Του Ανδρέα Καραμήτα
Στην έκθεση του Ευρωπαικού δικτύου εθνικών ιδρυμάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα (ΕΔΕΙΑΔ), γίνεται λόγος για κράτη-μέλη στα οποία παρεμποδίζεται η λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στην Κύπρο, καθώς την κατατάσσουν στην λίστα με τα κράτη τα οποία δεν έχουν ένα υγιές και ευνοϊκό περιβάλλον το οποίο θα αφήνει τις Ανεξάρτητες Αρχές να επιτελέσουν το έργο τους. Μάλιστα, η έκθεση υπογραμμίζει και τις ενέργειες του Γενικού Ελεγκτή κ. Οδυσσέα Μιχαηλίδη ο οποίος είχε προσβάλει την ανεξαρτησία του οργανισμού της Επιτρόπου Διοικήσεως με παρεμβάσεις του στις αποφάσεις της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας.
Να θυμίσουμε ότι το 2023 ο Γενικός Ελεγκτής επέμενε να αντικαταστήσει απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων και της εκτελεστικής εξουσίας. Ειδικότερα, μετά την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, μετά από διαφανή και ανοιχτή πρόσκληση υποβολής αιτήσεων, να εισηγηθεί στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον επαναδιορισμό της σημερινής Επιτρόπου, ο Γενικός Ελεγκτής επιχείρησε να υποκαταστήσει την απόφασή του και να προδικάσει την απόφαση της βουλής παρέχοντας ψευδείς και συκοφαντικές πληροφορίες σε μια επιστολή, χωρίς η Επίτροπος να γνωρίζει το περιεχόμενό τους και χωρίς να έχει το δικαίωμα να απαντήσει, παρόλο που οι κατηγορίες στρέφονταν κατά της προσωπικότητάς της. Δηλαδή χωρίς να έχει κανένα τεκμήριο αρμοδιότητας για να παρεμβαίνει στην διαδικασία επιλογής και διορισμού μίας άλλης ανεξάρτητης αρχής. Για την ιστορία, η Βουλή ενέκρινε τον επαναδιορισμό της Επιτρόπου για άλλη μια θητεία με συντριπτική πλειοψηφία.
Τι είναι Ευρωπαϊκό δίκτυο ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Μεταξύ άλλων η έκθεση περιλαμβάνει μια επισκόπηση των τάσεων και των προκλήσεων στο κράτος δικαίου, όπως τις εντοπίζουν τα μέλη του ΕΔΕΙΑΔ σε όλες τις χώρες της ΕΕ, καθώς και τις βασικές συστάσεις του ΕΔΕΙΑΔ . Επιπλέον, παρουσιάζει κεφάλαια για κάθε χώρα, εστιάζοντας στην εθνική κατάσταση του κράτους δικαίου στα κράτη μέλη της ΕΕ, με ιδιαίτερη έμφαση στο σύστημα των διακυβερνήσεων και τις επιπτώσεις της επικέντρωσης στην ασφάλεια στο κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι ανεξάρτητες αρχές είναι ανεξάρτητοι φορείς με κρατική εντολή και ευρύτατο φάσμα αρμοδιοτήτων στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που ιδρύθηκαν σύμφωνα με τις Αρχές των Παρισίων του ΟΗΕ. Οι εν λόγω οργανισμοί έχουν πλήρη ανεξαρτησία και ελέγχονται από διεθνείς και περιφερειακούς φορείς και από την ευρωπαϊκή επιτροπή στις ετήσιες εκθέσεις της για το κράτος δικαίου. Επιπλέον, σημαντικό είναι να αναφερθεί πως το Ευρωπαϊκό δίκτυο εθνικών ιδρυμάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα συνδέει όλα τα Εθνικά Ιδρύματα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΙΑΔ) σε ολόκληρη την ΕΕ και την περιοχή του Συμβουλίου της Ευρώπης. Μέσω αυτής της κοινής έκθεσης για το κράτος δικαίου, τα ΕΙΑΔ συνεχίζουν τη στρατηγική τους δέσμευση με τους περιφερειακούς μηχανισμούς για το κράτος δικαίου. Η έκθεση αυτή συμβάλλει επίσης στις διαβουλεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την Έκθεση της Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου του 2024.
Τι λέει η επιστήμη για τις Ανεξάρτητες Αρχές
Ωστόσο πολύ χρήσιμο θα ήταν να δούμε και τι λέει η επιστήμη για την φύση των ανεξάρτητων αρχών. Η «Κ» επικοινώνησε με την Πολιτική Επιστήμονα κ.α Αρετή Κακουρίδου η οποία μας ανέφερε μεταξύ άλλων «Οι ανεξάρτητες αρχές είναι εργαλεία της δημόσιας διοίκησης τα οποία έχουν ανεξάρτητη διοικητική διάρθρωση. Η ουσία, η υιοθέτηση και η εξάπλωση τους έγκειται στην διάσταση κράτους πολίτη αλλά και στους κλυδωνισμούς των αντιπροσωπευτικών θεσμών. Στην πολιτική θεώρηση μάλιστα είναι ξεκάθαρο πως ένας από τους σκοπούς της είναι αυτή η διάσταση να μικραίνει συνεχώς. Αρκετές έρευνες καταδεικνύουν πως τα κράτη τείνουν να τις υιοθετούν αφού δεν μπορούν να χειριστούν ευαίσθητους τομείς της πολιτικής ζωής» Σε ερώτηση της «Κ» για τον ρόλο των ανεξάρτητων αξιωματούχων η κ.α Κακουρίδου απάντησε «Στην Κύπρο λόγω των ιδιαιτεροτήτων του Κυπριακού συντάγματος οι περισσότερες Ανεξάρτητες Αρχές είναι ανεξάρτητοι αξιωματούχοι. Οι αξιωματούχοι αυτοί οφείλουν να διακατέχονται από πλήρη ουδετερότητα και να φροντίζουν να διατηρούν ίσες αποστάσεις τόσο από την Κοινωνία όσο και από το πολιτικό σύστημα. Η επικοινωνία και η ενημέρωση της κοινής γνώμης σίγουρα πρέπει να υπάρχει αλλά να γίνεται με φειδώ και μόνο για τα συμπεράσματα που προκύπτουν μέσα από τις διαδικασίες λειτουργίας που τις διέπουν. Αν μία ανεξάρτητη αρχή συμπεριφέρεται ατομικιστικά με πίστη μόνο στην προτεραιότητα του ατόμου έναντι του θεσμού και του σκοπού που υπηρετεί, καθιστά άμεσα τη δραστηριότητα του επιζήμια για όλο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης και κατ’ επέκταση της κοινωνίας. Η κ.α Κακουρίδου, τόνισε επίσης πως «Αν οποιαδήποτε Ανεξάρτητη αρχή δεν λειτουργεί αμερόληπτα μακριά από πολιτικές επιρροές , παρεμβάσεις και συνδιασκέψεις τότε υπάρχει κίνδυνος απώλειας της χρησιμότητας αλλά και της εγγυοδοσίας τους προς την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της χρηστής διοίκησης». Σημειώνεται πως μερικές από τις Ανεξάρτητες αρχές είναι ο Γενικός Ελεγκτής, η επίτροπος διοικήσεως και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η επίτροπος για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού και πολλές άλλες οι οποίες πάνω από όλα προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα από περιπτώσεις κακοδιοίκησης η λανθασμένες αποφάσεις των πολιτικών.
