Αυτή την εβδομάδα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Έλληνας Πρωθυπουργός, ο Πρόεδρος της Τουρκίας και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης επισκέπτονται τη Νέα Υόρκη, όπου στο περιθώριο των εργασιών του ΟΗΕ, αναμένεται να έχουν σημαντικές διπλωματικές επαφές. Την ώρα που τα μέσα ενημέρωσης της Κύπρου, της Ελλάδας και της Τουρκίας παρακολουθούν τις εξελίξεις στη Νέα Υόρκη, στο Κυπριακό και στα ελληνοτουρκικά εντατικοποιείται εκ νέου το ψυχροπολεμικό, συγκρουσιακό κλίμα.
Ο ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας πριν από την αναχώρησή του από τα κατεχόμενα έφερε για μια ακόμη φορά στο προσκήνιο το μεγάλο χάσμα που χωρίζει τις πλευρές στο Κυπριακό. Την ίδια στιγμή, οι τόνοι ανέβηκαν εκ νέου στα ελληνοτουρκικά με αφορμή την αντίδραση της Άγκυρας στην έναρξη εργασιών στα ελληνικά χωρικά ύδατα, ανοιχτά των ανατολικών παραλίων της Κρήτης. Η Αθήνα, επίσης, διέψευσε την Άγκυρα για το ζήτημα της ενδεχόμενης συνάντησης του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν στη Νέα Υόρκη.
Λύση των δυο κρατών
«Η πρότασή μας των έξι σημείων που κατατέθηκε στην άτυπη διάσκεψη της Γενεύης παραμένει στο τραπέζι». Αυτό το μήνυμα έστειλε ο Ερσίν Τατάρ προτού ξεκινήσει το ταξίδι του για τη Νέα Υόρκη, μέσω Κωνσταντινούπολης, συνοδευόμενος από τους στενούς συνεργάτες του στο Κυπριακό. Ο Τατάρ αναμένεται να επιστρέψει στα κατεχόμενα στις 28 Σεπτεμβρίου. Λίγο πριν από την επιστροφή του στο νησί, ο Τ/κ ηγέτης θα συναντηθεί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον γ.γ. του ΟΗΕ. Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης επανέλαβε ότι στη Νέα Υόρκη θα προβάλει την λύση των δυο κρατών. Ο ίδιος επιμένει στην σημασία της κατοχύρωσης της αρχής της κυριαρχικής ισότητας ως βασική προϋπόθεση των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό. Παράλληλα, αναφέρεται στην σημασία της διαιώνισης των δεσμών της τ/κ κοινότητας με την Τουρκία.
Λίγο πριν από την έναρξη της επίσκεψης του Τατάρ στη Νέα Υόρκη, η τ/κ ηγεσία έδωσε στην δημοσιότητα τα αποτελέσματα μιας νέας σφυγμομέτρησης σχετικά με την στάση των Τ/κ στο Κυπριακό. Σύμφωνα πάντα με την έρευνα του «Προεδρικού», περίπου ένας στους δυο Τ/κ υποστηρίζουν την λύση των δυο κρατών. Επίσης, ένας στους δέκα Τ/κ τάσσονται υπέρ της προσάρτησης των κατεχομένων στην Τουρκία.
Τα ελληνοτουρκικά
Ο κυπριακός τύπος επιλέγει «να κρατήσει μικρό καλάθι» σχετικά με τα πιθανά αποτελέσματα της νέας τριμερούς συνάντησης. Το γεγονός ότι σε μια περίοδο που η ε/κ πλευρά θέτει ζήτημα επιστροφής στο Σύνταγμα του 1960, η βρετανική διπλωματία βολιδοσκοπεί προθέσεις για την αποκεντρωμένη ομοσπονδία και η τ/κ ηγεσία δεν διαπραγματεύεται άλλη φόρμουλα λύσης εκτός από αυτήν των δυο κρατών, οδηγεί τους Κύπριους αναλυτές στο συμπέρασμα ότι δεν θα πρέπει να αναμένουμε θαύματα από την συνάντηση των δυο ηγετών με τον γ.γ. του ΟΗΕ. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχουν πολλές ελπίδες για πρόοδο κατά το επόμενο διάστημα.
Οι ελπίδες για πρόοδο παραμένουν περιορισμένες και στα ελληνοτουρκικά. Την Κυριακή η Αθήνα διέψευσε τον Πρόεδρο της Τουρκίας σχετικά με το ενδεχόμενο μιας μίνι ελληνοτουρκικής συνόδου κορυφής στη Νέα Υόρκη.
