Του Βασίλη Νέδου
Σήμερα το μεσημέρι θα λήξει το φετινό αυγουστιάστικο θρίλερ σχετικά με τα σημεία στα οποία θα πλεύσει, προκειμένου να πραγματοποιήσει ερευνητικές γεωτρήσεις, το τέταρτο στη σειρά πλωτό γεωτρύπανο της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίων (ΤΡΑΟ) «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν». Για ακόμα μια φορά η έναρξη των ερευνών θα κηρυχθεί παρουσία του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, από το λιμάνι Τασουτσού στα νότια της Τουρκίας, λίγα ναυτικά μίλια από την κατεχόμενη κυπριακή χερσόνησο της Καρπασίας.
Είθισται για λόγους ασφάλειας της ναυσιπλοΐας η σχετική οδηγία προς ναυτιλλομένους (NAVTEX) να εκδίδεται τουλάχιστον 48 ώρες πριν από την έναρξη των ερευνών, ωστόσο το γεγονός ότι μέχρι αργά χθες το βράδυ εκκρεμούσε υποδηλώνει την πανηγυρική διάσταση που η τουρκική ηγεσία επιθυμεί να δώσει στον απόπλου του «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν». Ενδεικτική της ατμόσφαιρας που καλλιεργεί η Αγκυρα είναι και η χθεσινή δήλωση του κ. Ερντογάν. «Αύριο θα αποχαιρετήσουμε, από το λιμάνι Τασουτσού της Μερσίνας, το νέο, τέταρτο γεωτρύπανό μας, με την ονομασία “Αμπντούλ Χαμίτ Χαν”. Mέχρι σήμερα, στις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας μας δεν επιτρέψαμε να πραγματοποιηθεί κανένας σχεδιασμός ή ενέργεια δίχως εμάς, και δεν θα το επιτρέψουμε», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Ερντογάν.
Ετοιμη για κάθε σενάριο η Αθήνα, παρότι κυρίαρχη εκτίμηση είναι πως θα κινηθεί σε περιοχή περί την Κύπρο – Επιφυλακή από τις Ενοπλες Δυνάμεις.
Σε αντίστοιχο μήκος κύματος είχε κινηθεί λίγο νωρίτερα, μιλώντας στην ετήσια σύνοδο των Τούρκων πρέσβεων, ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σημειώνοντας ότι η χώρα του υπερασπίζεται στην Ανατολική Μεσόγειο κυριαρχικά δικαιώματα. Μάλιστα ανέφερε ότι «το δίδυμο Ελλάδας και Ελληνοκυπρίων επιχείρησε να στείλει εννέα πλοία στην υφαλοκρηπίδα μας. Αυτά τα εμποδίσαμε με τα μέτρα που πήραμε και στο μέτωπο και στο τραπέζι. Και αύριο το πλοίο “Αμπντούλ Χαμίτ Χαν” θα πλεύσει για τις πρώτες του εργασίες στη Μεσόγειο».
Ακόμη και χθες στην Αθήνα δεν υπήρχε σημαντική διαφοροποίηση της αρχικής εκτίμησης περί πλου του γεωτρύπανου σε κάποια περιοχή περί την Κύπρο. Ως πιθανότερο σενάριο παραμένει να ξεκινήσουν γεωτρήσεις στις –διάτρητες από πλευράς σεισμικών ερευνών δύο (2D) και τριών διαστάσεων (3D)– περιοχές περί τη χερσόνησο της κατεχόμενης Καρπασίας, είτε βόρεια είτε νότια αυτής. Στη Λευκωσία και στην Αθήνα το σενάριο του οικοπέδου 6 της κυπριακής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ), το ήμισυ του οποίου βρίσκεται, κατά την αντίληψη της Αγκυρας, επί της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, παραμένει εξαιρετικά πιθανό. Οπως άλλωστε και ένας πιθανός συνδυασμός δραστηριοποίησης του «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» στα οικόπεδα 5 και 6 και ενδεχομένως δυτικότερα, στα όρια της δυνητικής ελληνικής υφαλοκρηπίδας και σε περιοχές κοντά στα σημεία που έκαναν έρευνες το 2018 το «Μπαρμπαρός» και το 2020 το «Ορούτς Ρέις». Σε κάθε περίπτωση υπάρχει επιφυλακή από την πλευρά των Ενόπλων Δυνάμεων (Ε.Δ.), εάν η Τουρκία επιλέξει μια τέτοια πορεία.
