Του Γιάννη Ιωάννου
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και το διάγγελμα Πούτιν, εν μέσω των διεργασιών, για μερική ρωσική επιστράτευση κυριάρχησαν στις εργασίες της 77ης Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Ωστόσο, στο «τρίγωνο» Κύπρου-Ελλάδας-Τουρκίας οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και οι συμβολισμοί αποκτούν ξεχωριστό ενδιαφέρον για τους επόμενους μήνες, με την ανατολική Μεσόγειο να εισέρχεται ξανά στο προσκήνιο. Η ομιλία Ερντογάν από το βήμα του ΟΗΕ και οι διμερείς επαφές της Άγκυρας με κράτη όπως το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, οι συναντήσεις των κκ Αναστασιάδη και Μητσοτάκη με τον Γενικό Γραμματέα του Οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες, και οι επιμέρους επαφές της κυπριακής και ελλαδικής αντιπροσωπείας σε διμερές και πολυμερές επίπεδο ξετυλίγουν ενδιαφέρουσες δυναμικές που για το επόμενο διάστημα συνοψίζονται σε τρεις άξονες:
- Στην απουσία οποιασδήποτε σοβαρής προσπάθειας για επανέναρξη των συνομιλιών στο Κυπριακό. Η «Κ» στην έντυπη έκδοσή της, το είχε καταγράψει ήδη πριν από τις αρχές των διεργασιών της ΓΣ του ΟΗΕ. Ο χρόνος αυτός πηγαίνει μέχρι και την διενέργεια των τουρκικών εκλογών και σίγουρα, με άλλο παράδειγμα στην εξουσία όσον αφορά τη Κύπρο μετά τον Φεβρουάριο του 2023. Ζητούμενο εδώ παραμένει το πως πιθανά τουρκικά τετελεσμένα, στην απουσία διαλόγου μετά το 2017, θα αλλάξουν ή όχι άρδην το παράδειγμα των συνομιλιών
- Στο πως Αθήνα και Λευκωσία σταθμίζουν την νευρικότητα Ερντογάν, ο οποίος δείχνει να έχει -τόσο ως προς τα ελληνοτουρκικά όσο και σε σχέση με το Κυπριακό- εστιάσει την επιθετική του ρητορική στο Αιγαίο και στην «ύπαρξη δύο κρατών» στη Κύπρο. Με το ζητούμενο εδώ να παραμένει αν η εξωτερίκευση αυτής της νευρικότητας καθώς ο χρόνος των τουρκικών εκλογών θα πλησιάζει θα έχει συγκεκριμένο αποτύπωμα. Κοινώς, αν ο Ερντογάν δει πως χάνει τις εκλογές θα παίξει τα ρέστα του με ένα σκηνικό έντασης που να αφορά την Ελλάδα ή τη Κύπρο ως ύστατο τρόπο συσπείρωσης
- Για το αν η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία και το αυξημένο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την ανατολική Μεσόγειο θα οδηγήσει, σταδιακά στην περιοχή, σε νέες ανακατατάξεις ισχύος -περιλαμβανομένης της Τουρκίας και των σχέσεων της με τις ΗΠΑ καθώς κι αυτών σε περιφερειακό επίπεδο
Αναζήτησε διορθώσεις
Ο Ερντογάν μπορεί να μην συναντήθηκε ούτε με τον Αμερικανό Πρόεδρο Μπάιντεν και με τον Ελλαδίτη ΠΘ, Μητσοτάκη δεν… διασταυρώθηκαν καν. Ωστόσο στο παρασκήνιο της ΓΣ του ΟΗΕ η Τουρκία απέστειλε σειρά σινιάλων με τελικό αποδέκτη την Ουάσιγκτον, συνοψίζοντάς τα σε τρία βασικά σημεία. Κατά την διάρκεια του διπλωματικού, παραδοσιακά, μαραθωνίου της Νέας Υόρκης κάθε Σεπτέμβρη σφράγισε κι επίσημα την πλήρη αποκατάσταση των σχέσεών της με το Ισραήλ, με την ανακοίνωση του διορισμού πρέσβεων. Κεφαλαιοποίησε -εν μέσω διαγγέλματος Πούτιν- τον διαμεσολαβητικό της ρόλο στο Ουκρανικό παίζοντας, μαζί με το Ριάντ, τον ρόλο του ενδιάμεσου σε μια «θεαματική» ανταλλαγή αιχμαλώτων μεταξύ Κιέβου και Μόσχας (σ.