Του Απόστολου Τομαρά
Οι αποφάσεις στις οποίες κατέλεξε το Συμβούλιο Υπουργών Εσωτερικών της Ε.Ε. είναι ένα πρώτο δείγμα γραφής για το κύμα αλληλεγγύης που πλημμυρίζει τη Γηραιά Ήπειρο, με την έμπρακτη στήριξη των χιλιάδων Ουκρανών προσφύγων που συνεχίζουν να εγκαταλείπουν άρον-άρον τις εμπόλεμες περιοχές της χώρας τους. Πέρα από την καταδίκη της ρωσικής εισβολής, η Ε.Ε. είναι έτοιμη να στηρίξει τις χώρες εκείνες που έχουν ανοίξει τα σύνορά τους και δέχονται καθημερινά τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Ένα βάρος το οποίο θα πρέπει να επωμιστεί το κάθε κράτος, κατ’ αναλογία, όπως είναι η θέση της Λευκωσίας και εκφράσθηκε στην τελευταία Σύνοδο των ΥΠΕΣ της Ε.Ε. Νοουμένου ότι οι εχθροπραξίες που τροφοδοτούν τα καραβάνια των Ουκρανών που εγκαταλείπουν την χώρα τους συνεχίζονται, η Ε.Ε. ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση επί ευρωπαϊκού εδάφους, λαμβάνοντας υπόψη το χειρότερο σενάριο που έχει να κάνει με την χρονική διάρκεια της κρίσης. Επί του προκειμένου οι εκτιμήσεις που εκφράζονται από διεθνείς οργανισμούς προκαλούν τρόμο. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ ανεβάζει τον αριθμό των προσφύγων στα 4 εκατομμύρια, ενώ οι εσωτερικά εκτοπισμένοι εκτιμάται πως θα ανέλθουν στα 7 εκατομμύρια. Στην περίπτωση παράτασης των εχθροπραξιών, οι υπηρεσίες του ΟΗΕ ανεβάζουν τον αριθμό των εκτοπισμένων Ουκρανών στα 18 εκατομμύρια.
Πρόταση της Κομισιόν
Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν, οι προσφυγικές ροές προς Πολωνία και Ρουμανία ανέρχονται περίπου στο μισό εκατομμύριο, κάτι που αναγκάζει την Κομισιόν να εξετάσει την ενεργοποίηση της Οδηγίας περί Προσωρινής Προστασίας (Temporary Protection Directive), η οποία εγκρίθηκε το 2001 για την αντιμετώπιση καταστάσεων μαζικής εισροής εκτοπισμένων ατόμων. Όπως μεταδίδεται από τις Βρυξέλλες, στην επόμενη συνεδρία του Συμβουλίου ΥΠΕΣ η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον θα παρουσιάσει σχετική πρόταση, μιας και τα περισσότερα μέλη του Συμβουλίου στήριξαν την ενεργοποίηση της Οδηγίας. Η Κύπρος, διά του Υπουργού Εσωτερικών Νίκου Νουρή ζήτησε την εφαρμογή υποχρεωτικής μετεγκατάστασης από τις χώρες πρώτης γραμμής υποδοχής προσφύγων εάν και εφόσον το ζητήσουν, ούτως ώστε να υπάρξει πραγματική αλληλεγγύη προς την κατεύθυνση των χωρών που δέχονται σήμερα το μεταναστευτικό βάρος. Ο κ. Νουρής υποστήριξε πως «η Πολωνία, η οποία σήμερα δέχεται το μεγαλύτερο βάρος, έχει ακριβώς ανάγκη αυτή τη στήριξη και αν μας ζητηθεί, η δική μας θέση είναι ότι πρέπει να παρασχεθεί υποχρεωτική μετεγκατάσταση και όχι εθελοντική».