Προς το παρόν, η πιθανότητα αποστολής του «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» δυτικά του 28ου μεσημβρινού, εντός δηλαδή των θαλασσίων εκτάσεων μεταξύ Κρήτης και νοτιοδυτικής Ρόδου, που έχουν οριοθετηθεί ανάμεσα σε Αθήνα και Κάιρο από το καλοκαίρι του 2020, θεωρείται περιορισμένη. Σε βάθος χρόνου, εάν η Τουρκία επιλέξει να κλιμακώσει, σε αυτή την περιοχή θα επιχειρηθεί να γίνουν πρώτα σεισμικές έρευνες από κάποιο πλοίο της κλάσης «Μπαρμπαρός», προτού αποσταλεί και πλωτό γεωτρύπανο. Καθεμία από αυτές τις δυνητικές επιλογές θα συνιστούσε, βεβαίως, κατακόρυφη επιλογή κλιμάκωσης από πλευράς της Τουρκίας.
Στο διπλωματικό πεδίο η Αθήνα έχει λάβει διαβεβαιώσεις από διάφορες κατευθύνσεις, ιδίως εκείνη των ΗΠΑ, που είναι ιδιαίτερα ενεργές στο παρασκήνιο, ότι φαίνεται πως –τουλάχιστον προς το παρόν– η Αγκυρα δεν επιθυμεί τον εκτροχιασμό των σχέσεων με την Ελλάδα.
Επιμονή Τουρκίας στον αναθεωρητισμό
Η επιφυλακτικότητα που επικρατεί στην Αθήνα για τη μεταφορά της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο, ακόμη και αν επιβεβαιωθεί το πλέον ανώδυνο σενάριο, συνοδεύεται και από παράλληλη ανησυχία για τη διπλωματική κλιμάκωση που έχει προαναγγείλει η Αγκυρα. Κατ’ αρχάς στο πεδίο, τα μηνύματα, αν και πιο σποραδικά στην παρούσα φάση, είναι υπαρκτά. Ως τέτοιο μήνυμα γίνεται αντιληπτή η χθεσινή πτήση τουρκικού UAV πάνω από τη νησίδα Κανδελιούσα, σαφής υπενθύμιση των θεωριών περί «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο. Με ενδιαφέρον αναμένουν οι ελληνικές διπλωματικές αρχές και την επόμενη επιστολή της Αγκυρας στον ΟΗΕ, που –όπως τουλάχιστον έχει υπονοήσει ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου– θα προωθεί τις τουρκικές αμφισβητήσεις ένα βήμα παρακάτω.
Πάντως και χθες, μιλώντας στη σύνοδο των πρέσβεων της Τουρκίας, ο κ. Τσαβούσογλου αναφέρθηκε εκτενώς στο πλαίσιο αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας από την Αγκυρα, με προεξάρχον θέμα εκείνο της αποστρατιωτικοποίησης. «Στο Αιγαίο θέλουμε τα αλληλένδετα προβλήματα να αντιμετωπίζονται ολιστικά και να επιλύονται συνολικά, μόνιμα και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν μπορεί να διαμορφώσει τη βούληση να λύσει τα προβλήματα. Aυτός που έχει τη συνήθεια δεν την εγκαταλείπει», είπε ο κ. Τσαβούσογλου. Και συμπλήρωσε: «Είπαμε και εξηγήσαμε στους συνομιλητές μας, ιδιαίτερα στον ΟΗΕ, πως τα νησιά που βρίσκονται κοντά στις ακτές μας, και έχουν αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες, τώρα είναι στρατιωτικοποιημένα. Θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε αυτό το ζήτημα, το οποίο είναι κρίσιμης σημασίας για την ασφάλεια της χώρας μας».
Σε μια ομιλία η οποία διαθέτει και τα χαρακτηριστικά της αλλαγής ή επιβεβαίωσης τάσεων της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, ο κ. Τσαβούσογλου επανέλαβε το πάγιο επιχείρημα της Αγκυρας περί «εκβιασμού» των δυτικών από την Αθήνα ή το «δίδυμο», όπως υποτιμητικά αναφέρεται, Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας. «Δεν είναι σωστό η Ε.Ε. να είναι όμηρος και να παραδίδεται στα στείρα συμφέροντα κάποιων εκ των μελών της υπό το πρίσμα της αλληλεγγύης και αυτό να γίνεται εναντίον της Τουρκίας που είναι υποψήφιο μέλος της Ε.Ε. και πλήρες μέλος του ΝΑΤΟ», τόνισε, χαρακτηριστικά, ο κ. Τσαβούσογλου. Ο υπουργός Εξωτερικών σημείωσε ότι οι σχέσεις Ε.Ε. – Τουρκίας είναι σε τέτοιο βαθμό στρατηγικές που δεν μπορεί να μειωθούν από τις «στενόμυαλες θέσεις ενός-δύο μελών της Ε.Ε.». Και πρόσθεσε ότι «η ασφάλεια είναι όπως η αναπνοή. Καταλαβαίνεις την αξία της όταν σου λείψει. Γι’ αυτό η ασφάλεια της Ευρώπης έχει την ανάγκη της Τουρκίας».
