Του Απόστολου Τομαρά
Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην προσφυγή του Δήμου Αγλαντζιάς για ακύρωση σύστασης του νέου Δήμου Λευκωσίας, όπως προνοεί το νομοθετικό πλαίσιο μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης, ουσιαστικά βάζει ταφόπλακα στις όποιες αμφισβητήσεις είχαν εκδηλωθεί μετά την ψήφιση του νόμου από την Βουλή. Ένα χρόνο πριν την έναρξη εφαρμογής του νέου χάρτη της τοπικής αυτοδιοίκησης, ξεδιαλύνονται τα όποια σύννεφα είχαν δημιουργηθεί και φαίνεται να απειλούσαν την υλοποίηση της φιλόδοξης διοικητικής μεταρρύθμισης. Για να καταστεί αντιληπτό το αποτύπωμα μιας ενδεχόμενης θετικής απόφασης του Ανωτάτου στην προσφυγή του Δήμου Αγλαντζιάς, τη Δευτέρα το πρωί υπήρχαν απόψεις που ήθελαν τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης να δεχόταν πλήγμα που ενδεχομένως να οδηγούσε στην ακύρωσή της. Απόψεις που είχαν ως βάση ανυπόστατες διαρροές που έδειχναν ότι το Ανώτατο θα δικαίωνε τον Δήμο Αγλαντζιάς. Ωστόσο οι έντεκα δικαστές δεν αποφάνθηκαν σε σχέση με το επίδικο θέμα απορρίπτοντας την προσφυγή ως εκπρόθεσμη. Δηλαδή κατατέθηκε εκτός των χρονικών πλαισίων που ορίζει το Σύνταγμα.
Λευκή πετσέτα
Η απόφαση του Ανωτάτου τερματίζει κάθε προσπάθεια ανατροπής της μεταρρύθμισης από πλευράς του Δήμου Αγλαντζιάς. Το συμπέρασμα αυτό εξάγεται από την πρώτη αντίδραση του δημάρχου της Αγλαντζιάς Ανδρέα Κωνσταντίνου. Αμέσως μετά την ανακοίνωση της ομόφωνης απόφασης των έντεκα δικαστών ο κ. Κωνσταντίνου σαφέστατα έδειξε ότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια κινήσεων από πλευράς της δημοτικής αρχής. Αν και επικαλέστηκε το γεγονός ότι το Δικαστήριο δεν μπήκε στην ουσία της προσφυγής, αν και έκανε λόγο για μια ασάφεια, παραδέχθηκε πως ο Δήμος Αγλαντζιάς θα συνεχίσει κανονικά τις διεργασίες, ώστε να μετατραπεί σε διαμέρισμα του Δήμου Λευκωσίας. «Αυτόν τον ένα χρόνο που απομένει θα κάνουμε ό,τι μπορούμε, ώστε να κρατήσουμε τον Δήμο Αγλαντζιάς όπως τον έχουμε αφήσει, δηλαδή πρότυπο, σημείο αναφοράς για ολόκληρη την Κύπρο», συμπληρώνοντας πως «ο Δήμος Αγλαντζιάς δεν έχει επόμενα νομικά βήματα». Με εμφανές το αίσθημα της απογοήτευσης προχώρησε σε ευχολόγια για υλοποίηση της μεταρρύθμισης μετατοπίζοντας το όλο θέμα σε πολιτικό επίπεδο. «Έγινε μία μεταρρύθμιση πίσω από κλειστές πόρτες, με προσωπικές ατζέντες και πολιτικά συμφέροντα».
