ΚΥΠΕ
Δόθηκε τη Tρίτη η δημοσιότητα από τον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας Γιώργο Σαββίδη, η Έκθεση του Προέδρου και των Μελών της Ερευνητικής Επιτροπής, που συστάθηκε με σκοπό τη διερεύνηση των κατ’ εξαίρεση πολιτογραφήσεων αλλοδαπών επενδυτών και επιχειρηματιών από το 2007 έως και τη 17η Αυγούστου 2020. Οι πολιτογραφήσεις κατηγοριοποιήθηκαν σε περιπτώσεις υψηλού και χαμηλού κινδύνου.
Η Ερευνητική Επιτροπή εξέδωσε 34 κλήσεις για μαρτυρία, που αφορούσαν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Αρχιεπίσκοπο, Υπουργούς (νυν, πρώην και τέως), τον Γενικό Ελεγκτή, ανώτερους αξιωματούχους στο ΥΠΕΣ, τον παραιτηθέντα Πρόεδρο της Βουλής, μέλη ελεγκτικών οίκων και άλλους.
Η Έκθεση αναλύει τα ευρήματα για την περίοδο 2007 μέχρι τον Αύγουστο 2020, σε σχέση με 6,182 πολιτογραφήσεις χαμηλού κινδύνου, όπως αναγράφονται στο κεφάλαιο 15, καθώς και με 597 πολιτογραφήσεις υψηλού κινδύνου που αντιστοιχούν περίπου στο 8.8% του συνόλου των πολιτογραφήσεων,
Στην έκθεση έκτασης 786 σελίδων, η Επιτροπή αναφέρει ότι από τους 280 Φακέλους επενδυτών (597 πολιτογραφήσεις υψηλού κινδύνου επενδυτών, συμπεριλαμβανομένων των μελών της οικογένειάς τους) που απόκτησαν την Κυπριακή Υπηκοότητα, 81 πρόσωπα πολιτογραφήθηκαν ως διευθυντικά στελέχη, δηλαδή ήταν εκτός νομικού πλαισίου και επομένως είχαν πολιτογραφηθεί παράνομα.
Από τους υπόλοιπους 199 επενδυτές/επιχειρηματίες η Ερευνητική Επιτροπή εισηγείται για τους 53 επενδυτές να εξεταστεί το ενδεχόμενο αποστέρησης, με βάση το άρθρο 113 του Περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου. 774, για 3 επενδυτές εισηγείται αποστέρηση της υποκοότητας λόγω μη τήρησης των όρων και προϋποθέσεων της πολιτογράφησης τους και επίσης, εισηγείται για άλλους 29 επενδυτές να εξεταστεί το ενδεχόμενο αποστέρησης της πολιτογράφησης τους στο πλαίσιο άσκησης εγγενούς εξουσίας ή/και για λόγους προάσπισης των συμφερόντων της Δημοκρατίας ή/και του δημοσίου συμφέροντος, καθώς και τη συνεχή παρακολούθηση τους από το Υπουργείο Εσωτερικών.
Τέλος, για 16 επενδυτές συστήνεται η παρακολούθηση και περαιτέρω διερεύνηση τους.
Συμπεράσματα
Από το σύνολο των 6,779 φυσικών προσώπων που έχουν πολιτογραφηθεί, ποσοστό 53,24% (μέλη οικογένειας του επενδυτή και διευθυντικά στελέχη) δηλαδή 3609 πρόσωπα πολιτογραφήθηκαν εκτός νομικού πλαισίου και, επομένως, είχαν πολιτογραφηθεί παράνομα.
Από τα υπόλοιπα 3,170 φυσικά πρόσωπα, δηλαδή οι επενδυτές που έχουν πολιτογραφηθεί και οι οποίοι ήταν εντός νομικού πλαισίου, 67 επενδυτές δεν εξετάστηκαν διότι κατέχει τους φακέλους τους η Αστυνομία.
