Ένα εύφλεκτο σύμφωνο συμβίωσης

Όταν τον προσεχή Ιούνιο, ο Νικόλας Παπαδόπουλος θα ζητάει από τους πολίτες να οδηγηθούν στην κάλπη και να στηρίξουν το Δημοκρατικό Κόμμα, θα έχει να αντιμετωπίσει δύο αντικειμενικές δυσκολίες: Η πρώτη συνδέεται με την επιβίωση του κόμματος. Ενώ το ΕΛΑΜ –βάσει όλων των δημοσκοπικών ευρημάτων– φέρεται να ξεπερνά σε ποσοστά το ΔΗΚΟ, το κόμμα δεν έχει καταφέρει να ξεπεράσει την αμηχανία του. Δεν έχει υποστηρίξει επί του παρόντος το πολιτικό αφήγημα που θα συσπειρώσει –ίσως και να ενισχύσει– το κόμμα, ούτε έχει καταφέρει να μεταφέρει στους πολίτες το διακύβευμα των εκλογών. Το κυριότερο όμως είναι ο τρόπος που εισέρχεται σε αυτή τη μάχη. Ο Νικόλας Παπαδόπουλος φιλοδοξούσε πως με την παρουσία του στο κυβερνητικό σχήμα θα έκλεινε τις πληγές, θα απέφευγε την εσωστρέφεια και ενδεχομένως να ενίσχυε τη δύναμή του. Όχι μόνο ως μέρος της συγκυβέρνησης, απολαμβάνοντας τα προνόμια, αλλά και γιατί με την απειρία τού Νίκου Χριστοδουλίδη θα μπορούσε να ενεργούσε ως ένας άλλος Αβέρωφ Νεοφύτου επί Αναστασιάδη. Οι δυσκολίες της κυβέρνησης σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης έχει κτίσει τείχος, ενεργώντας χωρίς διαβούλευση μαζί τους, έχει προκαλέσει ρωγμή στη σχέση των δύο πολιτικών ανδρών. Μία κατάσταση που δεν αποκλείεται να στοιχίσει πολιτικά στον Νικόλα Παπαδόπουλο, και στην κάλπη και προσωπικά για τον ίδιο αλλά και στη συνέχεια σε ό,τι αφορά την επιβίωση του κόμματος.

Τηρώντας τα προσχήματα

Πόσο βαθιά ωστόσο είναι αυτή η ρωγμή; Τόσο ώστε το περιβάλλον και των δύο να γνωρίζει για τη δυσφορία απέναντι στον τρόπο που ενήργησε κατά καιρούς η άλλη μεριά, αλλά την ίδια στιγμή αντιλαμβάνονται πως δεν τους παίρνει και πολύ να τεντώσουν το σχοινί. Τηρούν επί του παρόντος τα προσχήματα, ιδιαίτερα ενόψει προεκλογικού. Καθόλου τυχαία η πλήρης στήριξη του προέδρου του ΔΗΚΟ στις πολιτικές για το μεταναστευτικό. Μία κίνηση που για το ΔΗΚΟ θεωρήθηκε προεκλογικό δώρο για να ανακόψει ψήφους από το ΕΛΑΜ, όμως την ίδια στιγμή με τη στάση και τη ρητορική του δεν κατάφερε να διαχωρίσει την ταυτότητα του κόμματος από εκείνη του κύριου αντιπάλου του, του ΕΛΑΜ. Από πλευράς Προεδρικού, ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα αποτελεί κύριο ομιλητή στην εκδήλωση των 48 χρόνων από την ίδρυση του ΔΗΚΟ που θα γίνει τις επόμενες μέρες και θεωρείται από πολλούς ως μία προσπάθεια αναθέρμανσης της σχέσης του προέδρου με το ακροατήριο του κόμματος αλλά και με τα στελέχη.