Η απόφαση
Το σκεπτικό της απόφασης του Δικαστηρίου εξήγησε ο πρόεδρος του Ανωτάτου Αντώνης Λιάτσος. Το ζήτημα του εκπρόθεσμου απασχόλησε κατά προτεραιότητα το Δικαστήριο, δεδομένης της καθοριστικής, όπως είπε ο κ. Λιάτσος, «σημασίας του για την έκβαση της υπό κρίση περίπτωσης και του γεγονότος ότι άπτεται και της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου να επιληφθεί της προσφυγής και της δημόσιας τάξης γενικότερα». Όπως είπε ο κ. Λιάτσος το ζήτημα της προθεσμίας που θέτει το Σύνταγμα σε σχέση με διοικητικές προσφυγές, τίθεται αυστηρά ως ζήτημα δημόσιας τάξης, σημειώνοντας πως «δεν είναι διαδικαστικό ή τυπικό, αλλά ουσιαστικό και ιδιαίτερης συνταγματικής διάστασης». Στο σκεπτικό της απόφασης σημειώνεται. «Εν προκειμένω, μάλιστα, εφόσον εγείρονται κατ’ εξοχήν ζητήματα πολιτειακής τάξης, είναι πρόδηλη η σημασία της έγκαιρης επίλυσής τους, όπως προκύπτει και από τη συντομότερη προθεσμία που προβλέπεται στο Άρθρο 139, καθότι η σύγκρουση ή αμφισβήτηση εξουσιών μεταξύ Αρχών και Οργάνων της Δημοκρατίας, δεν είναι θέμα το οποίο μπορεί να αναμένει επ’ αόριστόν για να εγερθεί. Αντίθετα, θα πρέπει να εγείρεται και να αποφασίζεται προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, το συντομότερο δυνατό, εξ ου και η προθεσμία των 30 ημερών για καταχώρηση προσφυγής».
Το σκεπτικό
Αναλύοντας το σκεπτικό του Δικαστηρίου αναφορικά με τον χρόνο έναρξης του περιθωρίου των 30 ημερών προσφυγής, ο πρόεδρος του Ανωτάτου υπέδειξε πως «καθοριστικό χρονικό σημείο έναρξης της προθεσμίας των τριάντα ημερών, είναι κατά συνταγματική επιταγή, η ημέρα κατά την οποία προκύπτει αποκρυστάλλωση της αμφισβήτησης εξουσίας ή αρμοδιότητας». Παραθέτοντας τα γεγονότα, ο προσβαλλόμενος Νόμος ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 3 Μαρτίου του 2022 και αποστάλθηκε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για έκδοσή του στις 28 Μαρτίου του 2022, με τον Πρόεδρο να τον αναπέμπει για επανεξέταση από τη Βουλή. Στη συνέχεια η Βουλή στις 7 Απριλίου του 2022, αφού επανεξέτασε τον Νόμο, αποφάσισε να εμείνει στην προηγούμενη απόφαση της ενημερώνοντας σχετικά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος τον υπέγραψε. Ακολούθως ο νόμος δημοσιεύθηκε στην επίσημη εφημερίδα στις 15 Απριλίου του 2022. Στις 31 Μαρτίου του 2022 ο Δήμος Αγλαντζιάς με επιστολή προς τη Βουλή εξέφραζε αντίθεση προς τη ψήφιση του Νόμου, επικαλούμενος, μεταξύ άλλων, παραβίαση της αρχής της διάκρισης των εξουσιών, αλλά και του Ευρωπαϊκού Χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης».
Η καθοριστική ημερομηνία
Το Δικαστήριο έκρινε πως η Βουλή τελούσε υπό αμφισβήτηση, καθ’ όλη τη διάρκεια που ο νόμος συζητείτο. Σύμφωνα με το Ανώτατο «υπό τις συνθήκες, η μεταγενέστερη υπογραφή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ακολούθως η δημοσίευση του Νόμου στην Επίσημη Εφημερίδα, είναι άνευ σημασίας για σκοπούς της Συνταγματικής επιταγής του Άρθρου 139.4, προς άσκηση δηλαδή προσφυγής εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας των 30 ημερών». Ωστόσο, αυτό το οποίο προκαλεί αίσθηση είναι η αναφορά στην απόφαση πως «θα ήταν διαφορετική η προσέγγιση αν εξουδετέρωνε την ως άνω συνταγματική επιταγή και θα έπληττε τους λόγους δημοσίου συμφέροντος που εξυπηρετεί».