Από, τους υπόλοιπους 3103 προκύπτει ότι ποσοστό 33,58% φαίνεται να μην ικανοποιούσαν όλα τα τυπικά κριτήρια κατά τον χρόνο εξέτασης,ενώ ποσοστό 66,42% φαίνεται να τα ικανοποιούσε.
Επίσης από την εξέταση των φακέλων υψηλού κίνδυνου επενδυτών, που ήταν εντός του νομικού πλαισίου προκύπτει ότι ποσοστό 27,64% από το σύνολό των 199 τέτοιων επενδυτών δεν τηρούνταν τα κριτήρια που το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο έθετε, ενώ ποσοστό 72,36% φαίνεται να τα ικανοποιούσε.
Σε σχέση με τους χαμηλού κινδύνου επενδυτές δηλαδή από τους 2904, οι οποίοι εξετάστηκαν την περίοδο από το 2007-2020, προκύπτει ότι ποσοστό 66,01% φαίνεται να ικανοποιούσαν όλα τα τυπικά κριτήρια κατά τον χρόνο εξέτασης των αιτήσεων τους από το Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ το 33,99% δεν φαίνεται να τα ικανοποιούσε. Σημειώνεται επίσης ότι ποσοστό 91,8% των επενδυτών χαμηλού κινδύνου, φαίνεται να ικανοποιούσε επί της ουσίας το οικονομικό κριτήριο, ενώ για το υπόλοιπο ποσοστό 8,2% εντοπίστηκαν παρατυπίες ή/και ελλείψεις και δεν φαίνεται να το ικανοποιούσε.
Επίσης ποσοστό ύψους 87,9% φαίνεται να ικανοποιούσε επί της ουσίας το κριτήριο της ιδιόκτητης κατοικίας, ενώ ποσοστό ύψους 12,1% δεν φαίνεται να το ικανοποιούσε.
Με βάση την Έκθεση, οι αριθμοί των κατ’ εξαίρεση πολιτογραφήσεων για κάθε Προεδρία έχουν ως ακολούθως:
-1.1.2007– 29.2.2008, Προεδρία Παπαδόπουλου – 5 πολιτογραφήσεις-
1.3.2008 – 28.2.2013, Προεδρία Χριστόφια – 228 πολιτογραφήσεις-
1.3.2013 – 17.8.2020, Προεδρίες Αναστασιάδη – 6,546 πολιτογραφήσεις
Απάλειψη στοιχείων - Τι λέει η ΝΥ
Σε ανακοίνωση της Νομικής Υπηρεσίας αναφέρεται ότι από την Έκθεση απαλείφονται στοιχεία για σκοπούς συμμόρφωσης με τον νόμο και για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος, όπως έχει συμφωνηθεί με την Ερευνητική Επιτροπή.
Συγκεκριμένα, απαλείφονται εκείνα τα στοιχεία που δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν:
- για σκοπούς συμμόρφωσης με το ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων,
- για σκοπούς προστασίας των ποινικών ερευνών που βρίσκονται σε εξέλιξη ή που δυνατόν να διαταχθούν και των δικαιωμάτων των εν δυνάμει κατηγορουμένων, και
- για σκοπούς διαφύλαξης της διαδικασίας στη βάση της αιτιολογημένης γνώμης που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με βάση τα πιο πάνω, η δημοσιοποίηση αυτούσιας της Έκθεσης, αναφέρει η ανακοίνωση, θα ήταν εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα παράνομη.
Επαναλαμβάνεται ότι η προστασία του δημόσιου συμφέροντος δεν εξυπακούει την άνευ όρων αποκάλυψη στοιχείων, αφού η αποκάλυψη στοιχείων ενέχει τον κίνδυνο επηρεασμού ανακρίσεων και καταστροφής τεκμηρίων, καθώς και αποτρέπει την απόδοση ευθυνών από τα Δικαστήρια, αφού η τιμωρία των ενόχων είναι το ζητούμενο.
