Του Απόστολου Κουρουπάκη
Με αφορμή τα 60 χρόνια από την Ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας η Fresh Target Theatre Ensemble επιλέγει να ανεβάσει την παράσταση θεάτρου της επινόησης «Out of Necessity», σε σκηνοθεσία Μαρίας Βαρνακκίδου και Μαρίας Κυριάκου. Βασικό ερώτημα της παράστασης είναι το «Τι είναι το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας» και πόσο καλά γνωρίζει ο/η κάτοικος αυτής της χώρας την ιστορία του. Τηρώντας τις αρχές του θεάτρου της επινόησης το κείμενο της παράστασης είναι μια συνεργασία των συντελεστών της παράστασης, εμπλουτισμένο με αρχειακό υλικό, θεωρητικά και λογοτεχνικά και δημοσιογραφικά κείμενα, και φυσικά από προσωπικές αφηγήσεις και βιώματα των συντελεστών.
Κατ’ αρχάς να σημειώσω ότι είναι πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η θεατρική πράξη και με εξέπληξε θετικά ότι μέρος της ιστορίας αυτού του τόπου, αλλά και η ανάγκη να μάθουμε το σύνταγμα της χώρας ειπώθηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Φάνηκε από την παράσταση αυτό που η ίδια η ζωή μάς δείχνει καθημερινά, ότι η εξ ανάγκης εφαρμογή του Δικαίου της ανάγκης μπορεί να είναι μια νομική λύση, αλλά συν τω χρόνω αυτή η λύση μπορεί να γίνει βαρίδιο για όλη την κοινωνία. Πόσω μάλλον σε μία ταλαιπωρημένη χώρα όπως είναι η Κύπρος, η οποία αν και διάγει πλέον τα 60 της δεν έχει καταφέρει να λύσει δομικά στοιχεία της ταυτότητάς της. Η πρόσδεση των δύο κοινοτήτων, Ε/κ και Τ/κ, στα αντίστοιχα εθνικά άρματα της Ελλάδας και της Τουρκίας έχει δημιουργήσει διαχρονικά αδιέξοδα, από τα πρώτα κιόλας χρόνια της Ανεξαρτησίας της. Το τρίτο δε άρμα, στο οποίο μερίδα Κυπρίων ευκόλως προσδένονται, υφέρπει στην αρένα, δημιουργώντας συναισθηματική και κοινωνική τριχοτόμηση.
Η παράσταση «Out of Necessity» είναι από εκείνες τις παραστάσεις που θέλεις και, αν μου επιτρέπεται η λέξη, πρέπει να δεις, αν σε ενδιαφέρει η συζήτηση για το ζήτημα της ταυτότητας, την έννοια της ιστορίας, την άγνοια εν τέλει για το τι εστί Κύπρος, όχι για τον τουρίστα, αλλά για τον/την μόνιμο/η κάτοικό της, οποιασδήποτε κοινότητας. Πολύ σημαντική παράμετρος της παράστασης είναι ο επιτονισμός της πολιτότητας, η γνώση των συνταγματικών δικαιωμάτων του κάθε Κύπριου πολίτη και της κάθε Κύπριας πολίτη.
Η ομάδα των ηθοποιών που συμμετέχει στην παράσταση, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες των Μαρίας Βαρνακκίδου και Μαρίας Κυριάκου, βγάζει στη σκηνή εν χορώ, αλλά και ατομικά, τη δική του αίσθηση περί του τι εστί Κύπρος. Αναρωτιέται η ομάδα, αφορμώμενη από το Δίκαιο της Ανάγκης, που διέπει την πολιτική και πολιτειακή ζωή της Δημοκρατίας, από το 1963, γιατί δεν γνωρίζω την Κύπρο, τη χώρα που ζω; Με πολύ ενδιαφέροντα τρόπο όλοι οι ηθοποιοί, που δεν είναι ακριβώς παιδιά της εισβολής, ούτε των φασαριών, αναρωτιούνται γιατί η Κύπρος σήμερα δεν επαίρεται για τον Χριστόφορο Σάββα, τον Χατζή, τους Τ/κ ποιητές, τον Νεοπτόλεμο Μιχαηλίδη ή για τη γεωλογική μοναδικότητα του Τροόδους. Αυτή η μεταπολεμική γενιά, λοιπόν, πλέον αποφασίζει διά της υποκριτικής ότι δεν θέλει πια να υποκρίνεται ότι η Κύπρος είναι μόνο αυτό που λένε τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας, ή αυτό που το κυρίαρχο αφήγημα θέλει να είναι η Κύπρος, αλλά ότι υπάρχει και μία άλλη Κύπρος, που δεν είναι δύσκολο να ανακαλυφθεί, αρκεί να ψάξει κάποιος. Και εδώ τίθεται το ερώτημα, γιατί χρειάζεται ένας Τιπούκειτος παντού, γιατί οι νέες και οι νέοι δεν αναζητούν, αφού βρισκόμαστε στα χρόνια της εύκολης πληροφόρησης; Οι έξι ηθοποιοί (Άντρια Ζένιου, Έλενα Καλλινίκου, Γιώργος Κυριάκου, Μαρίνα Μακρή, Φοίβος Παπακώστα, και Λουκία Πιερίδου είναι ζωντανοί στη σκηνή, κινούνται ως γρανάζια μιας σκηνοθετικής μηχανής, αλλά όχι ως γρανάζια ενός κρατικού αφηγήματος. Η παράσταση δεν είναι μάθημα ιστορίας, ούτε συνταγματικού δικαίου, και δεν θα μπορούσε άλλωστε, είναι μία θεατρική πράξη, που -όπως την αντιλήφθηκα εγώ- έχει στόχο να θέσει ερωτήματα, ερωτήματα ταυτότητας, ερωτήματα γιατί δεν ξέρω περισσότερα για τα δικαιώματά μου, να θέσει γιατί στην κοινωνία.
Το «Out of Necessity» είναι μία παράσταση που είναι ωφέλιμη, ακριβώς γιατί θέτει τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων. Είναι ωφέλιμο να συζητάμε τέτοιου είδους ζητήματα, όχι μόνο για την ιστορία μας, των περασμένων αιώνων και δεκαετιών, αλλά και για την ανάγκη μιας μαζικής κοινωνικής αφύπνισης, η οποία δεν θα δέχεται ως δεδομένη καμία αστυνομική βία κατά παράβαση των συνταγματικών δικαιωμάτων του πολίτη, δεν θα κρύβεται πίσω από ούσου και πεεεε, και κρύψε να περάσουμε.
Το «Out of Necessity» είναι αν θέλετε καλώς εκπληρωμένη ανάγκη, όχι για να δείξει ή να διδάξει στο κοινό ποια είναι η ιστορία, ή τι λέει το Σύνταγμα, αλλά για να μας κάνει να αναρωτηθούμε τι ξέρουμε γι’ αυτά, και τι άλλο θέλουμε να μάθουμε.
