Ανεβάζει το θερμόμετρο ο Ερντογάν – Οι δύο κινήσεις που σχεδιάζει η Τουρκία

Νευρικότητα προδίδουν οι κινήσεις που πραγματοποιεί στο πεδίο η Αγκυρα, αλλά και το ανθελληνικό κρεσέντο των τελευταίων ημερών με μαέστρο τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στην Αθήνα καταφθάνουν πληροφορίες για δύο κινήσεις που σχεδιάζει η Τουρκία και ενδέχεται να πυροδοτήσουν ακόμα μεγαλύτερη διπλωματική ένταση ανάμεσα στις δύο χώρες εντός του θέρους. Παρ’ όλα αυτά στην Αθήνα υφίσταται ψυχραιμία αλλά και η εκτίμηση ότι υπάρχουν δικλίδες ασφαλείας που δεν θα επιτρέψουν στην κατάσταση να εκτροχιαστεί. Αν και μεταξύ Αθηνών και Αγκυρας δεν υφίστανται αυτή τη στιγμή δίαυλοι επικοινωνίας, δεν συμβαίνει το ίδιο ανάμεσα σε Λευκό Οίκο και Προεδρικό Παλάτι. Από τον περασμένο Ιανουάριο όταν ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν συνομίλησε με τον στενό συνεργάτη του κ. Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, άνοιξε ένας δίαυλος ο οποίος εκτιμάται ότι είναι ανοιχτός. Μάλιστα, γίνονται προσπάθειες για συνάντηση ανάμεσα στους κ. Σάλιβαν και Καλίν, γεγονός το οποίο μπορεί να αποτελέσει και ένα ακόμα βήμα στην προσπάθεια επαναπροσέγγισης μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας. Σε αυτή τη διαδικασία ανταλλαγών μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας, η αμερικανική πλευρά είναι δεδομένο ότι θα θέσει ζήτημα εκλογίκευσης της τουρκικής συμπεριφοράς έναντι ενός εταίρου του ΝΑΤΟ, μάλιστα σε μια περίοδο δοκιμασίας της ενότητας της Συμμαχίας, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Τουρκικές πρωτοβουλίες

Συγκεκριμένα, οι δύο κινήσεις είναι οι εξής: Η πρώτη πρωτοβουλία που αναμένεται σε διπλωματικό επίπεδο είναι η χρήση των επίσημων διαύλων οι οποίοι υφίστανται στον ΟΗΕ προκειμένου η Τουρκία να κοινοποιήσει και σε διεθνές επίπεδο τη θέση της περί ύπαρξης νησιών «ακαθόριστης κυριαρχίας» στο Αιγαίο, τις λεγόμενες «γκρίζες ζώνες». Είναι ακόμα ασαφές αν η Αγκυρα θα επιλέξει να προχωρήσει σε αυτή την κίνηση κλιμάκωσης μέσω επιστολής του μόνιμου αντιπροσώπου στον ΟΗΕ Φεριντούν Σινιρλίογλου, απαντώντας στην τελευταία που κατετέθη από τις ελληνικές αρχές στις 25 Μαΐου ή με κάποιον άλλο τρόπο. Υφίσταται, πάντα και η δυνατότητα της διακοίνωσης. Σε κάθε περίπτωση η Αθήνα ήδη προετοιμάζεται προκειμένου να απαντήσει διπλωματικά. Ηδη, η τελευταία επιστολή της Ελλάδας στον ΟΗΕ, που απαντούσε στα καινοφανή επιχειρήματα περί σύνδεσης κυριαρχίας των νησιών με την αποστρατιωτικοποίησή τους, περιέχει μια τεχνογνωσία διαφορετική από το παρελθόν, καθώς έπειτα από οδηγίες του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια η διαδικασία συγγραφής περιλαμβάνει και τη συνεργασία με διεθνείς παράγοντες, κυρίως ακαδημαϊκούς.

Η δεύτερη πρωτοβουλία που συζητείται εντός της τουρκικής κυβέρνησης, σύμφωνα με πληροφορίες που καταφθάνουν στην Αθήνα, είναι η αδειοδότηση της κρατικής Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίων (ΤΡΑΟ) για έρευνες ανάμεσα στη Ρόδο και την Κρήτη, δηλαδή στη περιοχή δυτικά του 28ου μεσημβρινού, ο οποίος τέμνει νοητά το μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων. Μια τέτοια κίνηση θα συνιστούσε ακραία κλιμάκωση και θα μπορούσε να οδηγήσει σε επανάληψη σεναρίων ανάλογων με εκείνο της περιόδου Αυγούστου – Νοεμβρίου 2020, με μια κρίσιμη διαφορά: Στην περίπτωση ανατολικά του 28ου μεσημβρινού υπήρχε μόνο το Καστελόριζο, ενώ στα δυτικά υπάρχει μια συστάδα νήσων και νησίδων, την κυριαρχία των οποίων η Αγκυρα αμφισβητεί ανοιχτά.