Το εύρος της διαγραφής των προσωπικών δεδομένων έγινε σε συνεννόηση και συμφωνία με την Επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Όσον αφορά στη διαχείριση της Έκθεσης από τη Νομική Υπηρεσία αναφέρεται ότι αυτή αξιολογείται από την Υπεύθυνη Εισαγγελέα και νομικούς λειτουργούς του Ποινικού Τομέα, με σκοπό την τάχιστη προώθησή της στην Αστυνομία για έναρξη ποινικών ερευνών και ανακριτικού έργου. Ταυτόχρονα, αξιολογούνται οι περαιτέρω ενέργειες σε σχέση με άλλες πτυχές της Έκθεσης και εισηγήσεις της Ερευνητικής Επιτροπής.
Τι εισηγείται η Επιτροπή αναλυτικά:
Οι εισηγήσεις για αποστέρηση υπηκοότητας ή και πολιτογράφησης γίνεται, με βάση την έκθεση, λόγω ενδεχομένως ψευδών ή/και παραπλανητικών δηλώσεων (άρθρο 113(2)) και με ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα (άρθρο 116) και αφορά 29 περιπτώσεις
(τα ονόματα είναι μαυρισμένα και δεν δημοσιοποιούνται με βάση τις εξηγήσεις που δόθηκαν στην ανακοίνωση της ΝΥ). Αφορούν πράξεις που έγιναν και καλύπτουν την περίοδο από το 2010 έως και 2020 και 2 αφορούν συζύγους.
Εισηγήσεις λόγω του ότι έχουν καταδικαστεί εντός 10 ετών από την πολιτογράφηση τους (άρθρο 113(3)(δ)) αφορούν 7 περιπτώσεις την περίοδο από το 2012 έως το 2018 (Επίσης τα ονόματα είναι μαυρισμένα και δεν δημοσιοποιούνται με βάση τις εξηγήσεις που δόθηκαν στην ανακοίνωση της ΝΥ)
Εισηγήσεις λόγω του ότι καταζητούνται σε πανευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο (άρθρο 113(3)(ε)) αφορούν 9 περιπτώσεις που καλύπτουν την περίοδο 2014-2019.
Λόγω μη τήρησης των όρων και προϋποθέσεων της πολιτογράφησης τους με βάση την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου αφορούν 3 περιπτώσεις (2018, 2019). Σημειώνεται ότι για την κατηγορία αυτή αναμένεται να υπάρχουν και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, που δεν εντόπισε η Επιτροπή. Ως εκ τούτου γίνεται η εισήγηση όπως οι αρμόδιες αρχές διεξάγουν τις δικές τους έρευνες.
Λόγω κυρίως αρνητικών δημοσιευμάτων αλλά και άλλων δεδομένων, στο πλαίσιο άσκησης εγγενούς εξουσίας ή/και για λόγους προάσπισης των συμφερόντων της Δημοκρατίας ή/και του δημοσίου συμφέροντος γίνεται εισήγηση για εξέταση του ενδεχομένου αποστέρησης χωρίς να παραγνωρίζεται το τεκμήριο της αθωότητας αφορούν 29 περιπτώσεις που καλύπτουν την περίοδο από το 2009 ως το 2019.
Γίνονται εισηγήσεις για περιπτώσεις που βρίσκονται υπό διερεύνηση από διωκτικές αρχές και συστήνεται η παρακολούθηση τους και αφορούν συγκεκριμένα 6 αιτήσεις την περίοδο από το 2011 ως το 2018.
Σε άλλη κατηγορία καταγράφονται άλλες 10 περιπτώσεις με τίτλο "Διάφοροι άλλοι λόγοι" και αφορούν πολιτογραφήσεις την περίοδο από το 2010 ως το 2020.
Στις περιπτώσεις που η Επιτροπή εισηγείται την εξέταση για ενδεχόμενη αποστέρηση της υπηκοότητας του κύριου αιτητή (επενδυτές & διευθυντικά στελέχη) η εισήγηση επεκτείνεται και για τα μέλη των οικογενειών τους εάν πολιτογραφήθηκαν ένεκα της εν λόγω ιδιότητας τους.
