«Φειδιοποίηση» της πολιτικής σκηνής

Η αποκάλυψη ότι ο Κύπριος ευρωβουλευτής Φειδίας Παναγιώτου επισκέφθηκε την Κερύνεια διαμένοντας σε ξενοδοχείο-καζίνο, ήταν αρκετό για να οδηγήσει την κυπριακή κοινωνία στην αυτόματη κατάταξη δύο νέων στρατοπέδων. Εκείνων –ψηφοφόρων του και μη– που σοκαρισμένοι από τη φωτογραφία του και το βίντεο συμφιλίωσης που δημοσιοποίησε τον περασμένο Αύγουστο με γνωστό Τ/κ influencer, τον κατήγγειλαν για προδοσία και τον χαρακτήρισαν ως ένα «παλιόπαιδο» που προωθεί το τουρκικό αφήγημα, αλλά και των άλλων που ανέλαβαν χρέη υπερασπιστή του Κύπριου ευρωβουλευτή, είτε για το νεαρό της ηλικίας του είτε για το δικαίωμα μετάβασης στα κατεχόμενα. Και τον επικρότησαν παράλληλα για τη νέα αποκάλυψη και επωδό του των τελευταίων ημερών, ότι «δεν μαθαίνουμε ολόκληρη την ιστορία». Τι προκύπτει τελικά από αυτή την ιστορία; Προφανώς η διαχρονική ανάγκη πόλωσης, η ευκολία με την οποία είτε αναθεματίζουμε είτε ηρωοποιούμε δημόσια πρόσωπα από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι σήμερα. Τι θα έπρεπε να μας προβληματίσει περαιτέρω; Παρακολουθώντας και τη συζήτηση όπως εκτυλίχθηκε στην πρωινή εκπομπή του ΑΝΤ1 Ελλάδος, εγείρεται το ερώτημα για το ποιες τελικά είναι προσδοκίες μας από το πολιτικό προσωπικό. Αν τελικά το Κυπριακό θα κανονικοποιηθεί να συζητείται μέσω απόλυτης άγνοιας, ασάφειας και κατ’ επέκταση παρερμηνείας του σε life style εκπομπές ή αν το πολιτικό σύστημα μπροστά σε όλα όσα εκτυλίσσονται είναι διατεθειμένο να αλλάξει πλεύση μέσω τολμηρών αλλαγών ούτως ώστε να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Από θιασώτης του ΕΛΑΜ, επαναπροσεγγιστής

Ο Φειδίας Παναγιώτου σίγουρα δεν είναι ένας προδότης του έθνους, ούτε βεβαίως ο επαναστάτης που με το πολιτικό του θάρρος θα αποδομήσει μύθους του παρελθόντος, αποκαλύπτοντας τη σκιώδη πλευρά της ιστορίας του τόπου. Προέρχεται από μία οικογένεια δεξιών καταβολών, βαθιά θρησκευόμενη (ο πατέρας του είναι ιερέας) και έχει υπηρετήσει στην πολύ απαιτητική Μονάδα Υποβρύχιων Καταστροφών (ΟΥΚ). Έγινε γνωστός μέσω των προκλήσεων που έκανε στο youtube, που κάποιες εκ των οποίων –στην προσπάθειά του να κερδίσει followers– αποκάλυπταν από τότε τη σοβαρή έλλειψη ενσυναίσθησης που τον διακατέχει. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι εξελέγη με το προεκλογικό αφήγημα και κατ’ επέκταση παραδόξως με το προσόν, πως δεν γνωρίζει τίποτα για πολιτική. Και με την πολύ έξυπνα τοποθετημένη ουρά τού «είδαμε πού μας έφεραν και αυτοί που γνώριζαν για πολιτική». Κανείς συνεπώς από τους 71.330 ψηφοφόρους του δεν τον εξέλεξε για τις πολιτικές του θέσεις. Όμως η εκλογή του ήταν περισσότερο αποτέλεσμα είτε μιας μορφής αντίδρασης και τιμωρίας στο υπάρχον πολιτικό σύστημα είτε ενός χλευασμού της ψήφου, ενός πειράματος σε μία –χωρίς υψηλό διακύβευμα και ρίσκο– εκλογική μάχη. Με αυτό ως δεδομένο δεν μπορεί να πει κάποιος εκ των ψηφοφόρων του ότι ξεγελάστηκε και ότι ο Φειδίας Παναγιώτου άλλα υποσχέθηκε και άλλα κάνει. Ένα πρόσωπο χωρίς πολιτικές θέσεις, που ζητάει μέσω poll στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης από τον κόσμο να του πει τι να ψηφίσει εντός του ευρωκοινοβουλίου, αναπόφευκτα δεν μπορεί να κρατήσει όλο το κοινό του ευχαριστημένο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Και σίγουρα ένα πρόσωπο που παραδέχεται πως δεν γνωρίζει την ιστορία της Κύπρου δεν μπορεί να δείξει την ανάλογη ευαισθησία και ενσυναίσθηση σε πτυχές του Κυπριακού. Η ευκολία όμως που από θιασώτης των πολιτικών του ΕΛΑΜ παρουσιάζεται πλέον να ηγείται του αγώνα επαναπροσέγγισης, δίδει την αίσθηση ότι μπορεί πάλι εύκολα να αλλάξει πλεύση την επόμενη μέρα, αναλόγως των συνομιλητών του ή και των προσώπων που βρίσκονται γύρω του, έστω κι αν παρά τις σφοδρές αντιδράσεις που προκάλεσαν οι τελευταίες του κινήσεις, επί του παρόντος δεν άλλαξε θέση.

Τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου είχαν σοβαρές απώλειες στις ευρωεκλογές, ωστόσο δεν προχώρησαν σε εκ βάθρων αλλαγές, πόσο μάλλον σε παραιτήσεις μετά το εκλογικό αποτέλεσμα.

Οι προθέσεις

Το ερώτημα είναι για ποιο λόγο το κάνει όλο αυτό. Υπάρχει η τάση που θεωρεί πως ο Φειδίας Παναγιώτου είναι ένας νέος, καλών προθέσεων που τώρα μαθαίνει και συνεπώς θα πρέπει να του δοθεί πίστωση χρόνου. Υπάρχουν κι εκείνοι που θεωρούν ότι έχει την απαιτούμενη ευφυία, εκπροσωπεί τη νέα γενιά, δεν είναι διεφθαρμένος και πως τις πολιτικές θέσεις τις μαθαίνει με προσπάθεια, διαλέγοντας πλέον τη «σωστή πλευρά της ιστορίας». Υπάρχει ωστόσο και η τάση που θεωρεί πως ο τρόπος προώθησης όλων αυτών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ο τρόπος του να παραμένει στην επικαιρότητα. Να αυξήσει followers, να κάνει viral video και κατ’ επέκταση να αυξήσει την επιρροή του τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά. Πολιτική στα πρωινάδικα Το κατά πόσο ο Φειδίας Παναγιώτου επωφελείται από όλη αυτή τη συζήτηση γύρω από το πρόσωπό του και τις κινήσεις του είναι ένα θέμα. Το κυριότερο, όμως, που θα έπρεπε να απασχολήσει είναι κατά πόσο η παρουσία ενός Φειδία Παναγιώτου ή πολλών μιμητών του στην πολιτική σκηνή μπορεί να ωφελήσει κατά κάποιον τρόπο και τον τόπο και το πολιτικό σύστημα. Τα όσα εκτυλίχθηκαν στην πρωινή εκπομπή του ΑΝΤ1 Ελλάδος εγείρουν ασφαλώς ερωτήματα. Οι τέσσερις δημοσιογράφοι, οι οποίοι κατήγγειλαν τον Κύπριο ευρωβουλευτή ότι δεν ξέρει τι κάνει και πως δεν σέβεται την ιστορία της Κύπρου, κατέδειξαν αφενός πως δεν γνωρίζουν την κυπριακή πραγματικότητα και αφετέρου όμως πως ο Φειδίας Παναγιώτου δεν είναι σίγουρα το πρόσωπο που μπορεί να τους την εξηγήσει λόγω της άγνοιας και της πολιτικής ανεπάρκειας. Ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως το Κυπριακό, η ανάγκη για συμφιλίωση, δεν συζητείται μεταξύ lifestyle θεμάτων, εκτός κι αν αυτό θα αποτελεί τη νέα κανονικότητα. Όμως, πέραν του ότι επέλεξε να εμφανιστεί εκεί για να δώσει πολιτικές απαντήσεις επί του ζητήματος ως εκλεγμένος αξιωματούχος, δεν έδωσε καμία σαφή απάντηση για το τι συμβαίνει στην Κύπρο, επαναλαμβάνοντας απλώς τη θέση του «μαθαίνουμε τη μισή ιστορία». Επέλεξε να περιοριστεί και να προβάλει εαυτόν ως το θύμα που δέχτηκε «επίθεση από Έλληνες δημοσιογράφους», ανοίγοντας έτσι και έναν κύκλο αντιπαράθεσης στην Κύπρο με κάποιους να τον στηρίζουν αναφανδόν, άλλους να τον καταγγέλλουν για προδοσία και σίγουρα να τον μετατρέπουν στο κύριο πρόσωπο συζήτησης εντός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Τιμωρώντας το σύστημα