Είναι απολύτως σαφές ότι στην Αθήνα ετοιμάζονται για το χειρότερο, έχοντας πάντα κατά νου πως κάθε πληροφορία που καταφθάνει από την Αγκυρα βρίσκεται πάντοτε υπό την αίρεση των πολιτικών εξελίξεων στη γειτονική χώρα. Αυτό σημαίνει ότι η ατμόσφαιρα πόλωσης στην Τουρκία και η κακή δημοσκοπική εικόνα του κ. Ερντογάν και του κόμματός του, μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε επιλογές που άλλοτε θεωρούνταν αδιανόητες. Παρ’ όλα αυτά, σε όλα τα κρίσιμα πόστα στην κυβέρνηση υφίσταται προετοιμασία για κάθε σενάριο, μάλιστα εκτιμάται ότι υπάρχει επαρκής –έστω και δύσκολη– απάντηση για καθένα από αυτά.

Την ίδια στιγμή που ο κ. Ερντογάν, ο οποίος την Πέμπτη έφτασε στο σημείο να τουιτάρει τις απειλές περί «καταστροφικού τέλους» της Ελλάδας ακόμα και στα ελληνικά, και οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης και του κόμματός του επιτίθενται σε καθημερινή βάση στην Ελλάδα, φθάνοντας στο σημείο να απειλήσουν ανοιχτά με χρήση βίας στο Αιγαίο, στην Αθήνα υφίστανται ουκ ολίγες πληροφορίες σχετικά με μαζικές κινήσεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (ΤΕΔ) προς την αντίθετη κατεύθυνση. Σημαντικές δυνάμεις του πεζικού, του πυροβολικού και των τεθωρακισμένων των ΤΕΔ μετακινούνται προς την τουρκοσυριακή μεθόριο, γεγονός το οποίο καταφανώς μαρτυρεί την προετοιμασία για νέα επιχείρηση στη βόρεια Συρία.

Παρά τις μετακινήσεις των ΤΕΔ προς Ανατολάς, παρατηρείται και μια προσπάθεια διατήρησης της επιφυλακής στο Αιγαίο. Προφανώς το τουρκικό ναυτικό παραμένει στην περιοχή, με μονάδες και ασκήσεις που προγραμματίζονται, ωστόσο φαίνεται ότι οι επιτελείς προχωρούν και σε αμυντικές προετοιμασίες. Μάλιστα, σύμφωνα με αναφορές που έχουν γίνει γνωστές και στην Αθήνα, η ναυτική βάση του Ακσάζ οχυρώνεται με ανθυποβρυχιακά έργα, ενώ προικοδοτείται και με δυνατότητες αεράμυνας και αντιμετώπισης μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAV). Στη ναυτική βάση του Ακσάζ που βρίσκεται στη Μαρμαρίδα, σε απόσταση αναπνοής από τη Ρόδο και το Καστελλόριζο φαίνεται ότι πλέον δημιουργούνται και υποδομές για τη στάθμευση μη επανδρωμένων οχημάτων επιφανείας (USV) τύπου ULAQ τα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθούν και για αμυντικές επιχειρήσεις.

Ενίσχυση της άμυνας

Εν ολίγοις η κινητοποίηση των ΤΕΔ για την ενίσχυση της άμυνας της κύριας ναυτικής βάσης που διαθέτουν στην Ανατολική Μεσόγειο (οι εμβριθείς γνώστες της κατάστασης στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας θυμούνται την αξία του Ακσάζ στην πολύμηνη κρίση του «Ορούτς Ρέις» το καλοκαίρι και φθινόπωρο του 2020), υποδηλώνει ότι η Αγκυρα θεωρεί πως σε περίπτωση έναρξης των επιχειρήσεων στη βόρεια Συρία, δεν θα πρέπει να δοθεί προς δυσμάς –εν προκειμένω στην Ελλάδα– η αίσθηση μιας Τουρκίας «ευάλωτης» από άλλη κατεύθυνση. Ούτως ή άλλως, η συγκεκριμένη στάση συνδέεται και με το δόγμα των «δυόμισι πολέμων», δηλαδή της παλιάς αυτής θεωρίας των τουρκικών στρατιωτικών και διπλωματικών κύκλων, ότι η Τουρκία μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά πολλαπλά μέτωπα.

Οι Ευρωπαίοι εταίροι και η Ιταλία

Παρότι είναι προφανές ότι από τους παράγοντες εξωτερικής εξισορρόπησης της τουρκικής επιθετικότητας ο πλέον σημαντικός είναι οι ΗΠΑ, στην Αθήνα επιθυμούν την πιο ενεργή εμπλοκή και των Ευρωπαίων εταίρων. Κάτι το οποίο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ήδη συζητήσει με τον καγκελάριο της Γερμανίας Ολαφ Σολτς και, βεβαίως, με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος άλλωστε εξαρχής καταδίκασε την τουρκική επιθετικότητα. Αντιθέτως, στην Αθήνα δεν υπάρχει ιδιαίτερος ενθουσιασμός για τον τρόπο που κινήθηκε για ακόμα μια φορά η Ιταλία στο ζήτημα της Λιβύης. Και τούτο διότι στις 22 Ιουνίου προγραμματίζεται μια σύνοδος για το μέλλον της χώρας από την οποία θα απουσιάζει –για ακόμα μια φορά– η Ελλάδα, ενώ θα είναι παρούσα η Τουρκία. Από την Αθήνα καταγράφεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και η διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων Τουρκίας και Ισραήλ, που, πάντως, συνεχίζει με αμείωτη ένταση τη συνεργασία με Ελλάδα και Κύπρο στον τομέα της άμυνας.