Εισηγήσεις για περαιτέρω ενέργειες
Αναφέρεται ότι θέση της Ερευνητικής Επιτροπής είναι ότι ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας δύναται να εξετάσει κατά πόσον υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να δικαιολογούν την έναρξη ποινικής έρευνας και να παραπέμψει το θέμα στις διωκτικές αρχές της Δημοκρατίας.
Για την ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας αναφέρεται ότι θα πρέπει για κάθε μια από τις περιπτώσεις που αναφέρονται στο Μέρος Δ, να εξετάσει κατά πόσον όντως συντρέχει λόγος εισήγησης αποστέρησης της υπηκοότητας και να ακολουθήσει τη νενομισμένη διαδικασία που έχει θεσπιστεί με βάση τον τροποποιητικό Νόμο αριθ. 113(Ι)/2020.
Όσον αφορά στον μεγάλο αριθμό πολιτογραφήσεων που έγιναν καθ’ υπέρβαση του νόμου (ULTRA VIRES) επαφίεται στις αρμόδιες Αρχές να αποφασίσουν πώς θα τις χειριστούν. Σε κάθε περίπτωση, όμως αναφέρει η Επιτροπή, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα τυχόν κεκτημένα δικαιώματα τους, καθώς και το Ενωσιακό Δίκαιο.
Υπουργεία - Υπουργικό - Βουλή
Για τα Υπουργεία Εσωτερικών / Οικονομικών αναφέρεται ότι με δεδομένο το ότι σε πολλές αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου που αφορούσαν σε πολιτογραφήσεις περιλήφθηκαν όροι και προϋποθέσεις που έπρεπε να τηρούνται, διαφορετικά θα ανέκυπτε θέμα αποστέρησης, τα Υπουργεία αυτά, μέσω του Υπουργικού Συμβουλίου προτρέπονται να εντείνουν και να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες ελέγχου των όρων που έχουν τεθεί στις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και όπου εντοπιστεί μη συμμόρφωση με τους όρους αυτούς, να παραπέμψουν το θέμα για εξέταση στην Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας.
Οι Εποπτικές Αρχές, δηλαδή Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος, Σύνδεσμος Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου, Σύνδεσμος Κτηματομεσιτών Κύπρου ελέγχουν αναφέρει η Εκθεση, εάν, κατά την παροχή υπηρεσιών προς πελάτες τους, οι εποπτευόμενες από αυτές οντότητες προβαίνουν σε σωστό προσδιορισμό της ταυτότητας των πελατών τους και ασκούν τη δέουσα επιμέλεια (due diligence), ως προς την επικινδυνότητα που παρουσιάζουν οι πελάτες τους.
Επιπλέον, διασφαλίζουν ότι οι εποπτευόμενες από αυτές οντότητες συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις που τους θέτει ο Ν.188(Ι)/2007, όπως, λόγου χάρη, η αναφορά ύποπτων συναλλαγών στη ΜΟΚΑΣ που είναι η Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης –Financial Intelligence Unit- της Κύπρου. Αναφέρεται ότι το θεσμικό πλαίσιο που αφορούσε το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, δεν ανέθετε ειδικά σε κάποια από τις εποπτικές αρχές οποιαδήποτε αρμοδιότητα. Επομένως, παρόλο που οι εποπτικές αρχές δεν ήταν άμεσα υπεύθυνες για τη λειτουργία του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, ο ρόλος τους ήταν, με έμμεσο τρόπο, πολύ σημαντικός και επομένως θα έπρεπε να είχε τύχει της δέουσας αναγνώρισης και αξιοποίησης.
Η θέση της Ερευνητικής Επιτροπής είναι ότι για κάθε ένα από τους promoters/παρόχους υπηρεσιών και τράπεζες που αναγράφονται στο Κεφάλαιο 15 και ειδικότερα στον Πίνακα Α που αφορά στους Υψηλού Κίνδυνου Επενδυτές που έχουν αποκτήσει την Κυπριακή Υπηκοότητα θα πρέπει να ελεγχθεί από τις αντίστοιχες εποπτικές αρχές τους το κατά πόσον οι εποπτευόμενες οντότητες άσκησαν δέουσα επιμέλεια κατά τη σύναψη πελατειακών σχέσεων με τους επενδυτές για την παροχή υπηρεσιών και να ελεγχθεί κατά πόσον διενήργησαν επαρκείς ελέγχους για να βεβαιωθούν ότι τα κεφάλαια των επενδυτών-πελατών τους δεν προήλθαν από παράνομες δραστηριότητες.