σ. που περιλαμβάνει τους υπερασπιστές του εργοστασίου «Αζοβστίλ» της Μαριούπολης, που έχουν αποκτήσει διεθνώς συμβολικό στάτους). Η Τουρκία επανέλαβε τα περί μη αποδοχής των δημοψηφισμάτων στις υπό κατοχή ουκρανικές επαρχίες και ήταν ξεκάθαρη στο θέμα της προσάρτησης ουκρανικών εδαφών από την Ρωσία ενώ προχώρησε και με γενναία βήματα στο θέμα των πιέσεων που δέχονταν από την Ουάσιγκτον για το σύστημα πληρωμών Mir με την Ρωσία. Τέλος, διέρρευσε την πώληση τουρκικών drones Bayraktar στα ΗΑΕ -πτυχή που επισφραγίζει ακόμη μια αποκατεστημένη σχέση στην περιοχή με στρατιωτικό, αυτή τη φορά, συγκείμενο. Αν όλα αυτά αρκούν για την βελτίωση των άσχημων αμερικανοτουρκικών σχέσεων μένει να διαφανεί στο εγγύς μέλλον. Χωρίς αυτό να αναιρεί πως ο Ερντογάν αναζητεί κάποια διέξοδο στο εν λόγω ζήτημα -που θα του φαίνονταν πρακτικό για τους επόμενους μήνες, ιδίως στο θέμα των F-16.
Tι να αναμένουμε
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν κινήθηκε -πέραν του παραπόνου που εξέφρασε για τον ίδιο τον ΟΗΕ από το βήμα της ΓΣ του- πολύ διαφορετικά από ότι κανείς θα ανέμενε στη φετινή, τελευταία του ως ΠτΔ, ομιλία. Η ακύρωση ωστόσο της συνάντησής του με τον Ρώσο ΥΠΕΞ, Λαβρόφ και η όλη saga στο θέμα της αεροπορικής σύνδεσης Κατεχομένων-Ρωσίας (μέσω Τουρκίας) δείχνουν μια μικρή, ουσιαστική αυτή την φορά, μετατόπιση του παραδείγματος της στάσης της Λευκωσίας στο ζήτημα της εξισορρόπησης μεταξύ Δύσης/ΕΕ-Ρωσίας σε σχέση με το παρελθόν. Την επαύριον μάλιστα της ιστορικής απόφασης της Ουάσιγκτον για άρση του εμπάργκο όπλων στη Κύπρο μετά από τρεις δεκαετίες. Για την Λευκωσία το ζητούμενο είναι τους αμέσως επόμενους μήνες -κι εν μέσω πολιτικής μετάβασης- να αποφύγει τουρκικές κινήσεις νέων τετελεσμένων σε ΑΟΖ και Βαρώσι και ταυτόχρονα να διατηρήσει -μέσω ΜΟΕ- το Κυπριακό στον πάγο για την επόμενη ημέρα που όλοι οι δρώντες θα βρίσκονται στη θέση τους για μια νέα πρωτοβουλία -αν μπορεί να υπάρξει. Ο υπουργός Εξωτερικών, κ. Κασουλίδης κινήθηκε αρκετά ενεργητικά με διάφορες επαφές σε διμερές και πολυμερές επίπεδο συμπεριλαμβανομένων και πεδίων εκτός των παραδοσιακών στοχεύσεων της κυπριακής διπλωματίας.
Έρχεται η Ντι Κάρλο
Αυτό που ο ΓΓ έχει αφήσει να νοηθεί και μάλλον ήταν ξεκάθαρος, είναι πως παρά τις ενστάσεις που παρατηρούνται από πλευράς Τουρκίας, εντούτοις θέλοντάς να διατηρήσει ζωντανή την προοπτική ενός διαλόγου, έδωσε οδηγίες ώστε η βοηθός ΓΓ κα Ρόζμαρι ντι Κάρλο επισκεφθεί το Φθινόπωρο την Κύπρο για μια διερευνητική αποστολή. Όμως, ήταν σαφής η θέση πως η Τουρκία είναι κάθετα αντίθετη όσον αφορά την οποιαδήποτε πρωτοβουλία.