«Θα ικανοποιήσουμε το αίτημα του Μητσοτάκη για μια συνάντηση στις ΗΠΑ», δήλωσε ο Ερντογάν προτού αναχωρήσει για την Νέα Υόρκη. Η απάντηση της Αθήνας υπήρξε άμεση. Σύμφωνα με τον ελληνικό τύπο κυβερνητικές πηγές δεν επιβεβαιώνουν τις δηλώσεις Ερντογάν, τονίζοντας πως δεν υπάρχει προγραμματισμένη συνάντηση και δεν έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο. «Δεν υπάρχει προγραμματισμένη συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο στη Νέα Υόρκη, εξάλλου τα προγράμματά μας δεν συμπίπτουν», είχε τονίσει την περασμένη εβδομάδα ο Έλληνας Πρωθυπουργός.
Ανταλλάσσουν «Navtex»
Στο μεταξύ Ελλάδα και Τουρκία ανταλλάσσουν ναυτιλιακές οδηγίες (Navtex) στα ανοιχτά των ανατολικών παραλίων της Κρήτης. Πρόκειται για μια περιοχή που έχει ιδιαίτερη σημασία τόσο για τα ελληνοτουρκικά όσο και το ζήτημα της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο υπό το πρίσμα του λεγόμενου τουρκολιβυκού μνημονίου.
Σύμφωνα με πληροφορίες από τον ελληνικό τύπο, η Αθήνα αντέδρασε στην παρενόχληση του ερευνητικού πλοίου «Nautical Geo», το οποίο βρίσκεται σε θαλάσσια περιοχή στο Καρπάθιο Πέλαγος, όπως είχαν ενημερώσει οι ελληνικές υδρογραφικές υπηρεσίες με σχετική Navtex. Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών «κατόπιν εντολής του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, δόθηκαν οδηγίες στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα να προβεί σε έντονο διάβημα διαμαρτυρίας αναφορικά με τουρκική παρενόχληση κατά του ερευνητικού πλοίου «Nautical Geo», καθώς και την έκδοση παράτυπης Navtex».
Η Τουρκία παρενόχλησε το ερευνητικό σκάφος «Nautical Geo», το οποίο έχει αναλάβει να εξετάσει την πιθανή πορεία του αγωγού «East Med» και είναι ναυλωμένο από τις κυβερνήσεις Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Ισραήλ. Το «Nautical Geo» επιχειρεί να προχωρήσει την αποστολή του εδώ και τουλάχιστον δύο μήνες, ωστόσο δεν την υλοποιεί λόγω των παρενοχλήσεων από τουρκικά πολεμικά, καθώς η Τουρκία υποστηρίζει ότι η περιοχή έξι ναυτικά μίλια ανατολικά και νότια της Κρήτης αποτελεί τουρκική υφαλοκρηπίδα.
Η Άγκυρα αντέδρασε στο διπλωματικό διάβημα της Αθήνας σε υψηλούς τόνους προχωρώντας σε έκδοση «αντί-Navtex». Επίσης, την Δευτέρα, το τουρκικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας προειδοποίησε ότι η τουρκική πλευρά λαμβάνει μέτρα για την παρεμπόδιση των «παράνομων εργασιών» της Ελλάδας σε ύδατα που διεκδικεί η Τουρκία. Σύμφωνα με την Άγκυρα, η περιοχή που δεσμεύει για έρευνες του «Nautical Geo» η Ελλάδα, «βρίσκεται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας όπως δηλώθηκε στα Ηνωμένα Έθνη στις 18 Μαρτίου 2020». Πρόκειται για την γνωστή μονομερή οριοθέτηση της Τουρκίας βάσει του τουρκολιβυκού μνημονίου που κατατέθηκε με ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ τον Μάρτιο του 2020.
Σημειώνεται ότι σχεδόν παράλληλα με την ανταλλαγή «Navtex» στο Καρπάθιο Πέλαγος, η Αθήνα έδωσε εντολή στην ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα για την πραγματοποίηση και ενός δεύτερου διαβήματος διαμαρτυρίας για παράνομη αλιεία από τουρκικά αλιευτικά σκάφη εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Στο διάβημα τονίζεται ότι είναι καταδικαστέα η πρακτική σκαφών της τουρκικής ακτοφυλακής, που συνοδεύουν τα τουρκικά αλιευτικά και παρενοχλούν τα ελληνικά αλιευτικά. Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι τα τουρκικά σκάφη βρίσκονται εντός των τουρκικών και διεθνών χωρικών υδάτων και ότι η τουρκική ακτοφυλακή προφυλάσσει τους Τούρκους ψαράδες από τις «παρενοχλήσεις» του ελληνικού λιμενικού.