Η θέση της Ερευνητικής Επιτροπής είναι ότι η ΜΟΚΑΣ, ως η Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης θα πρέπει να αναλάβει δράση και να διερευνήσει τις υποθέσεις που περιγράφονται στο παρόν πόρισμα και εγείρουν θέματα διακίνησης παράνομου χρήματος και όπου κριθεί αναγκαίο να προβεί στις κατάλληλες δικαστικές διαδικασίες προκειμένου να δεσμεύσει ή/και να ανακτήσει τυχόν παράνομα χρήματα σε συνεργασία με την Αστυνομία.
Για το Τμήμα Φορολογίας η θέση της Ερευνητικής Επιτροπής είναι ότι τουλάχιστον για τις πολιτογραφήσεις υψηλού κινδύνου που αναφέρονται στον Πίνακα Α του Κεφαλαίου 15 και στο Παράρτημα ΙΒ, θα πρέπει να ελέγξει το κατά πόσον αποδόθηκε και εισπράχθηκε από το Κράτος η ορθή φορολογία που αναλογούσε για τις συναλλαγές που διενεργήθηκαν μέσα στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Περαιτέρω, θα πρέπει να ελεγχθούν οι πάροχοι υπηρεσιών που αναγράφονται στον Πίνακα Α, για το κατά πόσον έχουν καταβάλει το φόρο εισοδήματος που τους αναλογεί,με βάση τις υπηρεσίες που έχουν παράσχει στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος.
Στην έκθεσή της η Επιτροπή αναφέρεται λεπτομερώς στις καταθέσεις που λήφθηκαν αλλά και σε καταγγελίες από φυσικά και νομικά πρόσωπα, τα οποία προέβαλαν διάφορους ισχυρισμούς, σχετικά με πρόσωπα που έλαβαν κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση ή ακίνητα που αποτελούσαν μέρος επένδυσης για σκοπούς κατ’ εξαίρεση πολιτογράφησης.
Αφορούν καταγγελίες για ακίνητα στην Αγία Νάπα και στον Πύργο Λεμεσού (σβησμένα τα ονόματα των επενδυτών ή και των δικηγορικών γραφείων ή και άλλων παρόχων) και για κάποιες συναλλαγές η Επιτροπή αναφέρει ότι πρέπει να γίνει περαιτέρω διερεύνηση.
Από την αξιολόγηση των φακέλων που έχουν μελετηθεί, στην έκθεση αναφέρεται ότι φαίνεται ότι υπήρχαν κενά τα οποία θα έπρεπε να είχαν ωθήσει το Υπουργείο Εσωτερικών να μελετήσει τις αιτήσεις περαιτέρω ζητώντας την υποβολή επιπρόσθετων υποστηρικτικών εγγράφων ή/και διευκρινήσεων από τους αιτητές.
Γίνεται επίσης αναφορά σε αιτήσεις (σβησμένα τα ονόματα των αιτούντων) που προωθήθηκαν προς το Υπουργικό Συμβούλιο παρότι δεν πληρούσαν τα καθορισμένα κριτήρια ή δεν είχαν προσκομιστεί όλα τα απαραίτητα έγγραφα.
Με την εσφαλμένη εντύπωση ότι ο εκάστοτε Υπουργός Οικονομικών είχε τη διακριτική ευχέρεια αναφορικά με όλα τα κατά καιρούς σχέδια και για όλα τα θέματα, να αγνοήσει ή να παρεκκλίνει από κάποια από τα κριτήρια που το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο έθετε, το Υπουργείο Οικονομικών έδωσε το πράσινο φως για αριθμό πολιτογραφήσεων που δεν πληρούσαν τα κριτήρια των σχεδίων.