Ο Κύπριος ευρωβουλευτής, ωστόσο, δεν είναι ο πρώτος που εγκαινίασε το απολιτίκ σκηνικό στην Κύπρο. Το είδαμε να συμβαίνει πρώτα σε ένα σίγουρα μικρότερο βαθμό από τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Πριν να εκλεγεί στην Προεδρία της Δημοκρατίας οι θέσεις του δεν ήταν ιδιαίτερα ξεκάθαρες, ενώ μετέπειτα φαίνεται να ακολούθησε έναν δρόμο έμφασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το ίδιο και η πρόεδρος της Βουλής, του ΔΗΣΥ και φερόμενη ως ενδιαφερόμενη για την Προεδρία του 2028 Αννίτα Δημητρίου, η οποία και εκείνη επιλέγει πιο lifestyle συζητήσεις, κοινωνικές δράσεις και φωτογραφήσεις. Το ερώτημα είναι αν αυτή η νέα τάση έχει βάθος χρόνου ή αν η κοινή γνώμη κινείται πλέον σε ένα περιβάλλον κινούμενης άμμου, αναδεικνύοντας και εκλέγοντας άτομα που σε σύντομο χρονικό διάστημα θα είναι και αναλώσιμα. Όσο πλέον συζητείται εξαιτίας των ευρημάτων δημοσκοπήσεων αν ο Νίκος Χριστοδουλίδης είναι πρόεδρος μιας πενταετίας, τόσο δημιουργούνται ερωτήματα για το αν ο Φειδίας Παναγιώτου θα επανεκλεγόταν, αν γίνονταν σήμερα οι ευρωεκλογές.

Μία ξεκάθαρη απάντηση σίγουρα δεν μπορεί να δοθεί. Αυτό που επιβεβαιώνεται όμως από έρευνες είναι πως η κυπριακή κοινωνία, με το κυπριακό άλυτο, με την ακρίβεια να ενισχύεται και ιδιαίτερα μετά τα μεγάλα σκάνδαλα που είδαν το φως της δημοσιότητας την τελευταία δεκαετία, θέλει να τιμωρήσει το σύστημα.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα ποσοστά των παραδοσιακών κομμάτων πέφτουν συνεχώς, πολιτικοί αξιωματούχοι οδηγούνται στην ανυποληψία, οι πολιτικές συζητήσεις σχεδόν καταργούνται και νέα σχήματα ή περσόνες όπως ο Χριστόφορος Τορναρίτης εμφανίζονται στο προσκήνιο.

Προσεχώς μιμητισμός

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αν θα τύχει χειρισμού αυτή η κατάσταση ή αν το πολιτικό σύστημα θα συμπαρασυρθεί σε μία μάχη των likes των views χωρίς πολιτικές θέσεις, επάρκεια επιχειρημάτων και μπόλικο λαϊκισμό. Τα παραδοσιακά κόμματα, τα οποία είχαν όλα απώλειες από την εκλογή του Φειδία Παναγιώτου, είπαν πως έλαβαν τα μηνύματα της εκλογικής ήττας, ωστόσο τα πλείστα δεν έχουν κάνει οποιαδήποτε δράση που να αποδεικνύουν ότι κάτι αλλάζει. Τα κόμματα της συγκυβέρνησης υπέστησαν μια μεγάλη ήττα, ωστόσο δεν είδαμε παραιτήσεις, αμφισβήτηση ηγεσιών, ούτε εκ βάθρων αλλαγές που να μπορούν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στα παραδοσιακά κόμματα. Αντιθέτως, φαίνεται να έχει εμπεδωθεί σε κομματικά στελέχη των εν λόγω κομμάτων, πως η εποχή της ισχυρής επιρροής των κομμάτων έχει τελειώσει και πως ο καθένας θα πρέπει να σώσει τον εαυτό του. Κτίζοντας τη δική τους προσωπική ατζέντα για εκλογή και προωθώντας τον εαυτό τους –όσο πιο πολιτικά ανώδυνα γίνεται– στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Φειδίας μπορεί σήμερα να αποτελεί απλώς το πρόσωπο των ημερών, εύκολα όμως μπορεί να εξελιχθεί και στον παράγοντα που θα καθορίσει και το πολιτικό μέλλον.