Οι λόγοι της ρήξης

Όσο όμως κι αν φαινομενικά η κατάσταση φαίνεται να τυγχάνει διαχείρισης, υπήρξαν ζητήματα που ενέτειναν τη δυσφορία και το κακό κλίμα. Το τελευταίο, ήταν ο διορισμός της Κλέας Παπαέλληνα στο Συμβούλιο Φωνή. Η Αναστασία Παπαδόπουλου, πρόεδρος της Φωνής, που την έστησε και οργάνωσε, ξεκαθάρισε στον Νίκο Χριστοδουλίδη, όταν ο τελευταίος της ζήτησε να επαναδιοριστεί, πως έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της. Ζήτησε ωστόσο αν μπορεί να έχει άποψη για τη διαδοχή δεδομένου ότι γνωρίζει τα προβλήματα και τις ανάγκες του Συμβουλίου και πρότεινε συγκεκριμένη τεχνοκράτη. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε άλλη επιλογή, προκαλώντας την ενόχληση του ΔΗΚΟ και ιδιαίτερα του περιβάλλοντος του Νικόλα Παπαδόπουλου. Όχι μόνο γιατί δεν εισακούστηκε η πρόταση για ένα Συμβούλιο που θεωρούν κατά κάποιο τρόπο δικό τους παιδί, αλλά γιατί έμαθαν τον διάδοχο από τα ΜΜΕ.

Ο Κεραυνός ως τιμωρός

Η γενική πολιτική άλλωστε του προέδρου να αποφεύγει τη συζήτηση και ενημέρωση των συγκυβερνώντων κομμάτων, αποτέλεσε πολλές φορές σημείο τριβής. Το πιο ηχηρό παράδειγμα ήταν το παρ’ ολίγον μποϊκοτάρισμα του απολογισμού ενός χρόνου διακυβέρνησης από το ΔΗΚΟ. Ο λόγος όπως είχε αποκαλύψει η «Κ» τότε, ήταν η απουσία διαβούλευσης για τα μέτρα υπέρ των Τ/κ που είχε καταθέσει ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Και επειδή διαφωνούσαν επί της ουσίας, και επειδή θεωρούσαν πως αυτό αποτελούσε βούτυρο στο ψωμί του ΕΛΑΜ. Στο κακό κλίμα που δεν περιορίζεται στην ανώτατη πυραμίδα, δεν βοήθησε και η πρόσφατη ενέργεια του υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού, όταν παρουσίασε σε σύσκεψη αρχηγών τα σχέδια της κυβέρνησης συνταξιοδότησης των βουλευτών.

Ήταν στην ουσία η απάντηση της κυβέρνησης μετά τον σάλο που δημιουργήθηκε με τις πολλαπλές συντάξεις ή συντάξεις που τρέχουν παράλληλα με τη θητεία πολιτειακών αξιωματούχων. Η ενημέρωση που είχε το Προεδρικό ήταν ότι τόσο ο Νικόλας Παπαδόπουλος όσο και η Αννίτα Δημητρίου ήταν έως και προσβλητικοί απέναντι στον Μάκη Κεραυνό για το εν λόγω ζήτημα. Ο κ. Παπαδόπουλος διερωτήθηκε για ποιο λόγο μπήκε στο κάδρο η συνταξιοδότηση των βουλευτών, όταν το κύριο ζήτημα που συζητείται στην κοινωνία είναι αυτό των πολλαπλών συντάξεων. Ένα ζήτημα που εκθέτει τόσο τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος λαμβάνει σύνταξη ως δημόσιος υπάλληλος όσο και αρκετούς στο Υπουργικό Σχήμα περιλαμβανομένου και του Μάκη Κεραυνού. Ο κ. Κεραυνός στη συζήτηση ξεκαθάρισε πως δεν ήταν δική του ιδέα, ενισχύοντας κατ’ επέκταση την ενόχληση των αρχηγών με τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Έστειλε δηλαδή το μήνυμα σε βουλευτές που βρίσκονται στη συγκυβέρνηση και οι οποίοι είναι ήδη σφόδρα ενοχλημένοι με τον πρόεδρο, πως στην προσπάθειά του να αλλάξει την αρνητική για τον ίδιο ατζέντα, τιμωρεί τους ίδιους με τις εν λόγω προτάσεις.