Στην Έκθεση αναφέρεται επίσης μεταξύ άλλων ότι αναφορικά με τις πολιτογραφήσεις διευθυντικών στελεχών εταιρειών, δεν φαίνεται να απασχόλησε το Υπουργείο Οικονομικών το γεγονός ότι το νομικό πλαίσιο αναφερόταν σε επενδυτές και επιχειρηματίες και δεν υπήρχε ρητή αναφορά για διευθυντικά στελέχη(που δεν ήταν μέτοχοι στην εταιρεία που προέβαινε στη μεγάλη επένδυση). Το Υπουργείο Οικονομικών εξέταζε τις αιτήσεις τους διότι προέρχονταν από το Υπουργείο Εσωτερικών και το θέμα δεν φαίνεται να τους απασχόλησε σε οποιοδήποτε επίπεδο.
Για το Υπουργικό Συμβούλιο αναφέρει η Έκθεση μεταξύ άλλων ότι οι αρχές της φυσικής δικαιοσύνης κατοχυρώνουν επίσης την υποκειμενική και αντικειμενική αμεροληψία. Η υποκειμενική και αντικειμενική αμεροληψία υπονοεί ότι το αποφασίζον όργανο πρέπει να είναι και να φαίνεται δίκαιο. Συναφώς, ουδείς μπορεί να είναι κριτής της δικής του υπόθεσης (NEMO JUDEX IN CAUSA SUA). Οι πιο πάνωαρχές θα έπρεπε να καθοδηγούν το Υπουργικό Συμβούλιο στη λήψη των αποφάσεων του για την κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση αλλοδαπών επενδυτών και επιχειρηματιών. Αυτό, σημειώνεται, εξυπακούει ότι τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου είχαν την υποχρέωση να εξαιρούνται από την εξέταση υποθέσεων στις οποίες εμπλέκονται στενά τους συγγενικά πρόσωπα.
Για την Βουλή η Επιτροπή θεωρεί ότι ο Νομοθέτης προνόησε δυνατότητα στη Βουλή να εγείρει σε κάθε περίπτωση πολιτογράφησης, και μάλιστα πριν από την πραγματοποίησή της, οποιοδήποτε ερώτημα Κοινοβουλευτικού Ελέγχου προς την Εκτελεστική εξουσία.
Η Ερευνητική Επιτροπή επιθυμεί να σημειώσει το γεγονός της συμμετοχής στις συνεδριάσεις της Βουλής και των Επιτροπών της, για τις κατ’ εξαίρεση πολιτογραφήσεις αλλοδαπών επενδυτών και επιχειρηματιών, τριών δικηγόρων Βουλευτών, των οποίων συνδεδεμένα, ως φαίνεται, με αυτούς, δικηγορικά γραφεία υπέβαλαν αιτήσεις για λογαριασμό επενδυτών ή/και επιχειρηματιών. Επιπλέον, ακόμα ένας Βουλευτής (σβησμένο το όνομα) φαίνεται να συνδέεται με εταιρεία ανάπτυξης γης.
Τονίζεται ότι η συμμετοχή των εν λόγω Βουλευτών δεν είναι παράνομη διότι κάτι τέτοιο δεν απαγορεύεται από οποιανδήποτε κείμενη νομοθεσία. Εντούτοις ενδεχομένως τίθενται θέματα δεοντολογίας για τη συμμετοχή των εν λόγω Βουλευτών στη διαδικασία τροποποίησης του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου το 2017,2019 και το 2020 καθώς και της έγκρισης των σχετικών Κανονισμών το 2020. Τέλος, μέσα από το ρεπορτάζ το οποίο προέβαλε το τηλεοπτικό δίκτυο Al Jazeera, διαφαίνεται ενδεχόμενη εμπλοκή και του πρώην Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων (σβησμένο το όνομα). Στην Έκθεση γίνεται αναφορά, μεταξύ άλλων, σε εξηγήσεις που δόθηκαν από τους συγκεκριμένους Βουλευτές και για τις συνεδριάσεις στις οποίες συμμετείχαν.