Η Κύπρος
Πέρα από τη γενική τοποθέτηση του κ. Νουρή, η Λευκωσία εμφανίζεται έτοιμη να συνδράμει την ευρωπαϊκή προσπάθεια για άμβλυνση του ανθρωπιστικού ζητήματος στηριζόμενη σε δυο πυλώνες. Την «εθελοντική αλληλεγγύη» στην Οδηγία (μετεγκατάστασης προσφύγων μεταξύ κρατών-μελών) και δεύτερον τον καταμερισμό υποδοχής προσφύγων κατ’ αναλογία. Το πλαίσιο της «εθελοντικής αλληλεγγύης» περιέγραψε η Σουηδή Επίτροπος και στηρίζεται στην φιλοξενία Ουκρανών προσφύγων από συγγενικά τους πρόσωπα τα οποία διαμένουν σε κράτη μέλη της Ε.Ε. Σύμφωνα με την κ. Γιόχανσον, μεγάλος αριθμός προσφύγων διαμένουν σε συγγενείς τους, έχοντας τη δυνατότητα παραμονής χωρίς βίζα για 90 μέρες. Η Κύπρος, η οποία βρίσκεται σε στάση αναμονής, σύμφωνα με τα πρώτα σενάρια που έχουν γίνει, εμφανίζεται να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί πλήρως στον πυλώνα της «εθελοντικής αλληλεγγύης». Σύμφωνα με στοιχεία από υπηρεσίες της Δημοκρατίας, στην Κύπρο ζουν μόνιμα και εργάζονται περίπου 4.000 Ουκρανοί υπήκοοι, οι οποίοι θα μπορούσαν να υποδεχθούν και να φιλοξενήσουν ένα ισάριθμο όγκο συγγενικών τους προσώπων που έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία. Μια ανάλογη πρακτική φαίνεται να προκρίνει και η Ελλάδα η οποία επικεντρώνεται στους ομογενείς που ζουν στην Ουκρανία. Το όλο ζήτημα αναμένεται να ξεκαθαρίσει στο επόμενο Συμβούλιο των ΥΠΕΣ κατά το οποίο θα παρθούν τελικές αποφάσεις, τόσο για την υποδοχή των προσφύγων όσο και για τους οικονομικούς πόρους που θα διατεθούν, πρώτιστα στις χώρες πρώτης υποδοχής Πολωνία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Μολδαβία.
Πρόταση ΟΕΒ προς Υπουργικό Συμβούλιο
Στην ευρύτερη πτυχή των τραγικών επιπτώσεων της ρωσικής εισβολής, πρωτοβουλίες καταγράφονται και εκτός κυβέρνησης για προστασία και διευκόλυνση επιχειρήσεων και εργαζομένων στην Ουκρανία. Ήδη η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων ανέλαβε πρωτοβουλία προκειμένου να ανοίξει διόδους μετακίνησης επιχειρήσεων εκτός ουκρανικού εδάφους. Η Ομοσπονδία, με επιστολή της προς τον Υπουργό Εσωτερικών Νίκο Νουρή, θέτει το θέμα μετεγκατάστασης επιχειρήσεων και του προσωπικού τους στην Κύπρο, ζητώντας να εξετασθεί η «πτυχή της γρήγορης αδειοδότησης για παραμονή και απασχόληση του προσωπικού επιχειρήσεων στη Χώρα». Η κίνηση της ΟΕΒ, όπως αναφέρεται στην επιστολή, είναι αποτέλεσμα διερευνητικών ερωτημάτων που έχει λάβει από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη εμπλεκόμενη περιοχή για την δυνατότητα εσπευσμένης μετεγκατάστασής τους στην Κύπρο. Η ΟΕΒ εισηγείται να προωθηθεί σχετική πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο για την παραχώρηση αδειών εισόδου παραμονής και απασχόλησης προσωπικού επιχειρήσεων από την εμπόλεμη περιοχή, με τουριστική βίζα τρίμηνης ή άλλης διάρκειας, η οποία θα είναι ανανεώσιμη για όσο διάστημα είναι αναγκαίο για ομαλοποίηση της κατάστασης στην Ουκρανία.