Τι ενόχλησε τον Πρόεδρο

Όμως η πικρία δεν προέρχεται μόνο από τα συγκυβερνώντα κόμματα, αλλά και από το ίδιο το Προεδρικό. Κύκλοι που βρίσκονται κοντά στον πρόεδρο υποστηρίζουν πως ο Νίκος Χριστοδουλίδης νιώθει πως το λάθος του ήταν όταν κατά τον σχηματισμό του Υπουργικού Συμβουλίου υπέκυψε στις απαιτήσεις των συγκυβερνώντων κομμάτων. Αυτό είναι κάτι που κρατά μέσα του, αυτός ήταν και ο λόγος όπως λέγεται από την κυβέρνηση, που στην περίπτωση των ημικρατικών δεν άκουσε κανέναν από τους πολιτικούς αρχηγούς. Σε σημείο που, όπως λένε πολύ έγκυρες πηγές του Προεδρικού, δημιουργήθηκε σοβαρή ένταση μεταξύ Νίκου Χριστοδουλίδη και Νικόλα Παπαδόπουλου που διεκδικούσε θέσεις. Όπως λέγεται, ο Μαρίνος Σιζόπουλος δεν έχει πολλές απαιτήσεις από το Προεδρικό και ο Μάριος Καρογιάν έχει χαμηλώσει τους τόνους των απαιτήσεων μετά την γκάφα του να επιμείνει για τον διορισμό Μιχάλη Μιχαήλ σε ΕΔΥ. Σε αυτό το πλαίσιο ο πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει αποφασίσει να ενεργεί εν πολλοίς μόνος του και σε πολλά ζητήματα να αποφεύγει επιπλέον συζητήσεις. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι δεν πρόκειται να βοηθήσει τους συγκυβερνώντες με προεκλογικά δώρα, όπως κάνουν ανέκαθεν πρόεδροι της Δημοκρατίας και ενώ έχει ήδη αποφασίσει ποιος θα είναι ο υφυπουργός Μετανάστευσης, το καθυστερεί, εγείροντας ερωτήματα στους συγκυβερνώντες για τους λόγους της καθυστέρησης.

Το ερώτημα είναι αν όλο αυτό γίνεται γιατί ο Νίκος Χριστοδουλίδης έχει εκτιμήσει πως θα είναι πρόεδρος μιας πενταετίας, ή αν θεωρεί πως η τυπική σχέση με τους συγκυβερνώντες –με τον σοβαρό κίνδυνο αποχώρησής κάποιου εξ αυτών– ενδεχομένως να τον απελευθερώσει, πολιτικά.

Η αλήθεια βεβαίως είναι πως και οι δύο πλευρές αντιλαμβάνονται ότι το σενάριο αποχώρησης από την κυβέρνηση δεν είναι κάτι που συζητείται προεκλογικά. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας βεβαίως νιώθει το τελευταίο διάστημα ιδιαίτερα ανεβασμένος, καθώς επικοινωνιακά έχει νίκες. Είναι το «Αμάλθεια», είναι οι σχέσεις που ανέπτυξε με τον Γερμανό πρόεδρο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, οι οποίες ευελπιστεί πως θα βοηθήσουν στην όλη διαδικασία του Κυπριακού, ήταν βεβαίως και η κάθοδος της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην επέτειο των 20 χρόνων που εξυπηρέτησε το αφήγημα και των δύο. Αυτό, σε συνδυασμό με το ότι αναμένονται εξελίξεις στο Κυπριακό, κάνει το όποιο σενάριο φυγής του Νικόλα Παπαδόπουλου πολύ δύσκολο να εξηγηθεί και να δικαιολογηθεί. Η κατάσταση μοιάζει περισσότερο αδιέξοδη για το ΔΗΚΟ, ούτε όμως βοηθά τον πρόεδρο γιατί έστω κι αν υποβαθμίζει τον ρόλο των κομμάτων στη συγκυβέρνηση, μία τετραετία χωρίς στήριξη κομμάτων εντός της Βουλής θα δυσκολέψει πολύ το όποιο κυβερνητικό έργο.

Το ΔΗΚΟ ψάχνει ταυτότητα

Πώς ο Νικόλας έμεινε χωρίς κόμμα και με σοβαρό τον κίνδυνο αμφισβήτησης

Ο Νικόλας Παπαδόπουλος έχει να διαχειριστεί τις συνεχείς ανταρσίες βουλευτών του, ενώ την ίδια στιγμή ένα κακό αποτέλεσμα θα ενισχύσει τη δική του φθορά και ίσως την υπονόμευση εντός κόμματος.

Την ίδια στιγμή στο ΔΗΚΟ, αλλά και ευρύτερα στον χώρο της συγκυβέρνησης, άρχισε να συζητείται ανεπισήμως ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης είναι πρόεδρος μιας πενταετίας. Κατά συνέπεια, θα πρέπει και οι εναλλακτικές για συνεργασίες να διερευνηθούν. Δεν είναι καθόλου τυχαίες οι γέφυρες που άνοιξε ο Νικόλας Παπαδόπουλος με το ΑΚΕΛ στις δημοτικές εκλογές παρά την επιθυμία του Νίκου Χριστοδουλίδη να υπάρξει πλήρης συμπόρευση με τον ΔΗΣΥ για να επισπευσθεί η προσχώρησή του στο κυβερνητικό άρμα.