Ενδεχόμενες Ευθύνες
Για το Υπουργικό αναφέρεται ότι από το 2013, τουλάχιστον στην περίπτωση του ΚΕΠ δεν τηρείτο Κώδικας Δεοντολογίας και, επομένως, τόσο τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου όσο και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος προήδρευε του Υπουργικού Συμβουλίου χωρίς δικαίωμα ψήφου, δεν πληροφορούνταν, και δεν δήλωναν οποιοδήποτε άμεσο ή έμμεσο συμφέρον τους στις κατ’ εξαίρεση πολιτογραφήσεις ούτε και αυτοεξαιρούνταν, ως όφειλαν.
Πέραν των προαναφερθέντων, το Υπουργικό Συμβούλιο δεν είχε ορθή νομική καθοδήγηση, σε ό,τι αφορά τις σχετικές πτυχές του Ενωσιακού Δικαίου και τις υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δυνάμει της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης και της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ενδεχόμενη παράβαση υποχρεώσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για το ΥΠΕΣ αναφέρεται ότι το γεγονός ότι δύο (σβησμένα ονόματα) απείχαν από αυτό το θεσμικό καθήκον τους για ένα τόσο σημαντικό θέμα, δείχνει σοβαρό κενό στους ελέγχους και τις διαδικασίες που έπρεπε να τηρούνται εντός του Υπουργείου Εσωτερικών. Επιπρόσθετα αναφέρεται ότι οι εκάστοτε Γενικοί Διευθυντές του Υπουργείου Εσωτερικών, ως διοικητικά υπεύθυνοι για την εσωτερική οργάνωση και εποπτεία του Υπουργείου, ενδεχομένως να φέρουν ευθύνη για την έλλειψη δημιουργίας και τήρησης αξιόπιστου αρχείου πολιτογραφήσεων.
Σημειώνεται πως ορισμένοι Υπουργοί Εσωτερικών, ως τελικοί υπεύθυνοι για την προετοιμασία των Προτάσεων που προωθούνταν για έγκριση στο Υπουργικό Συμβούλιο, ενδεχομένως να ευθύνονται για την προώθηση προτάσεων χωρίς να ικανοποιούνται τα καθορισμένα κριτήρια ή/και χωρίς να έχουν υποβληθεί τα νενομισμένα έγγραφα.
Περαιτέρω, ενδεχομένως να ευθύνονται για την προώθηση Προτάσεων προς το Υπουργικό Συμβούλιο χωρίς να ενσωματώνονται σε αυτές όλες οι σχετικές πληροφορίες που αφορούσαν τις αιτήσεις, παραλείποντας σε πολλές περιπτώσεις να αναφέρουν ουσιώδεις πληροφορίες ή αρνητικές πληροφορίες για τον επενδυτή που ενδεχομένως να διαφοροποιούσαν την έκβαση της αίτησης.
Για το ΥΠΟΙΚ αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι παρά το γεγονός ότι ο ρόλος του Υπουργείου Οικονομικών ήταν ο έλεγχος του οικονομικού κριτηρίου και επομένως αφορούσε στα κεφάλαια που ήρθαν στην Κύπρο και στον τρόπο που επενδύθηκαν, φαίνεται ότι ουδέποτε σύνδεσε τους ελέγχους αυτούς με τον έλεγχο της πηγής των κεφαλαίων που δηλώνονταν.
Ευθύνη ενδεχομένως βαραίνει το Υπουργείο Οικονομικών και για το γεγονός ότι οι έλεγχοι κατά πόσον οι όροι που τέθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο κατά την πολιτογράφηση επενδυτών τηρήθηκαν, δεν άρχισαν παρά μόνο το 2019, 12 χρόνια μετά την έναρξη του Προγράμματος.
