσεις σε διάφορα επίπεδα, τις οποίες μπορούμε να υιοθετήσουμε και να προσαρμόσουμε στα δικά μας δεδομένα.
7 Εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία: Τα εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία χρησιμεύουν ως βασική πλατφόρμα για την αντιμετώπιση της αθλητικής βίας και την προώθηση μιας κουλτούρας αθλητικού πνεύματος του ευ αγωνίζεσθαι και του σεβασμού προς τους αντιπάλους. Εξοπλίζοντας τους μαθητές με τις απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες και συμπεριφορές, ενθαρρύνουμε ένα θετικό περιβάλλον όπου κυριαρχεί ο αμοιβαίος σεβασμός, η ακεραιότητα και η ενσυναίσθηση. Εναλλάσσοντας αυτές τις αξίες από νεαρή ηλικία, οι μαθητές αναπτύσσουν μια βαθύτερη κατανόηση των ηθικών διαστάσεων του αθλητισμού και μαθαίνουν να δίνουν προτεραιότητα στην ακεραιότητα έναντι της νίκης με οποιοδήποτε κόστος. Προτείνεται όπως το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, επιλέξει ακαδημαϊκούς και τεχνοκράτες με γνώση στη Διοίκηση Αθλητισμού, ούτως ώστε να αναπτύξουν το εκπαιδευτικό υλικό και ακολούθως να το προσφέρουν στους μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης.
8 Λειτουργία συνδέσμων φιλάθλων: Οι σύνδεσμοι φιλάθλων θα πρέπει να αποκτήσουν νομική οντότητα ούτως ώστε να είναι εφικτός ο έλεγχος και η λογοδοσία. Η νομική ρύθμιση πρέπει να γίνει με τρόπο ώστε τα σωματεία να είναι συνυπεύθυνα για τους συνδέσμους φιλάθλων τους. Ο κάθε σύνδεσμος φιλάθλων θα μπορούσε να ορίσει ένα άτομο το οποίο να συνεργάζεται θεσμικά με τον υπεύθυνο ασφάλειας του σωματείου, και συνδυαστικά με τον υπεύθυνο ασφάλειας του αγώνα, για ανταλλαγή πληροφοριών. Για την αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ σωματείων, αστυνομίας και φιλάθλων, είναι σημαντική η εφαρμογή της Σύστασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για διάλογο και αλληλεπίδραση. Η προώθηση του διαλόγου μπορεί να μειώσει τις εντάσεις και να ενισχύσει τον σεβασμό και το αθλητικό πνεύμα. Ο θεσμός του Supporter Liaison Officer (SLO) προτείνεται ως βέλτιστη πρακτική από την UEFA και λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ σωματείων και φιλάθλων, εξασφαλίζοντας αμφίδρομη ροή πληροφοριών. Οι SLO πρέπει να κατανοούν την οπαδική κουλτούρα και να διατηρούν εμπιστοσύνη με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
9 Αναβάθμιση θεσμού κάρτας φιλάθλου: Η κάρτα φιλάθλου, στοχεύει στην κατάργηση της ανωνυμίας στα γήπεδα, ωστόσο, η επιτυχής εφαρμογή της απαιτεί καλή οργάνωση και συνεργασία μεταξύ αθλητικών αρχών, σωματείων και φιλάθλων. Σήμερα, η διαδικασία έκδοσης και ελέγχου παρουσιάζει αρκετά προβλήματα, ειδικά κατά την αγορά εισιτηρίου και την είσοδο στους αθλητικούς χώρους. Προτείνεται η αναβάθμιση της διαδικασίας έκδοσης της κάρτας, με τη χρήση τεχνολογίας και βιομετρικής φωτογραφίας, για αξιόπιστη ταυτοποίηση και έλεγχο στις εισόδους. Προτείνεται επίσης η υποχρεωτική έκδοση κάρτας για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, αντί για την ηλικία των 14 ετών και άνω που ισχύει σήμερα. Αυτές οι αλλαγές θα μειώσουν τα προβλήματα κατά την αγορά εισιτηρίων και τον έλεγχο.
10 Θεσμικός ρόλος ΚΟΑ και Ομοσπονδιών: Ο ΚΟΑ και οι Ομοσπονδίες έχουν σημαντικό ρόλο στην παροχή ασφάλειας, κυρίως μέσα από τη θέσπιση κανονισμών που καλύπτουν τομείς όπως οι συνθήκες λειτουργίας των αθλητικών εγκαταστάσεων, οι προϋποθέσεις ασφάλειας και οι διαδικασίες διαχείρισης αγώνων. Επιπλέον, οφείλουν να συνεργάζονται με τις αρχές και την αστυνομία για να αναπτύξουν σχέδια ασφάλειας και να διαχειριστούν έκτακτες καταστάσεις. Προτείνεται όπως οι Ομοσπονδίες εφαρμόσουν διαδικασίες διαχείρισης αγώνων με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τις καλές πρακτικές, προσθέτοντας στις προκηρύξεις τους, πρόνοιες που θα αναβαθμίσουν το προϊόν και θα εξασφαλίσουν τις κατάλληλες συνθήκες στους αθλητικούς χώρους. Επίσης, η συμπερίληψη αποτρεπτικών ποινών σε περίπτωση βίαιων επεισοδίων θα υποχρεώσει τα σωματεία να λάβουν πιο αυστηρά μέτρα στη διαχείριση της ασφάλειας.
11 Γρήγορη εκδίκαση περιστατικών βίας: Η γρήγορη εκδίκαση των περιστατικών βίας είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της δικαιοσύνης και της αποτροπής της επανάληψης των επεισοδίων. Με την υφιστάμενη κατάσταση, αρκετά περιστατικά αργούν να πάρουν τον δρόμο της δικαιοσύνης, ενώ κάποια λόγω της μακροχρόνιας διαδικασίας δεν έχουν το ανάλογο αποτέλεσμα και αντίκτυπο. Με τη βοήθεια της Νομικής Υπηρεσίας, προτείνεται μια ολιστική προσέγγιση για την ταχεία εκδίκαση υποθέσεων αθλητικής βίας. Ίσως να εξεταστεί η δημιουργία ειδικών δικαστηρίων ή ομάδων που ειδικεύονται σε αυτές τις υποθέσεις, ούτως ώστε να δίδεται προτεραιότητα με συγκεκριμένες διαδικασίες και πόρους για ταχύτερη επίλυση των υποθέσεων».
Ο δρ Γιώργος Γιαπανάς είναι εγκεκριμένος υπεύθυνος ασφάλειας και πιστοποιημένος εκπαιδευτής επιτηρητών από την UEFA.