Όμως όσο κι αν στελέχη θεωρούν πως η αιτία της πτώσης προέρχεται από τη φθορά της συγκυβέρνησης, η πτωτική πορεία των τελευταίων ετών στέλνει το μήνυμα πως αυτό αποτελεί το σύμπτωμα και όχι την αιτία. Τα αίτια είναι βαθύτερα και επικεντρώνονται σε δύο άξονες:

• Το ΔΗΚΟ έχει χάσει την ταυτότητά του ως κόμμα Κέντρου.

• Ο Νικόλας Παπαδόπουλος δεν έχει επί της ουσίας κόμμα πίσω του.

Το ΔΗΚΟ θα μπορούσε να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του Κέντρου, χρησιμοποιώντας το αφήγημα πως έτσι θα ανακοπεί η ψήφος στην Ακροδεξιά. Το πρόβλημα για το κόμμα είναι πως αυτό το αφήγημα χρησιμοποιήθηκε πριν από πέντε χρόνια από την ΕΔΕΚ και η ΕΔΕΚ δεν φρόντισε με τις πολιτικές της στη συνέχεια να το αξιοποιήσει υπέρ της, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι οι ψηφοφόροι που είδαν ταύτιση θέσεων με το ΕΛΑΜ. Το δεύτερο κύριο ζήτημα που ανατρέπει ένα τέτοιο αφήγημα είναι η ρητορική του κόμματος. Μιλάει το ΔΗΚΟ για την πάταξη της Ακροδεξιάς, ωστόσο στελέχη εκφράζονται, είτε στο Κυπριακό είτε στο μεταναστευτικό, με τον ίδιο τρόπο. Ενέργειες και ρητορική που αναιρεί την ιδέα πως το ΔΗΚΟ είναι ένα κόμμα του Κέντρου.

Πέραν όμως αυτού, διαπιστώνεται μέρα με τη μέρα πως ο Νικόλας Παπαδόπουλος δεν έχει κόμμα πίσω του. Δεν είναι μόνο οι ανταρσίες βουλευτών σε κρίσιμα νομοσχέδια, αλλά και η απουσία σύμπνοιας. Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ για παράδειγμα ζήτησε από βουλευτές να συμβάλουν με τη συμμετοχή τους στο ψηφοδέλτιο των ευρωεκλογών. Κανείς δεν ήταν διατεθειμένος, πλην του στενού συνεργάτη του και βουλευτή Λευκωσίας Χρύση Παντελίδη να δώσει τη μάχη. Το ποσοστό του τελευταίου, δεδομένου ότι θεωρείται ο στενότερος συνεργάτης του κ. Παπαδόπουλου, θα αποτελεί εν πολλοίς και τεστ για τη δυναμική που έχει ο πρόεδρος εντός του κόμματος. Η ανταρσία, σε συνδυασμό με τον σοβαρό κίνδυνο μειωμένων ποσοστών ανησυχεί τον ΔΗΚΟϊκό πρόεδρο πως θα οδηγήσει στην πλήρη αταξία της κοινοβουλευτικής ομάδας. Η ανταρσία θα ενταθεί με τη μείωση των ποσοστών, καθώς ο κάθε βουλευτής –για να διασφαλίσει την επανεκλογή του– θα ακολουθεί τη δική του προσωπική ατζέντα. Θα είναι συνεπώς ένας αρχηγός κόμματος, χωρίς συμπαγή ομάδα, χωρίς συγκροτημένο λόγο και με το ένα πόδι αναπόφευκτα εκτός της κυβέρνησης.

Κάτι τέτοιο θα φθείρει σταδιακά και θα υπονομεύει τον Νικόλα Παπαδόπουλο και ως ηγέτη του κόμματος. Δεν αποκλείεται να υπάρξουν και φωνές που θα ζητήσουν την παραίτησή του. Το ποιος θα τον αμφισβητήσει βεβαίως, είναι ένα ζήτημα ανοικτό.

Το σίγουρο είναι πως η αναπληρώτρια πρόεδρος του ΔΗΚΟ, Χριστιάνα Ερωτοκρίτου, η οποία ουδέποτε εξέφρασε δημόσια μία τέτοια φιλοδοξία, έχει αποκτήσει σημαντική δυναμική εντός του κόμματος και σίγουρα δεν έχει την παλαιότερη στενή σχέση με τον Νικόλα Παπαδόπουλο καθώς θεωρεί πως της έκοψε τον δρόμο για να είναι υποψήφια για την προεδρία το 2023, με τη στήριξη του ΑΚΕΛ.