Για τη Βουλή των Αντιπροσώπων προς την οποία, σύμφωνα με το Νόμο, κοινοποιείτο εκ των προτέρων κάθε αίτηση για κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση, αναφέρει η Έκθεση ότι από το 2007 μέχρι τις 17/8/2020 δεν φαίνεται να άσκησε, σε οποιανδήποτε περίπτωση, οποιονδήποτε έλεγχο αναφορικά με τέτοια αίτηση, τηρουμένης βέβαια της αρχής της διάκρισης των εξουσιών.
Επιπρόσθετα, η Βουλή των Αντιπροσώπων δεν φαίνεται να έλαβε οποιαδήποτε μέτρα, μέχρι το 2020 σε σχέση με τη λειτουργία του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, χωρίς Κανονισμούς, παρά την πρόνοια του εξουσιοδοτικού νόμου για θέσπιση τέτοιων Κανονισμών και το Συνταγματικό της δικαίωμα να νομοθετεί επί παντός θέματος, τηρουμένης της αρχής της διάκρισης των εξουσιών.
Για τις ενδεχόμενες ευθύνες των Παρόχων Υπηρεσιών ως επί το πλείστον, εντοπίζεται να είχαν προωθηθεί αιτήσεις για πολιτογράφηση επενδυτών από δικηγορικά γραφεία, ελεγκτικά γραφεία, Εταιρείες Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών, εταιρείες ανάπτυξης γης ή ακόμη και από εταιρείες που δηλώνουν ‘consultants’/‘σύμβουλοι’.
Συμπεραίνεται επίσης ότι από το σύνολο των 280 φακέλων επενδυτών υψηλού κινδύνου που εξετάστηκαν, οι 111 προωθήθηκαν από τα 17 γραφεία που υπέβαλαν το μεγαλύτερο αριθμό αιτήσεων. Οι υπόλοιποι 169 φάκελοι επενδυτών υψηλού κινδύνου προωθήθηκαν από γραφεία που υπέβαλαν μικρότερο αριθμό αιτήσεων. Από την εξέταση των φακέλων των επενδυτών προέκυψε ότι ορισμένοι Πάροχοι Υπηρεσιών, που ήταν συνδεδεμένοι και με πολιτικά πρόσωπα, κάποιες φορές χρησιμοποιούσαν τη σχέση αυτή, προκειμένου να πιέσουν και να επηρεάσουν τα Υπουργεία Εσωτερικών/Οικονομικών, ακόμη και το Προεδρικό, είτε ως προς την επίσπευση εξέτασης των αιτήσεων τους είτε ως προς την έγκριση αιτήσεων πολιτογράφησης παρεκκλίνοντας από τα εν ισχύι κριτήρια.
Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις οι πάροχοι φαίνεται ότι είτε δεν διενεργούσαν τους απαραίτητους ελέγχους σε σχέση με τις πρόνοιες του περί της Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμου είτε απέκρυπταν σημαντικές πληροφορίες για το ποιόν του επενδυτή.
Για ενδεχόμενες ευθύνες της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι το Σύνταγμα και οι Νόμοι παρέχουν ευρείες εξουσίες στον Γενικό Ελεγκτή για να επιτελέσει το έργο του. Διευκρινίζεται ότι ο Γενικός Ελεγκτής έχει νομικό δικαίωμα να επιλέξει ο ίδιος τους ελέγχους που θα διενεργηθούν και να θέσει τις προτεραιότητες που ο ίδιος κρίνει.
Ωστόσο, εάν ο Γενικός Ελεγκτής, ασκώντας τις εξουσίες που του παρέχονται, επέλεγε να προβεί σ’ ετοιμασία έκθεσης για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα από το 2016,έτος που η Ελεγκτική Υπηρεσία έκανε έλεγχο και απέκτησε γνώση των προβλημάτων, ή έστω και αργότερα όταν είχε γίνει λήπτης αρκετών καταγγελιών, τότε τα προβλήματα και οι αδυναμίες του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος θα έρχονταν στην επιφάνεια και ενδεχομένως το Πρόγραμμα να είχε μια ευκαιρία να διορθωθεί, να λειτουργήσει ορθά και να αποφευχθεί ο τερματισμός του, αλλά και συνάμα να αποφύγουμε τον διασυρμό της χώρας.
