ΑΜΠΕ
Με τη σταδιακή επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρώπη εντείνονται και οι διεργασίες για το σχέδιο ανάκαμψης της οικονομίας της από τη μεγάλη ύφεση που προκάλεσαν τα περιοριστικά μέτρα για την αποτροπή εξάπλωσης του κορωνοϊού. Τη μεθεπόμενη εβδομάδα αναμένεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ανακοινώσει το σχέδιό της για την ανάκαμψη, το οποίο θα πρέπει στη συνέχεια να εγκριθεί από τις χώρες της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αν και οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν κατ’ αρχήν στη σύνοδο κορυφής του Απριλίου στην ανάγκη να υπάρξει μία κοινή ευρωπαϊκή απάντηση, υπήρξαν σημαντικές διαφωνίες - ιδιαίτερα μεταξύ των χωρών του Νότου και του Βορρά - όσον αφορά το μέγεθος και τον τρόπο άντλησης των πόρων που πρέπει να κινητοποιηθούν καθώς και στο αν θα πρέπει οι πόροι αυτοί να διατεθούν και με τη μορφή επιχορηγήσεων ή μόνο με δάνεια. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αναφέρθηκε με την ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περασμένη Τετάρτη σε χαρακτηριστικά του σχεδίου ανάκαμψης, όχι όμως στο συνολικό μέγεθός του, ενώ σημείωσε ότι θα υπάρχουν και επιχορηγήσεις.
Άγνωστο παραμένει και ποια θα είναι η κατανομή των πόρων μεταξύ των δύο σκελών, στα οποία θα βασίζεται το σχέδιο, δηλαδή του νέου πολυετούς προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 και του νέου Ταμείου ή Εργαλείου Ανάκαμψης. Για το ύψος του νέου προϋπολογισμού της ΕΕ διαφωνούσαν οι χώρες της ΕΕ και πριν από την κρίση της COVID-19, με τις πιο εύπορες να είναι απρόθυμες να καλύψουν το κενό που αφήνει το Brexit. Με δεδομένο ότι ο προηγούμενος πολυετής προϋπολογισμός για την περίοδο 2014-2020 ανέρχεται σε λίγο πάνω από 1 τρισ. ευρώ, η συμβολή του στην προσπάθεια ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας θα εξαρτηθεί από το πόσο αυτός θα αυξηθεί για να καλύψει τις επιπλέον δαπάνες που θα χρειαστούν. Η Άγκελα Μέρκελ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι η Γερμανία είναι διατεθειμένη να αυξήσει την εισφορά της στον νέο προϋπολογισμό, αλλά μένει να φανεί ποια έκταση θα έχει αυτή και αν θα συμφωνήσουν και άλλες χώρες του Βορρά. Η αύξηση του κοινοτικού προϋπολογισμού έχει ξεχωριστή σημασία, καθώς οι επιχορηγήσεις που ζητούν η Ελλάδα και οι άλλες χώρες του Νότου είναι δυνατές μόνο μέσα από αυτόν. Η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι το σχέδιο της Κομισιόν θα προβλέπει αυξημένους πόρους για τα διαρθρωτικά ταμεία, τα οποία χρηματοδοτούν αναπτυξιακά προγράμματα ( ΕΣΠΑ).
Όσον αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης, το βέβαιο είναι ότι οι πόροι του θα αντληθούν μέσω δανεισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τις κεφαλαιαγορές, με βάση εγγυήσεις από τις χώρες της ΕΕ. Η φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι η Κομισιόν θα εξαντλήσει τα περιθώρια που έχει για έναν τέτοιο δανεισμό. Όπως και στην περίπτωση των δανείων του ESM έτσι και τα δάνεια που παίρνει η Κομισιόν έχουν σήμερα σχεδόν μηδενικό επιτόκιο, δεδομένου ότι το αξιόχρεό της είναι πολύ υψηλό. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρουνό Λεμέρ, είχε δηλώσει τον Απρίλιο ότι το Ταμείο αυτό θα μπορούσε να έχει ένα μέγεθος 500 δισ. ευρώ, όσο και το συνολικό μέγεθος από τα τρία προγράμματα που έχουν ήδη εγκριθεί για την αντιμετώπιση της πρώτης φάσης της πανδημίας: Το πρόγραμμα SURE για τη στήριξη των εργαζόμενων, το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και τα δάνεια από τον ESM για τη στήριξη των χωρών. Σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τον περασμένο μήνα, το οποίο είχε επικαλεσθεί το Bloomberg, ο στόχος της ήταν για ένα σχέδιο (μαζί με τον κοινοτικό προϋπολογισμό) συνολικού ύψους 2 τρισ. ευρώ.
Από την ομιλία της φον ντερ Λάιεν στην ΕΕ προκύπτει ότι οι πόροι του σχεδίου ανάκαμψης θα διατεθούν κυρίως στις χώρες που έχουν πληγεί αναλογικά περισσότερο από την πανδημία. «Ο ιός είναι ο ίδιος σε όλες τις χώρες - μέλη, αλλά η δυνατότητα αντίδρασης και απορρόφησης του σοκ είναι πολύ διαφορετικός», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν. Για παράδειγμα, πρόσθεσε, χώρες και περιοχές με οικονομίες που είναι βασισμένες σε υπηρεσίες, όπως ο τουρισμός και ο πολιτισμός, έχουν υποφέρει πολύ περισσότερο. Η φον ντερ Λάιεν είπε ότι ο κύριος όγκων των πόρων του σχεδίου ανάκαμψης θα διατεθεί για τη χρηματοδότηση βασικών δημόσιων επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που θα είναι εναρμονισμένες με την ευρωπαϊκή προτεραιότητα της μετάβασης σε μία κλιματικά ουδέτερη, ψηφιοποιημένη και ανθεκτική Ευρώπη. Πόροι θα δοθούν και για να στηριχθούν ιδιωτικές επενδύσεις που θα βοηθήσουν στην επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας, ενώ θα δημιουργηθεί και ένα νέο Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, το οποίο θα βοηθήσει τις επενδύσεις σε κρίσιμες αλυσίδες αξίας. Σημαντικό είναι ότι η χρηματοδότηση των επενδύσεων μπορεί να αρχίσει από φέτος, καθώς το πρόγραμμα θα είναι εμπροσθοβαρές, όπως είπε η πρόεδρος της Κομισιόν. Επιπλέον, η Κομισιόν θα προτείνει τη δημιουργία ενός «εργαλείου φερεγγυότητας» που θα βοηθά στην ανακεφαλαιοποίηση υγιών επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω των μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού.
